Η ομιλία της Αννέτας Καββαδία στην τελευταία συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης για το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου και τη δημιουργία Εθνικού Μηχανισμού για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Παιδιών.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Με τη σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής μας, μπαίνουμε στην τελική ευθεία για τη συζήτηση – και ψήφιση – στην Ολομέλεια, του σημαντικού νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας Φύλου και τη δημιουργία Εθνικού Μηχανισμού για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Παιδιών.
Δεν υπάρχει, εκτιμώ, αμφιβολία πως οι προηγούμενες συνεδριάσεις – παρά τον ορυμαγδό των διαστρεβλώσεων και του κακοποιητικού λόγου με τον οποίον παρουσιάστηκαν, μέσω των ΜΜΕ (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) – επιβεβαίωσαν την αναγκαιότητα ψήφισης του συγκεκριμένου νομοσχεδίου.
Παρουσιάστηκαν όλες οι απόψεις και οι αντιλήψεις οι οποίες ήταν και διαφορετικές αλλά και διαφωτιστικές. Είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε τους εκπροσώπους της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, εκπροσώπους γονέων διεμφυλικών ατόμων που με εμπεριστατωμένο τρόπο και συναισθηματική βεβαίως, φόρτιση, μας μίλησαν για τη δύσκολη καθημερινότητα αυτής της ομάδας συμπολιτών μας αλλά και για το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των διεμφυλικών και μεσοφυλικών προσώπων.
Ακούσαμε και άλλες απόψεις: του Συνηγόρου του Πολίτη, ο οποίος, με αξιοπρόσεκτες επισημάνσεις, τάσσεται υπέρ του νομοσχεδίου, αναγνωρίζοντας ότι αποτελεί σημαντικό βήμα στην υπεράσπιση των ατομικών δικαιωμάτων. Ακούσαμε επίσης τις απόψεις της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας, της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας αλλά, βεβαίως, και τις απόψεις των άλλων κομμάτων.
Πριν, λοιπόν, αναφερθώ στο νομοσχέδιο αυτό καθαυτό, θέλω να σχολιάσω τη στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ξεκινώντας από τη στάση τους επί της αρχής του νομοσχεδίου. Η Νέα Δημοκρατία και η Δημοκρατική Συμπαράταξη μας είπαν – την πρώτη ημέρα – ότι συναρτούν την ψήφιση ή την καταψήφιση του σχεδίου νόμου από τη στάση των κυβερνητικών εταίρων. Συνάδελφοί μου του ΣΥΡΙΖΑ, καθόλα άξιοι νομικοί, υπέδειξαν ότι τέτοια τυπική προϋπόθεση δεν προβλέπεται ούτε από το Σύνταγμα ούτε από τον Κανονισμό της Βουλής, κάτι που βεβαίως αναγκάστηκαν να το παραδεχθούν και οι συνάδελφοι της αντιπολίτευσης.
Το θέμα, όμως, δεν είναι τυπικό αλλά ουσιαστικό. Τι μας λένε οι κύριοι και οι κυρίες της Νέας Δημοκρατίας και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης; Πως δεν τους ενδιαφέρει αν ένας, προς ψήφιση, νόμος είναι καλός ή κακός. Είναι πρόθυμοι να καταψηφίσουν έναν καλό νόμο, αρκεί έτσι να δημιουργήσουν προβλήματα στην κυβέρνηση. Δεν τους ενδιαφέρει αν ο νόμος υπερασπίζεται τα ατομικά δικαιώματα, αν βελτιώνει τη ζωή μερίδας συμπολιτών μας, αν περιορίζει αδικίες και διακρίσεις, αν προωθεί την ίση μεταχείριση. Εν προκειμένω, ο κοινωνικός αποκλεισμός και τα περιστατικά βίας σε βάρος των μελών της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, μπορούν να συνεχίσουν να υφίστανται, δεν πειράζει… Αρκεί να μπορέσουμε να φέρουμε δυσκολίες στην κυβερνώσα πλειοψηφία.
Είναι αυτό πράγματι το πλέον θεμιτό; Είναι δυνατόν τόσο απροκάλυπτα εκπρόσωποι του ελληνικού λαού στο κοινοβούλιο, να δηλώνουν ότι αδιαφορούν για το καλό και για το δίκαιο γιατί το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να πέσει ο ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να επανέλθουν οι ίδιοι στην εξουσία; Πραγματικά δεν θυμάμαι, στην Κοινοβουλευτική ιστορία – τουλάχιστον μετά την πτώση της δικτατορίας – τέτοια επίδειξη πολιτικού κυνισμού και αμοραλισμού, χωρίς τήρηση οποιουδήποτε προσχήματος, τέτοια περιφρόνηση προς τη Δημοκρατία.
Θα σας εξομολογηθώ κάτι : όταν ο αρχηγός της ΝΔ είχε συναντηθεί – και φωτογραφηθεί, βεβαίως – με εκπροσώπους της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, όλες και όλοι το είχαμε αντιμετωπίσει θετικά. Ελπίζαμε, μάταια όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, πως, έστω κι αργά, έστω κι αν δυσαρεστούσε τον αντιπρόεδρό του – και θιασώτη της πιο σκληρής, ακροδεξιάς ατζέντας – ο κ.Μητσοτάκης έκανε ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Προς την κατεύθυνση του σεβασμού στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Δυστυχώς, όμως, πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις, αποδείχθηκε άνθρακες ο θησαυρός. Αποδείχθηκε πως οι άνθρωποι της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ήταν για τον κ.Μητσοτάκη και τη ΝΔ, απλώς ένα ντεκόρ προς εξυπηρέτηση μικροκομματικών σκοπιμοτήτων. Ένα απαραίτητο ντεκόρ για τα προεκλογικά τους φυλλάδια. Όταν φτάνουμε στο δια ταύτα, η ΝΔ κρατά κλειστά τα χαρτιά της για τη στάση που θα κρατήσει στην Ολομέλεια, έρμαιο προφανώς των έντονων εσωκομματικών της διαφωνιών και αναταράξεων.
Και οποία υποκρισία.. Είστε οι ίδιοι που στα διεθνή φόρα ενδύεστε τον προοδευτικό μανδύα και τάσσεστε υπέρ των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Και σας προκαλώ, κυρίες και κύριοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης : θα επιδείξετε και εντός των συνόρων την ίδια ευαισθησία, αποδεικνύοντας ότι την εννοείτε, έστω στοιχειωδώς; Γιατί ακούσαμε πολύ διαφορετικές τοποθετήσεις από βουλευτές της παράταξής σας. Θα στηρίξετε το νομοσχέδιο – έστω επί της αρχής – ή θα ταυτιστείτε με ακροδεξιές απόψεις, διανθισμένες με ψευδοεπιστημονικά παραληρήματα σαν αυτά που ακούσαμε προχθές;
Περιμένω να τοποθετηθείτε, όπως περιμένω, αν και δεν είμαι αισιόδοξη, και μια διαφορετική στάση από το ΚΚΕ, το οποίο πράγματι στις προηγούμενες συνεδριάσεις μας εξέπληξε δυσάρεστα, μετατρέποντας μια συζήτηση υπεράσπισης συγκεκριμένων δικαιωμάτων συμπολιτών μας, σε δήθεν σύνθετο κοινωνικό ζήτημα που απαιτεί επιστημονικές γνωμοδοτήσεις ειδικών.
Είναι δυνατόν, κύριοι συνάδελφοι του ΚΚΕ – και μη μου μιλήσετε πάλι για αντικομμουνισμό, ξέρετε το επιχείρημα δεν πιάνει – είναι δυνατόν, το ζήτημα της προσωπικής αίσθησης του σώματος να αφορά κάποιον επιστήμονα και όχι το ίδιο το άτομο και το πώς βιώνει την πραγματικότητά του; Ξανασκεφτείτε τη στάση σας και μην ταυτίζεστε με απόψεις καταδικασμένες στη συνείδηση κάθε νοήμονα ανθρώπου. Εδώ μιλάμε για ζωές συνανθρώπων μας.
Δεν μπορώ, επίσης, παρά να εκφράσω την απορία μου για τη στάση της Ένωσης Κεντρώων. Στην Επιτροπή δήλωσε αρχικά ότι καταψηφίζει, στη συνέχεια ότι επιφυλάσσεται για τη συνεδρίαση της Ολομέλειας και χθες στον Τύπο διαβάσαμε – διαβάζω επί λέξει την ανακοίνωση σας – ότι «Η Κυβέρνηση του κ. Τσίπρα χωρίς καμία προετοιμασία της κοινωνίας, χωρίς καν να λάβει υπόψη τη γνώμη της Εκκλησίας της Ελλάδος, αιφνιδιάζει, παριστάνουσα δήθεν την προοδευτική. Στο θέμα της αλλαγής φύλου στα ληξιαρχεία της χώρας με μια απλή δήλωση, η αυθαιρεσία της Κυβέρνησης ξεπερνά κάθε όριο». Δεν θα μείνω στην έκδηλη άγνοια που διατρέχει την ανακοίνωσή σας – δείχνετε σαν να μη γνωρίζετε, καν, βασικές πτυχές του νομοσχεδίου αλλά θα μείνω στο γεγονός ότι μέχρι πριν λίγο καιρό, εκπρόσωποι της Ένωσης Κεντρώων, – και σας το καταθέτω αυτό ως έχουσα προσωπική εμπειρία – παρευρίσκονταν σε εκδηλώσεις που διοργάνωνε η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και τάσσονταν σαφώς υπέρ της προστασίας των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ συμπολιτών μας, της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου συμπεριλαμβανομένης. Προς τι λοιπόν αυτή η μεταστροφή; Τι μεσολάβησε; Φοβηθήκατε, μήπως, το πολιτικό κόστος;
Άφησα για το τέλος, τη Δημοκρατική Συμπαράταξη γιατί για περιπτώσεις όπως η δική της, δεν μπορώ να εκφράσω παρά μόνο τη θλίψη μου για το γεγονός ότι η θετική τους – επί της αρχής – ψήφος, δόθηκε μόνο όταν διαπίστωσαν ότι υπάρχει η κυβερνητική πλειοψηφία. Δυστυχώς, η a la carte, ευαισθησία «φοριέται» πολύ στις μέρες μας..
Θα περάσω τώρα στο νομοσχέδιο, για το οποίο έχουμε συζητήσει συνολικά και κατ άρθρο, έχουμε αναλύσει τη φιλοσοφία του, δεν χρειάζεται να επαναληφθούμε, θα μιλήσω λοιπόν επιγραμματικά, επειδή πιέζει και ο χρόνος, εστιάζοντας κυρίως σε ορισμένα του σημεία.
Αυτή τη στιγμή, 19 χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν θεσπίσει διαδικασίες αλλαγής της καταχώρησης φύλου χωρίς προαπαιτούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στείρωσης. Συμβαδίζοντας, λοιπόν με τη διεθνή πραγματικότητα, το παρόν σχέδιο νόμου, τονίζει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού, αφαιρώντας την προϋπόθεση της χειρουργικής αλλαγής φύλου. Ομοίως αφαιρείται η προϋπόθεση ύπαρξης προηγούμενης ιατρικής αγωγής που να σχετίζεται με την σωματική ή ψυχική υγεία.
Βεβαίως, το νομοσχέδιο δεν αρκεί για να λύσει το πρόβλημα του ρατσισμού σε βάρος των διεμφυλικών ατόμων, θα συμβάλει όμως σημαντικά στον περιορισμό φαινομένων τρανσφοβίας, βελτιώνοντας τους όρους ζωής στην καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων, θα αποτελέσει ένα καθοριστικό βήμα στην αποτροπή της στοχοποίησής τους. Θα επαναλάβω ότι ο νόμος επιδιώκει το σεβασμό στη διαφορά και αυτή η βούληση της κυβέρνησης αποτυπώνεται σε όλα τα άρθρα του νομοσχεδίου.
Ακούσαμε στις προηγούμενες συνεδριάσεις μια εκτεταμένη περιπτωσιολογία. Για ανθρώπους που επιδιώκουν να απαλλαγούν από οικονομικά χρέη – κάτι που είναι σαφές ότι δεν μπορεί να γίνει, αρκεί κανείς να διαβάσει το ξεκάθαρο άρθρο 5 – να γίνουν από αθλητές, αθλήτριες ή να αποφύγουν τη στράτευση. Μιλάμε για περιπτώσεις που οδηγούν τη λογική στα άκρα της. Τα διεθνή στοιχεία δείχνουν πως 0,001 % των πολίτων στο εξωτερικό, κάνει χρήση της νομοθεσίας περί διόρθωσης φύλου, άρα οι φόβοι περί καταχρηστικότητας δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και μάλιστα την ελληνική. Κανένας δεν θα πάει στον δικαστή για να αλλάξει το καταχωρημένο φύλο του, προκειμένου να πάει στο Άγιο Όρος ή για να μην πάει φαντάρος. Υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι να αποφύγεις τη στράτευση, και τέτοιου είδους συζητήσεις είναι πέρα και έξω από κάθε λογική.
Ο Υπουργός δεσμεύτηκε στην τελευταία συνεδρίαση πως θα φέρει στην Ολομέλεια νομοθετική βελτίωση, που θα ορίζει πως το ηλικιακό όριο μετάβασης φύλου θα ξεκινά από το 15ο, θα συμπεριλαμβάνει και το 16ο έτος, υπό τις προϋποθέσεις του νόμου συν μία ακόμη.
Η επιπλέον προϋπόθεση για τους κάτω των 17, η οποία θα πρέπει να υπάρχει και θα τίθεται στην κρίση του δικαστή, εκτός, φυσικά, από τη σύμφωνη γνώμη των γονέων, θα είναι μια επιστημονική γνωμοδότηση από ένα δημόσιο νοσοκομείο.
Επίσης ο Υπουργός προανήγγειλε νομοθετική βελτίωση που θα προβλέπει υποχρέωση του Ληξιάρχου να ενημερώνει την Εισαγγελία για τη διόρθωση φύλου προκειμένου να υπάρχει ενημέρωση του σχετικού ποινικού μητρώου, αν υφίσταται, ώστε να αποφευχθούν όποια παράθυρα καταχρηστικότητας.
Με αυτές τις νομοθετικές βελτιώσεις, που είναι βελτιώσεις ουσίας, όπως όλοι καταλαβαίνουμε, η Κυβέρνηση αποδεικνύει εμπράκτως, ότι εδώ δεν έρχεται με δογματικές θέσεις, ότι ακούει τους φορείς τους βουλευτές, τα πολιτικά κόμματα, τιμώντας τον κοινοβουλευτικό διάλογο.
Λύνονται όλα τα προβλήματα; Προφανώς και όχι. Υπάρχουν ζητήματα που θα μπορούσαμε να ξαναδούμε όπως πχ το θέμα της εξωτερικής εμφάνισης. Όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όσο το αυτονόητο εξακολουθεί να μην είναι πάντα και δεδομένο, ο αγώνας θα συνεχίζεται. Θα ήθελα, ωστόσο, να συμφωνήσουμε σε κάτι : παρά τις όποιες ελλείψεις του, αυτό το σχέδιο νόμου, που το φέρνει στη Βουλή αυτή η κυβέρνηση, η δική μας κυβέρνηση, ανοίγει δρόμους που τόσα χρόνια κανείς δεν τολμούσε να φανταστεί, καν, ότι θα άνοιγαν.
Είναι τυχαίο νομίζετε ότι μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, παρά τις ελλείψεις τις οποίες διαπιστώνουν, κάνουν λόγο για μια μεγάλη ιστορική στιγμή, για ένα νόμο που θα δώσει ανάσα ζωής σε όλα τα τρανς άτομα; Και στο σημείο αυτό να αποδώσουμε, βεβαίως, τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους πρωτεργάτες και πρωτεργάτριες αυτής της προσπάθειας, καθώς τίποτα από όλα αυτά δεν θα ήταν εφικτό αν μια χούφτα ανθρώπων δεν διεκδικούσαν επί χρόνια, με επιμονή και υπομονή, το αυτονόητο : το δικαίωμά τους να ζουν στο φως και όχι στο σκοτάδι, με τον τρόπο που θέλουν και με όποιους/ες επιλέξουν.
Κλείνοντας τη τοποθέτησή μου θα ξαναπώ ότι είμαστε πολύ υπερήφανες και υπερήφανοι, ως μέλη της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Θεωρούμε ότι είναι ένα μεγάλο βήμα για την προώθηση των ατομικών δικαιωμάτων συμπολιτών μας, ένα οφειλόμενο βήμα της Πολιτείας απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα.
Για μας, κυρίες και κύριοι, δεν υπάρχουν άνθρωποι διαφορετικών ταχυτήτων και το να φέρνουμε στη Βουλή, και να κάνουμε νόμο του κράτους, νομοθετήματα που κάνουν πιο εύκολη – έστω και κατ΄ελάχιστο – τη ζωή συμπολιτών μας, είναι μια ύψιστη στιγμή. Χωρίς δεύτερη σκέψη, λοιπόν, από αυτό εδώ το βήμα, θέλω να διαβεβαιώσω τους ανθρώπους που, επί χρόνια, διεκδικούν την ίδια τους τη ζωή πως σε αυτόν τον αγώνα, στον αγώνα που θα μας οδηγήσει στο επόμενο βήμα – τον πολιτικό γάμο και την τεκνοθεσία – εμείς είμαστε δίπλα τους. Χωρίς όρους. Και με μόνη προϋπόθεση, το σεβασμό στα στοιχειώδη δικαιώματά τους.
Αννέτα Καββαδία
