Δημοψήφισμα το φθινόπωρο στο ιρακινό Κουρδιστάν
Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, σφίγγει η τανάλια των κυβερνητικών δυνάμεων στο τελευταίο σημαντικό οχυρό της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος στο βόρειο Ιράκ, στην πόλη Ταλ Αφάρ. Εκεί κρίνεται η τύχη μερικών δεκάδων χιλιάδων αμάχων και μερικών εκατοντάδων -το πολύ δύο χιλιάδες τους υπολογίζουν Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές- αποφασισμένων για όλα τζιχαντιστών. Το Ταλ Αφάρ και οι κάτοικοί του θα έχουν πιθανώς την ίδια τύχη με τη Μοσούλη, ογδόντα χιλιόμετρα ανατολικά, όπου ισοπεδώθηκαν ολόκληρες συνοικίες προκειμένου να εξοντωθούν οι πολεμιστές του άλλοτε κραταιού «Χαλιφάτου». Το ίδιο συμβαίνει στη Ράκα, την «πρωτεύουσα» των τζιχαντιστών στη βόρεια Συρία, που είναι περικυκλωμένη από την κουρδο-αραβική συμμαχία και τους Αμερικανούς.
Αν πιστέψουμε τις αναφορές από την περιοχή (που μέχρι πέρυσι γίνονταν αυτόματα πιστευτές από Δυτικά ΜΜΕ καθώς τότε αφορούσαν τους «κακούς» φονιάδες, ενώ τώρα αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη ακόμα και οι ανακοινώσεις του ΟΗΕ και της Διεθνούς Αμνηστίας), σκοτώνονται καθημερινά δεκάδες άνθρωποι, μα οι απώλειες αυτές αντιμετωπίζονται περισσότερο ως στατιστικά δεδομένα από εμάς στην «πολιτισμένη» Ευρώπη που οχυρώνεται ακόμα περισσότερο, μετά από τα τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ισπανία. Και όμως, στις κοιλάδες, στα βουνά και στις ερήμους της Συρίας και του Ιράκ, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο της μακροχρόνιας σύγκρουσης για αυτοδιάθεση, εδάφη, πλουτοπαραγωγικές πηγές, απότοκο της λύσης που δόθηκε στο Ανατολικό Ζήτημα στις αρχές του 20ού αιώνα με την κατάπνιξη του κουρδικού αγώνα για ανεξαρτησία, τη δημιουργία του Παλαιστινιακού, τη δική μας μικρασιατική περιπέτεια και καταστροφή.
Καθώς διαλύεται το «χαλιφάτο» και οι πολεμιστές του διαχέονται στους σουνιτικούς πληθυσμούς, που είναι οι μεγάλοι χαμένοι του πολέμου, ήλθε η ώρα των Κούρδων να διεκδικήσουν τη δημιουργία ενός δικού τους κράτους πάνω στα ερείπια του Ιράκ και της Συρίας, σε μια περίοδο εξαιρετικής αδυναμίας και εξάρτησης των κυβερνήσεων της Βαγδάτης και της Δαμασκού από ξένους «συμμάχους». Η περιφερειακή κυβέρνηση των Κούρδων του Ιράκ (KRG) ετοιμάζεται να κάνει το μεγάλο βήμα, να στήσει στις 25 Σεπτεμβρίου τις κάλπες ενός ιστορικού δημοψηφίσματος για ανεξαρτησία. Ο Μασούντ Μπαρζανί, πρόεδρος του ιρακινού Κουρδιστάν από το 2005 και αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος από το 1979, δηλώνει αποφασισμένος να προχωρήσει παρά τις τουρκικές απειλές, τις ιρανικές προειδοποιήσεις, τις αμερικανικές «νουθεσίες» για αναβολή του δημοψηφίσματος.
Ανταγωνισμοί και λυκοφιλίες
Την περασμένη εβδομάδα έκανε περιοδεία στην περιοχή ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτις και συνέστησε εκ νέου στους Κούρδους να μην βιαστούν, για να μην θέσουν σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις κατά του ΙΚ. Ο Μπαρζανί έθεσε το ερώτημα «τι θα μπορούσε να αλλάξει στη στάση της Βαγδάτης σε περίπτωση αναβολής του δημοψηφίσματος». Δεν έλαβε ουσιαστική απάντηση, τουλάχιστον δημοσίως. Στον επόμενο σταθμό του ταξιδιού του, στην Άγκυρα, ο Αμερικανός υπουργός άκουσε πάλι τα παράπονα του Ταγίπ Ερντογάν για τον εξοπλισμό των Κούρδων αλλά και τις απειλές για στρατιωτική επέμβαση προκειμένου να μην υπάρξει κουρδικό κράτος «στα νότια σύνορα της Τουρκίας».
Ο Ερντογάν -ο οποίος τη μια θυμάται και την άλλη ξεχνά τη Συνθήκη της Λωζάνης- έστρεψε τα πυρά του ειδικά κατά των Κούρδων «τρομοκρατών» στη βόρεια Συρία. Προηγουμένως είχε υποδεχθεί τον αρχηγό του ιρανικού επιτελείου, ο οποίος επισκέφθηκε την Τουρκία για να στείλει το μήνυμα ότι η Τεχεράνη δεν σκοπεύει να μείνει απλός θεατής των εξελίξεων.Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί η αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στη Βαγδάτη σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. Οι φιλοϊρανοί σιίτες πολιτοφύλακες αποτελούν σημαντική δύναμη του ιρακινού στρατού στις επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών, τις οποίες συντονίζουν και καθοδηγούν οι Αμερικανοί, οι οποίοι κατά τα άλλα επιδιώκουν την οικονομική, στρατιωτική και πολιτική απομόνωση της Τεχεράνης, πολύ περισσότερο επί προεδρίας Τραμπ που θέλει να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Από την εξίσωση αυτή δεν θα μπορούσε να λείψει το Ισραήλ που ανησυχεί σφόδρα για την επέκταση της επιρροής του Ιράν στη Μέση Ανατολή. Μέσω Ιράκ και Συρίας οι Ιρανοί στρατιωτικοί, πολιτοφύλακες, εθελοντές κ.λπ. δημιουργούν ένα «τόξο» που ξεκινά από την Τεχεράνη και φτάνει στους «αδελφούς» της Χεζμπολά στον Λίβανο, στην ανατολική Μεσόγειο. Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου ταξίδεψε στα μέσα της εβδομάδας στο Σότσι για να μεταφέρει τις ισραηλινές ανησυχίες στον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν και να του επισημάνει την αύξηση της ιρανικής επιρροής σε περιοχές της Συρίας όπου σε τελική ανάλυση έχει το πάνω χέρι η Μόσχα ως βασική σύμμαχος του καθεστώτος Άσαντ. Άγνωστο παραμένει αν ο Νετανιάχου έλαβε κάποιες εγγυήσεις. Είναι όμως σαφές ότι το Ισραήλ είναι από τις λίγες, αν όχι η μόνη χώρα της περιοχής που υποστηρίζει τη διεξαγωγή του κουρδικού δημοψηφίσματος. Ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ανάχωμα στο Ιράν και να αποτελεί εν δυνάμει σύμμαχο του Ισραήλ απέναντι στους εξασθενημένους σήμερα Άραβες.
Ο Μπαρζανί καθησυχάζει εχθρούς και φίλους
Στο ανεξάρτητο και κυρίαρχο Κουρδιστάν θα γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα όλων των μειονοτήτων, υποσχέθηκε ο πρόεδρος Μπαρζανί, ο οποίος επιχείρησε ταυτόχρονα να βάλει οριστικό τέλος στη φημολογία ότι μέσω του δημοψηφίσματος σκοπεύει να παρατείνει κι άλλο την παραμονή του στην εξουσία, δηλαδή να κερδίσει πόντους ενόψει των προγραμματισμένων για τον Νοέμβριο προεδρικών εκλογών. Καθώς θεωρεί βέβαιη τη νίκη τού «ναι» στο δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου ο Μπαρζανί διαβεβαίωσε ότι ούτε ο ίδιος ούτε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς του θα είναι υποψήφιος για την προεδρία του ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι μόνο το ιστορικό δημοψήφισμα αλλά ποιος θα κυβερνά το μελλοντικό κράτος, ποια θα είναι τα σύνορά του και από πού θα εξάγεται ο μαύρος χρυσός.
Αντιπρόεδρος του KRG είναι σήμερα ο Κοσράτ Ρασούλ Αλί, Νο2 του Πατριωτικού Μετώπου του Κουρδιστάν που ιδρύθηκε το 1975 και έχει αρχηγό τον Τζαλάλ Ταλαμπανί, τον πρώτο μη Άραβα πρόεδρο του Ιράκ, ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας. Τα κόμματα των Μπαρζανί και Ταλαμπανί συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ στους δύο πολέμους του Ιράκ (εξάλλου στη «ζώνη ασφαλείας» του βορείου Ιράκ δημιουργήθηκε η πρώτη κουρδική ημιαυτόνομη οντότητα). Έχουν επίσης μακρά ιστορία συγκρούσεων για την πρωτοκαθεδρία σε μια κοινωνία που εξελίσσεται από ένα σύστημα κοτζαμπασισμού και εξαρτήσεων σε ένα σύγχρονο σύστημα με αστική δημοκρατία αλλά και διαπλοκή Δυτικού τύπου. Και τα δυο στρατόπεδα έχουν μακρά ιστορία σχέσεων λυκοφιλίας με την Άγκυρα. Ειδικά ο Μπαρζανί βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με το PKK ενώ προς τιμήν του κυμάτισε η κουρδική σημαία στο αεροδρόμιο της Άγκυρας τον περασμένο Φεβρουάριο, κατά την επίσκεψή του για συνομιλίες με τον πρόεδρο Ερντογάν.
Ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στο έδαφος του σημερινού βόρειου Ιράκ θα αποτελεί στρατηγική ήττα για την Τουρκία, ανεξάρτητα πώς θα το παρουσιάσει ο πρόεδρος Ερντογάν. Προς το παρόν η Άγκυρα πιέζει με μοχλό τη μειονότητα των Τουρκομάνων ελπίζοντας ότι θα βρεθεί τρόπος να μην διακοπούν πλήρως οι ομοσπονδιακοί δεσμοί ανάμεσα στο Ερμπίλ και τη Βαγδάτη, ότι θα συνεχιστούν οι εξαγωγές του κουρδικού πετρελαίου από τους αγωγούς του Βορρά και ότι οι ενδοκουρδικές διενέξεις θα αποδειχτούν ισχυρότερες από το όραμα της ανεξαρτησίας και της δημιουργίας του μεγάλου Κουρδιστάν.
Η μάχη του Ταλ Αφάρ δεν αφορά μια μικρή πόλη του βορείου Ιράκ, αλλά ακόμα ένα κομμάτι του παζλ στον χάρτη της επόμενης ημέρας.
Πηγή: Η Αυγή
