Η επικρατούσα αντίληψη είναι πως τα Λαϊκά Μέτωπα (Λ.Μ.) -δηλαδή η συμμαχία Αριστεράς, Σοσιαλδημοκρατίας και φιλελεύθερων αστικών δυνάμεων- είναι ένα αποτελεσματικό μέσο πάλης κατά του φασισμού. Η ιστορία, ωστόσο, δείχνει πως μολονότι συχνά καταφέρνουν να αναδείξουν προοδευτικές κυβερνήσεις, αποτυγχάνουν στον κεντρικό τους στόχο για τρεις βασικούς λόγους:
1. Οι κυβερνήσεις Λ.Μ. είναι εκλογικές συμμαχίες που στηρίζονται σε κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες, δεν έχουν οργανική σύνδεση με την εργατική τάξη.
2. Το κράτος παραμένει αστικό: ο στρατός, η γραφειοκρατία, η αστυνομία, τα δικαστήρια, οι τράπεζες δεν μετασχηματίζονται.
3. Το πρόγραμμα είναι ελαφρά μεταρρυθμιστικό. Τα Λ.Μ. προσπαθούν να ρυθμίσουν τον καπιταλισμό, δεν μετασχηματίζουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.
Αρα, παρότι οι εργαζόμενοι συμμετέχουν στην εκλογική βάση, δεν συμμετέχουν στην εξουσία. Τρία παραδείγματα Λ.Μ. είναι ενδεικτικά.
● Γαλλία 1936: Η κυβέρνηση Μπλουμ στήριξε μέχρι έναν βαθμό τις απεργίες αλλά τα συνδικάτα δεν συμμετείχαν στην κυβέρνηση, η οικονομία παρέμεινε στους καπιταλιστές, ο κρατικός μηχανισμός έμεινε αστικός, οι εργάτες δεν είχαν έλεγχο στη λήψη αποφάσεων.
● Ισπανία 1936: Παρά τη μαζική επανάσταση από τα κάτω η κυβέρνηση δεν ήταν ταξικό όργανο, κοινοβουλευτική συνεργασία υπήρχε χωρίς εργατικό έλεγχο, οι επαναστατικοί θεσμοί (CNT, POUM, milicias) δεν ενσωματώθηκαν οργανικά στο κράτος.
● Χιλή 1970-73: Ο Αλιέντε ήταν αγαπητός στην εργατική τάξη αλλά ο στρατός παρέμεινε αστικός (αποτέλεσμα το πραξικόπημα), τα συνδικάτα δεν ασκούσαν εξουσία, η οικονομία παρέμεινε μικτά καπιταλιστική.
Καθώς, ελλείψει οργανικής σύνδεσης με το εργατικό κίνημα, στην πορεία τα Λ.Μ. προσαρμόστηκαν στην αστική εξουσία και στους όρους διαχείρισής της, στράφηκαν τελικά εναντίον του όταν αυτό ξεπέρασε τα «όρια» που ήθελαν να διατηρήσουν η σοσιαλδημοκρατία, η αστική τάξη και συχνά και τα κομμουνιστικά κόμματα της εποχής (υπό την επιρροή της σταλινικής γραμμής για υπεράσπιση της ΕΣΣΔ).
● Γαλλία (1936-1938): η κυβέρνηση Μπλουμ στράφηκε κατά του εργατικού κινήματος καταστέλλοντας τις καταλήψεις εργοστασίων (Ιούνιος 1936). Το κύμα καταλήψεων εργοστασίων -το ισχυρότερο εργατικό κίνημα στη Γαλλία από το 1919- δεν οργανώθηκε από το Λαϊκό Μέτωπο, αλλά το Λαϊκό Μέτωπο προσπάθησε να το σταματήσει.
● Ο πρωθυπουργός Λεόν Μπλουμ κάλεσε τα συνδικάτα να τερματίσουν τις καταλήψεις.
● Η γαλλική κομμουνιστική ηγεσία (Μορίς Τορέζ) δήλωσε: «Πρέπει να ξέρουμε να σταματάμε μια απεργία όταν έχουμε πετύχει αρκετά».
● Η κυβέρνηση πίεσε τα συνδικάτα να υπογράψουν τις Συμφωνίες Ματινιόν και να επιστρέψουν στη δουλειά, ώστε να αποφευχθεί «επαναστατική εκτροπή». Μετά το καλοκαίρι του 1936 η κυβέρνηση χρησιμοποίησε αστυνομία για να λύσει απεργίες, διέλυσε αυθόρμητες επιτροπές εργατών στα εργοστάσια, αρνήθηκε να νομιμοποιήσει εργοστασιακούς συμβούλους με αποφασιστικές αρμοδιότητες.
Το 1937-38 έχουμε πλήρη σύγκρουση με το εργατικό κίνημα, με συνέπεια ο Μπλουμ να παραιτηθεί για να μην εφαρμόσει εργατικά μέτρα που εκνεύριζαν το κεφάλαιο. Η επόμενη κυβέρνηση (Καμνιέλ) επέβαλε λιτότητα και μέτρα υπέρ των εργοδοτών απαγορεύοντας διαδηλώσεις κι εφαρμόζοντας κατασταλτικούς νόμους.
● Ισπανία (1936-1939): Εδώ η σύγκρουση ήταν ανοιχτή και αιματηρή. Το Λ.Μ. μέσα στον εμφύλιο στράφηκε στρατιωτικά ενάντια στα επαναστατικά τμήματα του εργατικού κινήματος. Οι μέρες του Μάη 1937 στη Βαρκελώνη έφεραν την ένοπλη σύγκρουση κυβέρνησης-εργατών. Στη Βαρκελώνη, η εργατική εξουσία βρισκόταν στα χέρια αναρχικών (CNT-FAI) και αριστερών κομμουνιστών (POUM), οι οποίοι είχαν μετατρέψει τη βιομηχανία σε συλλογικοποιημένες επιχειρήσεις.
Η κυβέρνηση του Λ.Μ. (με συμμετοχή του σταλινικού ΚΚΙ) έστειλε αστυνομία και στρατό για να ανακαταλάβουν το κτίριο της τηλεφωνίας που έλεγχαν οι εργάτες, προκάλεσε τον Μάη του 1937 έναν μικρό εμφύλιο μέσα στον εμφύλιο, βομβάρδισε εργατικές συνοικίες της Βαρκελώνης, δολοφόνησε και φυλάκισε στελέχη του POUM, διέλυσε επιτροπές άμυνας και συλλογικές δομές.
Εδώ έχουμε απευθείας καταστολή της εργατικής επανάστασης από το Λαϊκό Μέτωπο με διάλυση του POUM (ο ηγέτης Αντρες Νιν βασανίστηκε και δολοφονήθηκε) και δίωξη της επαναστατικής Αριστεράς με μαζικές συλλήψεις.
Η κυβέρνηση θεωρούσε πιο επικίνδυνη την εργατική επανάσταση από τον φασισμό του Φράνκο, με συνέπεια μετά το 1937 να επιστρέψει στην αστική ομαλότητα επιβάλλοντας κρατικό έλεγχο σε κατειλημμένα εργοστάσια, αντικαθιστώντας εργατικά συμβούλια με διορισμένους διευθυντές. Το Λ.Μ. υπονόμευσε την πιο ριζοσπαστική επανάσταση της Ισπανίας από το 1871.
Και στις δύο χώρες, οι κυβερνήσεις Λ.Μ. αντιμετώπισαν τα εργατικά ξεσπάσματα ως κίνδυνο αποσταθεροποίησης, θέτοντας όρια στο κίνημα (κατάργηση καταλήψεων, περιορισμός συμβουλίων, διάλυση οργάνων αυτοδιαχείρισης), χρησιμοποιώντας καταστολή (αστυνομία, στρατός, απαγόρευση απεργιών) και ταυτιζόμενες με αστικά συμφέροντα ανέτρεψαν επαναστατικές διαδικασίες.
Τελικά, τα Λ.Μ. απέτυχαν και διαλύθηκαν ακριβώς επειδή στράφηκαν ενάντια στο εργατικό κίνημα που τα έφερε στην κυβέρνηση. Κι αυτό συνέβη επειδή, η διαταξική τους σύνθεση και το μίνιμουμ πρόγραμμα δεν επέτρεψαν να αποκτήσουν οργανικό δεσμό με την εργατική τάξη, παραμένοντας χαλαρές εκλογικές-πολιτικές συμμαχίες που ενσωματώθηκαν στο αστικό κράτος.
