Οταν έχει προηγηθεί η βιβλιοκριτική του Χρήστου Ράμμου, μάλλον παρέλκει να γράψει κανείς οτιδήποτε παραπάνω: Ο λόγος για το βιβλίο «Η πολιτική σε κρίση» του Στέφανου Δημητρίου από τις εκδόσεις Πόλις (όσο για το σημείωμα της εμβληματικής προσωπικότητας στον αγώνα διαφύλαξης των δικαιωμάτων, αυτό δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα frear.gr.).
Βιβλίο πυκνό, σε νοήματα και γραφή, «Η πολιτική σε κρίση» εστιάζει –όπως εξηγεί ο ίδιος ο συγγραφέας– στα «ουσιώδη γνωρίσματα μιας δημοκρατικής, μεταρρυθμιστικής Αριστεράς, η οποία σήμερα δεν υφίσταται ως ενιαίος πολιτικός φορέας, αλλά ως ρεύμα ιδεών και σύστημα αξιών, χωρίς συγκροτημένη και αυτοτελή πολιτική υπόσταση και οργανωτική διάπλαση».
«Μια τέτοια Αριστερά, όμως», προσθέτει, «για να υπάρξει και ως δημοκρατική και ως μεταρρυθμιστική, δηλαδή πραγματικά –και όχι ηχηρώς διακηρυκτικά– ριζοσπαστική, θα πρέπει να ξαναβρεί τη λαϊκότητά της, η οποία αντίκειται σε κάθε λαϊκισμό. Πρόκειται για κάτι πολύ δύσκολο. Και ακόμα πιο δύσκολο είναι να αποκατασταθεί η αυτονομία της πολιτικής…».
Δηλωτική εξάλλου των απόψεων του Στέφανου Δημητρίου είναι η παράθεση –πριν από το εισαγωγικό σημείωμα– ενός κειμένου του Ηλία Ηλιού: «Χρέος έχουμε ν’ αντικρύσουμε τα μεγάλα προβλήματα που μας ενδιαφέρουν, είτε αυτά αναφέρονται σε δυσχέρειες σχετικές με τη διεθνή θέση της χώρας είτε σε εσωτερικές και οικονομικές υποθέσεις, με νηφαλιότητα και με ψυχραιμία, χωρίς οξύτητες και εντάσεις, μη επιδιώκοντας κομματικά ή παραταξιακά οφέλη […] Πρώτα-πρώτα, για να μη μεγαλοπιανόμαστε και για να μη μας διαφεύγει ότι το πρώτο είναι η χώρα, την οποία, πρέπει, εκ προορισμού, να υπηρετούμε και δεύτερο σε ιεραρχία είναι το Κόμμα, που αποστολή έχει να υπηρετεί τη χώρα».
Ιδιαίτερης αξίας το βιβλίο αυτό, αίφνης καθίσταται και επίκαιρο, μετά την υποβολή παραίτησης του Αλέξη Τσίπρα από το βουλευτικό αξίωμα, με ό,τι αυτή δύναται να φέρει από το νέο έτος.
Από το βιβλίο επιλέγουμε δύο αποσπάσματα: το πρώτο παραθέτει αυτά που έχει μπροστά της η Αριστερά. Χρήσιμο σε κάθε περίπτωση…
«Σήμερα είναι αναγκαίο ένα δημοκρατικό, μεταρρυθμιστικό, αριστερό πρόγραμμα, που να μπορεί να συνθέτει τη ριζοσπαστική προοπτική του κοινωνικού μετασχηματισμού με τις βραχείες, εξίσου ριζοσπαστικές, μεταρρυθμιστικές αλλαγές. Αυτές οι αλλαγές θα ορίζονται με τον γνώμονα της κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και της αποτελεσματικής διαχείρισης των πολλαπλών κρίσεων, καθώς και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προβλημάτων της καθημερινότητας. Η κοινωνία χρειάζεται ένα πρόγραμμα αποτελεσματικής πολιτικής, που να διέπεται και από το αντίστοιχο πνεύμα πολιτικού πραγματισμού. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η σύνθεση ριζοσπαστισμού και πραγματισμού. Αυτός είναι ο άξονας μιας αριστερής μεταρρυθμιστικής πολιτικής. Και μια τέτοια πολιτική θα μπορεί να είναι αποτελεσματική, και άρα αξιόπιστη, ακριβώς επειδή θα εγγράφεται στην προοπτική ενός κοινωνικού μετασχηματισμού, αλλά θα εξειδικεύεται στις παρούσες συνθήκες, σε αναφορά προς συγκεκριμένα προβλήματα συγκεκριμένων ανθρώπων, αυτών δηλαδή που χειμάζονται από αυτά τα προβλήματα. Αυτό θα είναι και το πολιτικό “νεύρο” της δημοκρατικής, μεταρρυθμιστικής Αριστεράς, τόσο ισχυρό, ως προς την άσκηση αποτελεσματικής πολιτικής για την καθημερινότητα, όσο στέρεο θα πρέπει να είναι και το ιδεολογικό της έρμα, το οποίο θα αντιστοιχεί στον μεταρρυθμιστικό της προσανατολισμό. Ετσι μπορεί να αποτελέσει κορμό μιας πλειοψηφικής κυβερνητικής δυναμικής, ικανής να αλλάξει τα πράγματα τώρα, για τους συγκεκριμένους, πραγματικούς ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Και αυτό, επειδή πολύ απλά, μια τέτοια Αριστερά θα είναι το περιεχόμενο που θα συγκροτεί ένα ριζοσπαστικό, εκσυγχρονιστικό μεταρρυθμιστικό ρεύμα. Γιατί δεν μπορεί να είναι το ένα χωρίς το άλλο. Αλλιώς δεν θα είναι ούτε το ένα, ούτε το άλλο, οπότε θα είναι ακατανόητο το γιατί θα τύχει της προτίμησης της κοινωνίας. Η δημοκρατική Αριστερά, ως σοσιαλδημοκρατική Αριστερά πρωτίστως, οφείλει να ξέρει να κάνει αποτελεσματική διαχείριση, επειδή θα πρέπει να αποκτήσει και στρατηγικό προσανατολισμό. Τα δημοκρατικά-σοσιαλιστικά κόμματα, όμως, δεν είναι απλώς και μόνο διαχειριστές πολυκατοικίας. Είναι δυνάμεις εκσυγχρονισμού, δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και συντελεστές κοινωνικών αλλαγών. Η πλέον κατεπείγουσα αλλαγή συνίσταται στη δημοκρατική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος. Χωρίς αυτήν, η πολιτική δημοκρατία με κοινωνική δικαιοσύνη θα πάσχει και ως δημοκρατία και ως δικαιοσύνη. Αυτό, άλλωστε, περιμένει και η Ακρα Δεξιά για τη δημαγωγική της πλειοδοσία…».
Σε άλλο, δε, σημείο ο Στέφανος Δημητρίου γράφει για την πρόσφατη κυβερνητική εμπειρία της Αριστεράς:
«[…] Κατά τη διακυβέρνηση της “πρώτης φοράς”, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να αναδείξει σημαντικά στοιχεία για το έργο που έχει συντελεστεί, όπως η δυνατότητα των ανασφάλιστων να έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (αν και μια πραγματικά αριστερή πολιτική θα έπρεπε να αποσκοπεί στην προοδευτική φορολόγηση του πλούτου και όχι σε “δίχτυ ασφαλείας” που είναι νεοφιλελεύθερη θέση), καθώς και άλλα μέτρα. Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ, αντί να εξηγήσει πειστικά, δηλαδή με ευθύτητα και ειλικρίνεια, σε τι οφείλονταν τα σφάλματά του, κατά την εκτέλεση του κυβερνητικού έργου, δηλαδή τα προβλήματα ως προς την επαρκή και αποτελεσματική διαχείριση, αλλά και τον οξύ, καταγγελτικό και συχνά τοξικά διχαστικό, λόγο επέλεξε να εξωραΐσει τα πράγματα και, παράλληλα, να εντείνει τη φραστική πόλωση, η οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό ενίσχυσε το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Εάν δεν κατέφευγε σε αυτή την πόλωση, για μεγάλο μέρος της κυβερνητικής του θητείας –αλλά και εάν είχε μιλήσει για το πρώτο κυβερνητικό του εξάμηνο λέγοντας κάτι ουσιαστικότερο από το “είχαμε αυταπάτες”, διότι δεν ψηφίστηκε για κυβέρνηση για να έχει αυταπάτες– ίσως να ήταν διαφορετικό το αποτέλεσμα των εκλογών του 2019. Με αυτόν τον τρόπο έχασε, λόγω της εντεινόμενης πόλωσης, σε επίπεδο πολιτικής ρητορείας τα πιο μετριοπαθή και καλλιεργημένα, αλλά όχι και εύπορα, τμήματα της κοινωνίας […] Ταυτόχρονα, ο ΣΥΡΙΖΑ διέψευσε και αρκετές προσδοκίες των λαϊκότερων στρωμάτων, λόγω της πολιτικής λιτότητας που εφάρμοσε, η οποία ήταν μεν αναγκαστική –αλλά και κοινωνικά άδικη– εφόσον αντικειμενικά, λόγω των εξωτερικών καταναγκασμών (θα έπρεπε να έχει επαρκώς απαντήσει για το τρίτο Μνημόνιο και για το αν όντως ήταν αναπόφευκτο), δεν μπορούσε να φορολογήσει τα μεγάλα εισοδήματα και να αναδιανείμει δικαιότερα τον πλούτο».
Νίκος Παπαδημητρίου
