Έπειτα από διαπραγματεύσεις που «εκτυλίσσονταν εφτά μήνες» πριν την τελική συμφωνία «μέσα από κλειστές συναντήσεις και διαδοχικές τεχνικές συζητήσεις» και σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπουργείο Εργασίας, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους (εργοδοτικές οργανώσεις & ΓΣΕΕ), η «Κοινωνική Συμφωνία» προβλέπει τα εξής κύρια μέτρα:
• Διευκόλυνση στην επέκταση κλαδικών/τομεακών συμβάσεων: Το ποσοστό εργοδοτών που απαιτείται για να γίνει η κλαδική υποχρεωτική μειώνεται από 50% σε 40%.
• Αυτοματοποίηση επέκτασης όταν υπογράφουν οι εθνικοί εταίροι: Αν η σύμβαση υπογραφεί από εθνικό εργοδοτικό και εργατικό φορέα — π.χ. ΣΕΒ & ΓΣΕΕ — τότε δεν χρειάζεται να συμπληρώνεται ούτε το 40% για να ισχύει σε όλον τον κλάδο.
• Πλήρης «μετενέργεια» των όρων μετά τη λήξη σύμβασης: Όταν λήγει μια ΣΣΕ, όλοι οι όροι της συνεχίζουν να ισχύουν (μισθοί, δικαιώματα, παροχές) — όχι μόνο ο κατώτατος μισθός όπως μετά τη μεταρρύθμιση του 2012.
• Κάλυψη και νέων προσληφθέντων εντός παράτασης: Αν κάποιος προσληφθεί ενώ διαρκεί η τρίμηνη μετενέργεια, υπάγεται κι αυτός στη συλλογική σύμβαση.
• Απλοποίηση διαδικασιών & θεσμική ενδυνάμωση κοινωνικών εταίρων: Μείωση γραφειοκρατίας, ευκολότερη εγγραφή σωματείων και εργοδοτικών ενώσεων σε μητρώα, ώστε να διευκολυνθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις.
• Ταχύτερες διαδικασίες επίλυσης διαφορών: Αναδιάρθρωση του μηχανισμού διαιτησίας/μεσολάβησης (ΟΜΕΔ) για πιο γρήγορη και αποτελεσματική διευθέτηση συγκρούσεων εργοδοτών–εργαζομένων.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, η συμφωνία «σηματοδοτεί νέα εποχή» για τις ΣΣΕ, με σταθερότητα, προστασία εργαζομένων και δυνατότητα αυξήσεων μισθών και παροχών.
🗣️ Τι λέει η Αντιπολίτευση
Παρά τους κυβερνητικούς πανηγυρισμούς — και ενώ αρκετοί φορείς υποδέχθηκαν θετικά την απόφαση — η αντιπολίτευση και μέρος του συνδικαλιστικού κινήματος διατυπώνει επιφυλάξεις και κριτική.
- Η Έφη Αχτσιόγλου, βουλεύτρια της Νέας Αριστεράς και πρώην Υπουργός Εργασίας, σε ανάρτησή τονίζει εμφατικά πως δεν επανέρχονται ουσιαστικά θεμελιώδη εργατικά δικαιώματα που καταργήθηκαν, όπως, λόγου χάρη, η μονομερής προσφυγή σε διαιτησία και η «αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: “Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας παραμένουν σε καθεστώς κατάργησης, εφόσον οι εργοδότες μπορούν να αρνούνται να υπογράψουν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και οι εργαζόμενοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία για να τους υποχρεώσουν να διαπραγματευτούν μια σύμβαση”.
- Σε ανακοίνωσή του το ΚΚΕ υποστηρίζει ότι οι γνωστοί «αντεργατικοί νόμοι» που κατήργησαν τις ΣΣΕ μετά τα μνημόνια «διαιωνίζονται». Δηλαδή, κατά το ΚΚΕ, δεν πρόκειται για πραγματική αποκατάσταση, αλλά για προσπάθεια «επικοινωνιακού ντυσίματος» παλαιών αντιδραστικών ρυθμίσεων.
- Ο εκπρόσωπος τύπου του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής είπε ότι, παρότι «καλώς επανέρχονται», τα μέτρα «δεν αρκούν» για να αντισταθμίσουν την «χαμένη επταετία» για την εργασία.
- Ο τομεάρχης Εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία τόνισε ότι η κυβέρνηση έρχεται «καθυστερημένα», ότι δεν επανέφερε όλα τα δικαιώματα που καταργήθηκαν (π.χ. μονομερή προσφυγή σε διαιτησία, αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης) και ότι η νομοθετική αρτιότητα της συμφωνίας είναι προβληματική.
- Κάποιοι συνδικαλιστές υπογραμμίζουν ότι η «ρήτρα εξαίρεσης» για επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα (προπτωχευτικές, υπό αναδιάρθρωση) μπορεί να αχρηστεύσει στην πράξη μεγάλο μέρος του στόχου.
📊 Πόσες ΣΣΕ ήταν σε ισχύ το 2024:
• Σύμφωνα με πρόσφατες αναλύσεις, το 2024 ήταν σε ισχύ 43 ΣΣΕ (κλαδικές / ομοιοεπαγγελματικές).
• Αν προστεθούν και οι 4 συλλογικές συμβάσεις για τα ναυτικά επαγγέλματα (με ειδικό καθεστώς), τότε ο συνολικός αριθμός φτάνει τις 47 ΣΣΕ.
• Από αυτές όμως, μόνο 7 δηλώνονταν «γενικά υποχρεωτικές» — δηλαδή είχαν κηρυχθεί υποχρεωτικές για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου.
• Εκτίμηση των ειδικών: οι εν ενεργεία ΣΣΕ καλύπτουν «δυνητικά» περίπου 711.500 εργαζόμενους (28 % του συνολικού μισθωτού δυναμικού), αλλά αν μετρήσουμε μόνο τις υποχρεωτικές ΣΣΕ, το ποσοστό καλύψεως πέφτει στο ~20 %.
• Άλλες αναλύσεις (με διαφορετική μεθοδολογία) δείχνουν ακόμη χαμηλότερη κάλυψη: π.χ. 10,6 % των εργαζομένων σύμφωνα με «Wage Tracker» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το 2025.
• Από αυτούς, σημαντικό ποσοστό καλύπτεται από μη υποχρεωτικές συμβάσεις (επιχειρησιακές ή κλαδικές χωρίς επέκταση) — δηλαδή η «πραγματική προστασία» είναι ακόμη πιο περιορισμένη.
❓ Τι πραγματικά φταίει – τα στοιχεία για τη συνδικαλιστική πυκνότητα– τα ερωτήματα και τι να γίνει
- χωρίς πραγματική και ταυτόχρονα ισχυρή συλλογική εκπροσώπηση και πραγματική κάλυψη των εργαζομένων, ακόμη και αυτή η λειψή νέα ρύθμιση θα παραμείνει “άγονη”, δηλαδή δεν πρόκειται να αλλάξει ουσιαστικά η καθημερινή εργασιακή πραγματικότητα, παρά μόνο ελάχιστων.
2. Στις χώρες του ΟΟΣΑ το 1985 το 30% των εργαζόμενων ήταν μέλη συνδικάτων. Το 2005 το ποσοστό αυτό έπεσε στο 19% και σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία του 2025, είναι μόλις στο 15%. Παράλληλα, σήμερα το ποσοστό της συνδικαλιστικής πυκνότητάς στον ΟΟΣΑ είναι στο 10, 1% στον ιδιωτικό τομέα.
3. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα του ΟΟΣΑ, που εκδόθηκε μόλις τον Οκτώβριο του 2025 το σύνολο των μισθωτών (δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων) στην Ελλάδα παρουσιάζει συνδικαλιστική πυκνότητά στο 13,4%.
4. Σύμφωνά με πρόχειρους υπολογισμούς (που όμως λαμβάνουν υπόψιν το ποσοστό της συνδικαλιστικής πυκνότητας στον δημόσιο τομέα και τον συνολικό αριθμό τους συγκριτικα με εκείνον του ιδιωτικού τομέα) η συνδικαλιστική πυκνότητα των ιδιωτικών υπαλλήλων στην Ελλάδα είναι περίπου στο 7%. Μάλιστα κι αυτό το ποσοστό μάλλον ειναι υπερβολικό. Σε off the record συζητήσεις με εργατολόγους το ποσοστό υπολογίζεται σε κάτω από 5%.
5. Με αυτά τα δεδομένα και έπειτα από την ειλικρινή, στρατηγική και οργανωμένη ταξική πάλη από πλευράς των εργοδοτών τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια– γιατί κι αυτοί προβαίνουν σε αυτή την κοπιώδη εργασία προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους- φαίνεται πως αυτό που είδαμε χθες, είναι αυτό που αναλογεί στο επίπεδο ισχύος μεταξύ εργαζόμενων και αφεντικών.
Πάνω σε αυτά απαιτείται πρώτα από όλα να σκεφτούν οι συνδικαλιστικές παρατάξεις και τα κόμματα και οι οργανώσεις της Αριστεράς που υπερασπίζονται ρητορικά ή/και έμπρακτα την εργατική τάξη, από την πιο μεγάλη ως την πιο μικρή:
– Είναι καλώς καμωμένα όσα έχουν κάνει από τις αρχές του 21ου αιώνα μέχρι τωρά;
– Τακτικά και στρατηγικά τι χρειάζεται να αλλάξουν, έτσι ώστε να αυξήσουν τη συνδικαλιστική πυκνότητα;
– Με ποιές καλές πρακτικές συνδέονται από το διεθνές συνδικαλιστικό κίνημα και ιδιαίτερα με τις προσπάθειες στις ΗΠΑ που καταφέρουν πράγματα με διαφορετικό τρόπο τα τελευταία χρόνια;
– Σε τι έχει αποδώσει η παραταξιοποίηση, ο κομματισμός και η διατήρηση προνομίων για τους υψηλού βεληνεκούς συνδικαλιστές;
Είναι καιρός η εργατική τάξη να (ξανα)οργανωθεί. Ίσως, όπως υπονοοεί και η τελευταία ερώτηση, να πρέπει αυτοοργανωθεί για πρώτη φορά.
