Αν η διεθνής κοινότητα πράγματι ήθελε να προστατεύσει αμάχους, θα είχε σχηματίσει διεθνή δύναμη για την άμεση και άνευ όρων αποχώρηση του Ισραήλ, την αποτροπή εκτοπισμού, τη λογοδοσία και την υποστήριξη της παλαιστινιακής αυτοδιάθεσης. Αντί γι’ αυτό, η τρέχουσα «διεθνής διοίκηση» αντιμετωπίζει τους Παλαιστινίους όχι ως λαό με πολιτικά και νομικά δικαιώματα, αλλά ως πληθυσμιακή ομάδα υπό κηδεμονία.
Η υιοθέτηση της Απόφασης 2803 από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν ήταν τόσο αναμενόμενη όσο σοκαριστική ως προς το περιεχόμενο και τις συνέπειές της. Η απόφαση, που εγκρίθηκε με 13 ψήφους υπέρ και αποχές από τη Ρωσία και την Κίνα, φαίνεται να παγιώνει μια νέα πραγματικότητα στη Γάζα νομιμοποιώντας τον εξωτερικό έλεγχο και αναπαράγοντας την κατοχή με διαφορετικά μέσα. Ολα αυτά υπό ανθρωπιστικά συνθήματα που κρύβουν πίσω τους μια νέα πολιτική μηχανική, η οποία υπονομεύει το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση και παρακάμπτει την εγκαθίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα πριν από τις 4 Ιουνίου 1967, σύνορα που οι ΗΠΑ και το Ισραήλ απορρίπτουν εκ προοιμίου.
Η αυστηρή προειδοποίηση της ειδικής εισηγήτριας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, Φραντσέσκα Αλμπανέζε, παρά το προσεκτικό της καλωσόρισμα στην εκ νέου ενασχόληση του Συμβουλίου Ασφαλείας με τη Γάζα και την ανάγκη άμεσης κατάπαυσης του πυρός, αποκαλύπτει μια στιγμή πρωτοφανούς διαύγειας. Δείχνει πόσο βαθιά έχει διολισθήσει το διεθνές σύστημα εγκαταλείποντας το διεθνές δίκαιο στο οποίο θεμελιώθηκε, αντικαθιστώντας το με τη λογική της ισχύος, των γεωπολιτικών επενδύσεων και των πολιτικών συμμαχιών.
Η Αλμπανέζε δεν περιορίστηκε στην κριτική· προειδοποίησε ότι η απόφαση αποτελεί σοβαρή απόκλιση από τις υποχρεώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας βάσει του Αρθρου 24 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, που το δεσμεύει να ενεργεί σύμφωνα με τους σκοπούς και τις αρχές του Οργανισμού – μεταξύ των οποίων το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, η εφαρμογή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Νέο μοντέλο εξωτερικού ελέγχου
Η Απόφαση 2803 ενσαρκώνει αυτό που η Αλμπανέζε ονόμασε «καπιταλιστικό-ασφαλιστικό μοντέλο εξωτερικού ελέγχου». Μιλά για «ασφάλεια συνόρων», «προστασία αμάχων» και «αφοπλισμό ομάδων», αγνοώντας όμως τις ρίζες της σύγκρουσης: τη συνεχιζόμενη κατοχή, την εποικιστική επέκταση, τον αποκλεισμό, το απαρτχάιντ και τον εθνικό εκτοπισμό. Αναπαράγει έτσι τη δυτική προσέγγιση των τελευταίων δεκαετιών: διαχείριση της κρίσης αντί για επίλυσή της, επιβολή εντατικού εξωτερικού ελέγχου στη Γάζα χωρίς τερματισμό της κατοχής ή πραγματική ανοικοδόμηση, ενώ στη Δυτική Οχθη και την κατεχόμενη Ιερουσαλήμ επιτρέπεται η επιβολή νέων τετελεσμένων από μια ακροδεξιά κυβέρνηση εποίκων.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι η απόφαση δίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες -τον πιο μεροληπτικό υποστηρικτή του Ισραήλ και ουσιαστικά συνέταιρό του- έναν ηγετικό ρόλο μέσω του λεγόμενου «Συμβουλίου Ειρήνης», ενός νέου μηχανισμού για τον καθορισμό του μέλλοντος της Γάζας. Εκεί βρίσκεται και η μεγάλη αντίφαση: η δύναμη που εξόπλισε και πολιτικά κάλυψε το Ισραήλ καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου -και από την ίδια τη δημιουργία του σε βάρος των παλαιστινιακών δικαιωμάτων- τοποθετείται τώρα ως «επόπτης» της ανοικοδόμησης και της ασφάλειας στη Γάζα. Η Αλμπανέζε το περιέγραψε εύστοχα ως «διορισμό νέου διευθυντή στη μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή του κόσμου».
Η απόφαση επίσης αγνοεί μια κεντρική νομική αρχή: ότι η ισραηλινή στρατιωτική και εποικιστική παρουσία σε οποιοδήποτε μέρος των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών είναι παράνομη, όπως έκρινε το Διεθνές Δικαστήριο. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα κράτη, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, οφείλουν να απέχουν από κάθε μορφή στήριξης που παρατείνει την κατοχή. Η Απόφαση 2803 όμως κάνει το αντίθετο: παρέχει νέα διπλωματική κάλυψη στην κατοχή και μετατοπίζει τη διεθνή συζήτηση από την ανάγκη αποχώρησης στην ανάγκη διαχείρισης της Γάζας μετά τον πόλεμο.
Αν η διεθνής κοινότητα πράγματι ήθελε να προστατεύσει αμάχους, θα είχε σχηματίσει διεθνή δύναμη για την άμεση και άνευ όρων αποχώρηση του Ισραήλ, την αποτροπή εκτοπισμού, τη λογοδοσία και την υποστήριξη της παλαιστινιακής αυτοδιάθεσης. Αντί γι’ αυτό, η τρέχουσα «διεθνής διοίκηση» αντιμετωπίζει τους Παλαιστινίους όχι ως λαό με πολιτικά και νομικά δικαιώματα, αλλά ως πληθυσμιακή ομάδα υπό κηδεμονία.
Το καθήκον σήμερα
Η Αλμπανέζε προειδοποίησε επίσης ότι η απόφαση λειτουργεί ως «βαλβίδα εκτόνωσης» για κράτη που θέλουν να αποφύγουν τις νομικές τους υποχρεώσεις απέναντι στο Ισραήλ -συμπεριλαμβανομένων κυρώσεων και διεθνών ενταλμάτων σύλληψης- και να παρακάμψουν τη δυναμική που δημιουργείται από τα τεράστια κύματα διεθνούς αλληλεγγύης και την αλλαγή της κοινής γνώμης, ειδικά στις ΗΠΑ.
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της Παλαιστίνης. Η Απόφαση 2803 δεν είναι μια απλή απόφαση· θεμελιώνει ένα καθεστώς διεθνούς κηδεμονίας που μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Ενα καθεστώς που θα επιβάλει στη Γάζα -και στη συνέχεια στη Δυτική Οχθη- ασφαλιστικές ρυθμίσεις σχεδιασμένες από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, μετατρέποντας το παλαιστινιακό ζήτημα από αγώνα εθνικής απελευθέρωσης σε τεχνικό φάκελο διεθνούς διαχείρισης. Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη μέσω της παγίωσης της κατοχής. Ούτε προστασία της Γάζας με την ακύρωση της παλαιστινιακής βούλησης.
Η Απόφαση 2803 αποτελεί δοκιμασία για την παλαιστινιακή ηγεσία, την περιοχή και τη διεθνή κοινότητα. Το καθήκον σήμερα είναι:
● Απόρριψη κάθε μορφής διεθνούς κηδεμονίας που παρακάμπτει τον τερματισμό της κατοχής.
● Επιμονή στην εφαρμογή της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου (2024) που απαιτεί τον τερματισμό της κατοχής. Αντίσταση στη μεταπολεμική αποικιακή αρχιτεκτονική που επιχειρείται να επιβληθεί.
● Δημιουργία πλατιάς διεθνούς διπλωματικής και λαϊκής συμμαχίας για τη διασφάλιση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση.
● Και πάνω απ’ όλα, ανάγκη για παλαιστινιακή εθνική βούληση: αναζωογόνηση της ΟΑΠ, ενότητα, δημοκρατική ανανέωση και εκλογές που θα επαναβεβαιώσουν ότι «ο λαός είναι η πηγή της εξουσίας».
Οπως είπε η Φραντσέσκα Αλμπανέζε: «Είναι μια υπαρξιακή στιγμή. Το μέλλον της Γάζας –και του παλαιστινιακού λαού– δεν μπορεί να καθοριστεί χωρίς τη δική του βούληση και συναίνεση». Μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει πραγματική ειρήνη – βασισμένη στην ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την εθνική ανεξαρτησία, όχι στην ανακύκλωση της κατοχής με νέα πρόσωπα και νέες μορφές.
