Φίλοι ψάχνουν σπίτια. Εδώ και στην επαρχία. Δεν βρίσκουν τίποτα που να μην τους παίρνει το μισό μισθό, χωρίς να συνυπολογίσουμε ρεύμα, τηλέφωνο, νερό. Η απελπισία, η αδιανόητη ταλαιπωρία, το ξερίζωμα από τον τόπο που αγαπάς και θες να μείνεις, η αγωνία μέχρι το επόμενο τηλεφώνημα του ιδιοκτήτη. Μόλις χθες βγήκε πως για την απόκτηση ενός διαμερίσματος 70 τ.μ. απαιτούνται 15,3 ετήσιοι μισθοί, με μόνη πιο ακριβή πόλη στην Ευρώπη το Άμστερνταμ, όπου χρειάζονται 15,4 ετήσιοι μισθοί. Αυτό ζούμε.
Φίλες πηγαίνουν στο σούπερ μάρκετ και κάθε φορά όλα είναι στα ύψη. Τα κρέατα και τα τυριά έχουν ξεφύγει· ο καφές εντελώς. Συχνά παίρνουν τα πιο ευτελή προϊόντα, με τη μικρότερη διατροφική αξία. Γίνεται του τάπερ το κάγκελο, σαν να οφείλουν οι μανάδες και οι πατεράδες — συνταξιούχοι — να μαγειρεύουν για τις 40χρονες κόρες τους. Τι άλλο, όμως, μπορεί να γίνει;
Φίλοι τσεκάρουν ηλεκτρικά πατίνια, λίγο πιο ασφαλή, γιατί δεν γίνεται πια να έχουν αυτοκίνητο και η καθημερινή μετακίνηση με αυτό είναι ανυπόφορη. Τα ΜΜΜ είναι απίστευτα αργά. Οι οδηγοί των λεωφορείων παραιτούνται γιατί τα λεφτά σε σχέση με το άγχος είναι ελάχιστα, ενώ ακόμα και το μετρό έχει χιλιάδες δρομολόγια λιγότερα από ό,τι παλιότερα, με αποτέλεσμα να αργεί και να είναι γεμάτο.
Φίλες συζητούν ακόμα την έξοδο στην Ευρώπη — είναι με το μισό πόδι απέξω. Όχι απλώς δεν έγινε κανένα brain gain, αλλά το brain drain συνεχίζεται. Μάλιστα, μεγάλη μερίδα ακόμη και των μεταναστών εγκαταλείπει τη χώρα. Η πρώτη γενιά Αλβανών και Αλβανίδων φεύγει για την Αγγλία, τη Σουηδία ή πίσω στην πατρίδα. Ο αριθμός ανθρώπων από το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν μειώνεται εδώ και καιρό. Η χώρα δεν θα έχει καν «βαρβάρους». Τους παρακαλάνε ακροδεξιοί δήμαρχοι να μείνουν για να μαζέψουν τα χωράφια, και οι νυχτερινές μαφίες των νησιών με τα μαγαζιά να σερβίρουν — εκεί φτάσαμε.
Φίλοι είναι εγκλωβισμένοι σε dead-end jobs, σε δουλειές χωρίς προοπτική αύξησης μισθού, κύρους ή περαιτέρω εξειδίκευσης/εκπαίδευσης. Μειώνουν την παραγωγικότητά τους σχεδόν φυσικά γιατί κατανοούν πως το παιχνίδι δεν θα έχει ποτέ νίκη. Προτιμούν τουλάχιστον να δίνουν βάρος σε άλλα, πιο σημαντικά, κι όχι στη σκατοδουλειά τους. Όσοι μάλιστα είναι σε ανειδίκευτες εργασίες περνάνε απίστευτα κακά, με μηδενικό (εντελώς μηδενικό) συνδικαλισμό και τα συνακόλουθα ελάχιστα δικαιώματα.
Σε πιο αφαιρετικό επίπεδο, τρία βασικά — όχι χθεσινά — φαινόμενα επιτείνονται:
- Ο άξονας Δεξιάς–Αριστεράς έχει μετακινηθεί. Δεν εξετάζω εδώ το γιατί, αλλά το κέντρο είναι πιο δεξιά παρά ποτέ.
- Η οργανωμένη κοινωνία είναι πιο ισχνή από ποτέ: κόμματα, συνδικάτα, σύλλογοι είναι άδεια, ενώ και η άτυπη κοινωνία πολιτών είναι πια ιδιαίτερα μικρή — ίσως κι αυτή μικρότερη από ποτέ.
- Ο κατακερματισμός και οι επικείμενες διασπάσεις σε όλα τα κόμματα, πέρα από (εν μέρει) τη Νέα Δημοκρατία, παίζουν σε βαθμό που δεν έχουμε ξαναδεί.
Όποιος θελήσει να απαντήσει επαρκώς στα προβλήματα που ζουν οι περισσότεροι άνθρωποι — κι όχι μόνο οι φίλοι και οι φίλες μου — πρέπει να συσσωρεύσει μια αληθινή, πολλαπλή, καταφατική δυναμική και όχι της μιζέριας ή του «όπως παλιά».
Ο φουτουριστικός φασισμός του Μασκ, η μανία της manosphere, οι θεωρίες συνωμοσίας περί μεγάλης αντικατάστασης του πληθυσμού στην Ευρώπη από μουσουλμάνους, η τραμπική ώθηση προς την πολεμική βιομηχανία, η ευρωπαϊκή προετοιμασία για σύγκρουση μεγάλης κλίμακας με τη Ρωσία, ο πόλεμος Δύσης–Νότου, ο απόλυτος εξευτελισμός του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ και η γενοκτονία — που όλοι γνωρίζουμε αλλά δεν τιμωρείται — είναι το μέλλον.
Ο καπιταλισμός, δηλαδή, απαντά ευθύβολα και χωρίς φτιασίδια: χρεωθείτε, ετοιμαστείτε για πόλεμο, γίνετε ακροδεξιοί.
Σαφές, solid. Δεν μας αρέσει, αλλά εμείς δεν έχουμε τόσο σαφή, κατοπτρική απάντηση. Κι αν δεν βρούμε μια ενωτική, πλειοψηφική και διαρκή λύση που να ξέρει από μανούβρες γιατί δεν πάμε σε χριστιανικό τάμα, πάμε σε κάτι σαν πόλεμο, είτε το θέλουμε είτε όχι, τότε έρχεται γοργά η τρίτη θητεία του Μητσοτάκη με όξυνση όλων των κακών χαρακτηριστικών της.
Χρειάζεται, όμως, κάτι πριν την απάντηση. Κάτι που λείπει από όσους σήμερα κουμαντάρουν τα καράβια. Μια αλλαγή νοοτροπίας, μια δομή της αίσθησης: να αγαπάς πραγματικά τον κόσμο και να έχεις αληθινά όρεξη. Να μην απαιτείς να τον νουθετήσεις, να τον γραμμώσεις, να τον στιβάξεις. Οι πολίτες — είτε στην Κάλυμνο είτε στο Περιστέρι — έχουν συχνά σοβαρές, εξαιρετικές απόψεις. Έχουν φοβερές δεξιότητες, ενημέρωση, όρεξη και ένα σωρό καλές ποιότητες. Δεν έχει κανένα νόημα αυτός ο κόσμος να μένει απέξω, απλώς να κρατάει τη λαμπάδα στην ανόρεχτη, νυσταλέα αλλά αείποτε επερχόμενη ανάσταση των κινημάτων, της softcore ή hardcore αντιπολίτευσης.
Απλώς, όποτε και αν καλεστεί στη στιγμή του κινδύνου, να πει «ναι», λες και είναι το Ρόχαν που πρέπει να πάρει τα άλογα και να σώσει τη Γκόντορ. Γιατί αυτήν την καβάτζα τη διαισθάνεται και δεν θέλει να χρησιμοποιείται. Καλύτερα σπίτι. Καλύτερα αποχή.
Δυστυχώς, όλοι οι βραχμάνοι της όποιας Αριστεράς εξακολουθούν να λένε τα ακατανόητα μάντρα τους ή να καταφεύγουν σε δοκιμασμένες, ξαναζεσταμένες συνταγές που δεν είναι καν νόστιμες. Απλώς της συνήθειας, άρα «νόμιμες». Καλώς. Αλλά αυτά δεν αφορούν τις φίλες μου.
