Το εύκολο είναι να πει κανείς ότι ο Ανδρέας Λοβέρδος προσχώρησε επιτέλους στον φυσικό πολιτικό του χώρο. Είναι δε σαφές ότι εκεί θα σπεύσει να συνταχθεί με τους προερχόμενους από τον ΛΑΟΣ ομοϊδεάτες του. Τους ενώνουν σίγουρα πολλά: η θανατική ποινή, το μίσος για την Αριστερά, οι αντιμεταναστευτικές θέσεις.
Εγώ όμως από χθες σκέφτομαι ότι η προσχώρηση του Ανδρέα Λοβέρδου στην ΝΔ, κυρίως μας λέει κάποια πράγματα για το ΠΑΣΟΚ.
Τι θέλω να πω: ο Ανδρέας Λοβέρδος δεν απέκτησε αυτές τις απόψεις χθες ή τα τελευταία λίγα χρόνια.
Εδώ και χρόνια τα πρέσβευε αυτά και τα διατύπωνε με τον γνωστό κραυγαλέο τρόπο του. Για παράδειγμα, όπως είναι γνωστό, το 2012 είχε χαρακτηρίσει την Χρυσή Αυγή “το πρώτο κίνημα μετά την μεταπολίτευση που γεννιέται αυθεντικά” και τα μέλη της “παλικάρια”. Είναι επίσης γνωστές οι αθλιότητες που διέπραξε σε σχέση με τις οροθετικές γυναίκες το 2012 και για τις οποίες η χώρα μας καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Με αυτά τα δεδομένα, μοιάζει ίσως παράδοξο ότι το ΠΑΣΟΚ όχι μόνο τον ανέχθηκε, αλλά και τον ανέδειξε στην θέση του κοινοβουλευτικού του εκπροσώπου. Και το σημαντικότερο: χωρίς κανέναν δημόσιο αντίλογο από κανένα σημαίνον στέλεχος του ΠΑΣΟΚ.
Κι όμως δεν είναι. Δυστυχώς σε εκείνη την συγκυρία η αντίληψη, η στάση, η ψυχοσύνθεση του Λοβέρδου, ιδίως σε ό,τι αφορά στον μονομέτωπο αγώνα κατά της Αριστεράς, δεν ήταν μειοψηφική. Αντίθετα, ο Λοβέρδος εξέφραζε – λίγο έντονα βέβαια – την γενική τάση. Σε αυτό το πλαίσιο ακόμα και οι πιο ακραίες παρεκκλίσεις του (δεν νομίζω ότι υπήρξε άλλος πολιτικός του “συνταγματικού τόξου” που να μίλησε έτσι για την Χρυσή Αυγή) γίνονταν ανεκτές.
Ένα ακόμα παράδειγμα: το 2016 ο Λοβέρδος χαρακτήρισε στην Βουλή τον Γ.Κατρούγκαλο «ον χωρίς οστά, πολιτικό μαλάκιο που περιφέρεται από εδώ και από εκεί, με εύκαμπτη μέση”. Ήταν την ίδια περίοδο που η – τι σύμπτωση! – επίσης μετέπειτα προσχωρήσασα στην ΝΔ Εύη Χριστοφιλοπούλου θεώρησε ότι ήταν πολύ καλή ιδέα να πει στην Βουλή στον (τυφλό) Παναγιώτη Κουρουμπλή ότι “στο ΠΑΣΟΚ είδε φως και μπήκε”.
Κι όμως δεν βρέθηκε ένας άνθρωπος στο ΠΑΣΟΚ να πει μια λέξη καταδίκης αυτών των αθλιοτήτων, να τους επαναφέρει στην τάξη. Τουναντίον, αυτή ήταν η γενική τάση.
Όταν το ΠΑΣΟΚ το 2019 ξύπνησε από αυτόν τον διανοητικό λήθαργο του μονομέτωπου αγώνα (έχοντας κάνει στο ενδιάμεσο το 2018 και μια βόλτα και από τα συλλαλητήρια για την Μακεδονία), ήταν κάπως αργά. Μεγάλο μέρος της στελέχωσης του αλλά και της βάσης του που διαπαιδαγωγήθηκε πολιτικά με αυτές τις απόψεις, είχε ήδη μεταναστεύσει στην ΝΔ του Μητσοτάκη. Και δυστυχώς για πολλούς και πολλές στο ΠΑΣΟΚ η κριτική στον Λοβέρδο ξεκίνησε να εκφράζεται την ημέρα που αυτός αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ.
Επί της ουσίας, και η σημερινή αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να αναταχθεί παρά τις ευκαιρίες που αφειδώς του παρέχει η διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η κρίση νομιμοποίησης της κυβέρνησης, οφείλεται – πέραν της προφανούς μετριότητας του Ανδρουλάκη – σε αυτή την αντίληψη, δηλαδή στην εμπέδωση εντός του ΠΑΣΟΚ της αντίληψης ότι η αντίθεση Δεξιάς – Αριστεράς έχει υποχωρήσει μπροστά στο δίπολο “υπευθυνότητα – λαικισμός”.
Αυτά νομίζω ότι είναι και τα όρια της γραμμής της αυτοδικαίωσης – αυτοθυματοποίησης, που έχει επιλέξει η σημερινή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και που αδυνατεί να αναμετρηθεί με τα πολλά προβληματικά σημεία της κληρονομιάς της μνημονιακής περιόδου του ΠΑΣΟΚ. Ας αναφέρω, για παράδειγμα, ένα απολύτως ενδεικτικό: την θέσπιση υποκατώτατου μισθού 480 ευρώ (μεικτά) για τους νέους κάτω των 25 ετών. Ακόμα και για αυτό, το ΠΑΣΟΚ δεν έχει πει μια λέξη αυτοκριτικής, επιμένει στην αυτοδικαίωσή του.
Όλα αυτά τα λέω όχι για να προσβάλω τους φίλους που ανήκουν ή ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ (προφανώς υπάρχουν πολλοί και πολλές αξιόλογοι άνθρωποι στο χώρο αυτό και κάποιοι/ες αριστερόστροφοι). Αλλά για να πω ότι ένα όποιο είδος “λαικού μετώπου” ή τέλος πάντων “προοδευτικής κυβέρνησης” έχει να αναμετρηθεί και με το πρόβλημα της επιβίωσης αυτής της προβληματικής κληρονομιάς εντός του σημερινού ΠΑΣΟΚ. Για παράδειγμα, η διφορούμενη στάση απέναντι στα μέτρα Πλεύρη και η πρόσφατη άρνηση κοινής δράσης για το Παλαιστινικό σε συνδυασμό με την τοποθέτηση του Ανδρουλάκη για την “στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ” νομίζω ότι αποτελούν εκφράσεις αυτής της αντίληψης.
Κοινώς, ο Λοβέρδος καλώς έφυγε, αλλά καλό είναι να τελειώνουμε και με τον λοβερδισμό.
