Τις τελευταίες μέρες υπάρχει έντονη κλιμάκωση του πολέμου, με χρήση πυραύλων μεγάλους βεληνεκούς από την Ουκρανία και του Oreshnik από τη Ρωσία, ενώ φημολογείται και η ανάπτυξη ξένων στρατιωτών στον πόλεμο. Πώς εξελίσσεται η κατάσταση βάσει των νέων δεδομένων στο πεδίο της μάχης, αλλά και στο πολιτικό επίπεδο;
Στο πεδίο της μάχης έχουμε αργή (αν και το τελευταίο διάστημα δεν είναι τόσο αργή) και σταθερή προώθηση των ρωσικών δυνάμεων σε όλη τη γραμμή του μετώπου. Με μέτρο πάντα τους «επιφυλακτικούς» ρυθμούς που έχει επιλέξει η Ρωσία, καθώς το κύριο μέλημά της είναι η συγκράτηση των απωλειών της. Έχουμε κάποια δεδομένα μέχρι τώρα: πρώτον, ότι παραμένει μεγάλη ασάφεια στο πώς θα μπορούσε η ρωσική πλευρά να επιτύχει τους διακηρυγμένους στόχους της για αποστρατικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας. Δεύτερον, ότι έχει προχωρήσει σε μονομερή προσάρτηση 4 ουκρανικών επαρχιών που έχει καταλάβει (όχι εξ ολοκλήρου), γεγονός που περιπλέκει οποιαδήποτε μελλοντική συνεννόηση. Βάσει αυτών, νομίζω ότι η ρωσική πλευρά δεν έχει ισχυρά κίνητρα για να σταματήσει τον πόλεμο και υποψιάζομαι ότι ο σχεδιασμός της βασίζεται στο αρκετά πιθανό ενδεχόμενο μιας εσωτερικής −στρατιωτικής και πολιτικής− κατάρρευσης της ουκρανικής πλευράς, η οποία θα επέλθει αιφνιδιαστικά και θα εξελιχθεί ραγδαία, επιτρέποντας έτσι στην Ρωσία να υπαγορεύσει εξ ολοκλήρου τους όρους που θέλει στην άλλη πλευρά. Η Δύση έχει τέτοιο βαθμό επένδυσης στην Ουκρανία, που της είναι πολύ δύσκολο να αποτραβηχτεί. Θα είναι πολύ δύσκολο ακόμα και για τον Ντόναλντ Τραμπ, που κόμπαζε προεκλογικά ότι μπορεί να λύσει τη σύγκρουση σε 24 ώρες. Είναι, βέβαια, εντυπωσιακό πως η απερχόμενη και αποδοκιμασθείσα κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπαθεί τις τελευταίες της μέρες στην εξουσία να δεσμεύσει την επόμενη κυβέρνηση σε μια επιλογή κλιμάκωσης. Ο Τζο Μπάιντεν, που κρίθηκε αρκούντως καταβεβλημένος διανοητικά για να διεκδικήσει εκ νέου την προεδρία, φαίνεται να είναι αυτός που παίρνει αποφάσεις, που για τη ρωσική πλευρά αποτελούν ομολογημένα παραβίαση κόκκινης γραμμής, όπως η χρήση των πυραύλων ATACMS. Προτού συντελεστεί αυτό, υπήρξε η προειδοποίηση του Πούτιν ότι θα απαντηθεί με πλήγματα όχι απαραίτητα μόνο στην Ουκρανία, αλλά και στις βάσεις απ’ τις οποίες εκκινούν αυτές οι επιθέσεις. Αυτού του είδους τα όπλα είναι αδύνατον να χρησιμοποιηθούν χωρίς εμπλοκή της Δύσης (δορυφορική πλοήγηση, εξειδικευμένο προσωπικό κτλ). Άρα δεν είναι παράλογο που η Ρωσία ερμηνεύει αυτές τις κινήσεις ως παγκοσμιοποίηση της σύγκρουσης. Η απάντηση της Ρωσίας με την εκτόξευση του Oreshnik δείχνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε μάλλον με φόβο την ανάπτυξη της ρωσικής …χλωρίδας. Μετά τους πυραύλους Buk (Οξιά) και Topol (Λεύκα), έχουμε τώρα τη Φουντουκιά. Η εκτόξευση του Oreshnik δεν ήταν ένα κοινό μήνυμα. Για όσους είναι σε θέση να αναλύσουν στρατιωτικά δεδομένα, είναι σαφές πως αποτελούσε μήνυμα της ρωσικής πλευράς ότι έχει απόλυτη συμβατική υπεροχή έναντι των δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Διαθέτει συστήματα που είναι αδύνατον να αναχαιτιστούν και μπορούν με τις πολλαπλές κεφαλές τους να επιφέρουν πλήγματα που θα είναι ταυτοχρόνως συντριπτικά και στοχευμένα. Οι δυτικές πολιτικές ηγεσίες επιμένουν να υποβαθμίζουν αυτά τα μηνύματα και να λένε ότι ο Πούτιν μπλοφάρει. Η χρήση του Oreshnik δείχνει, όμως, ότι ο Πούτιν δεν μπλοφάρει.
Ερώτημα παραμένει και πώς προτίθενται να απαντήσουν οι δυτικές δυνάμεις σ’ αυτά τα μηνύματα και μέχρι πού θα έφτανε η προσπάθειά τους για ενίσχυση της ουκρανικής πλευράς. Δημοσίευμα των New York Times κάνει λόγο για μεταφορά πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία. Παράλληλα συνεχίζεται η πυρηνική ρητορική του Πούτιν. Πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση;
Είναι πολύ επικίνδυνη, καθώς το γαρ πολύ της θλίψεως γεννά παραφροσύνη. Απορώ με τον εφησυχασμό της κοινής γνώμης που δεν αντιμετωπίζει ως εκδήλωση παραφροσύνης δηλώσεις του τύπου «θα στείλουμε πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία». Πρόκειται, όμως, για το αποτέλεσμα αυτού του στρατηγικού αδιεξόδου που έλεγα πριν. Έχουν επενδύσει τόσο πολύ σ’ αυτή τη σύγκρουση, που δεν μπορούν να κάνουν πίσω. Άρα αυτό που κάνουν, σαν τον τζογαδόρο, είναι να ανεβάζουν συνεχώς το στοίχημα. Ο Πούτιν, από την πλευρά του, είπε κάτι απλό: δεν μπορείς να θέτεις ως δημόσια διακηρυγμένο στόχο τη στρατηγική ήττα μιας πυρηνικής δύναμης.
Απ’ τη σύνοδο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας την Τρίτη βγήκε κάτι νέο, ποια είναι τα συμπεράσματα;
Νομίζω ότι στη σύνοδο επιβεβαιώθηκαν πάγιες θέσεις, δεν προσέφερε ειδήσεις. Σε κάθε περίπτωση, όμως, μου φαίνεται υποτονικό να γίνεται απλά μια συνεδρίαση σε επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων όταν έχει σταλεί ένα τόσο ισχυρό μήνυμα όπως της Φουντουκιάς.
Είχαμε και τη συνάντηση των G7 που, πέραν της εκ νέου διακήρυξης στήριξης της Ουκρανίας, έθεσαν στο κάδρο και τη στάση της Κίνας, ζητώντας της να λάβει μέτρα ενάντια στη σύμμαχό της Βόρεια Κορέα. Τι μας δείχνει αυτό και για την ευρύτερη σκακιέρα;
Δεν είναι η πρώτη φορά που ασκούνται τέτοιου είδους πιέσεις στην Κίνα −οι οποίες βέβαια δεν πρόκειται να αποδώσουν ποτέ. Ως προς το θέμα της Βόρειας Κορέας αντιμετωπίζω όλες τις σχετικές πληροφορίες με επιφύλαξη, γιατί είναι πολύ βεβαρημένο το ιστορικό των νοτιοκορεατικών μυστικών υπηρεσιών να διασπείρουν τερατωδίες για τον βόρειο γείτονά τους. Συγκρατώ δε το γεγονός πως για πολλές ημέρες οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ άργησαν να επιβεβαιώσουν αυτές τις πληροφορίες. Το θεωρώ λογικό, εφόσον έχει υπογραφθεί από το καλοκαίρι σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας Μόσχας – Πιονγιάνγκ, να έχουν αρχίσει κινήσεις κοινής εκπαίδευσης κτλ. Πιθανότατα βρίσκονται βορεοκορεάτες στρατιώτες κάπου στη ρωσική Άπω Ανατολή, δεν νομίζω όμως ότι έχουν προωθηθεί στο μέτωπο της Ουκρανίας. Επίσης αντιμετωπίζω επιφυλακτικά τη φιλολογία ότι ο Πούτιν είναι απελπισμένος να βρει στρατιώτες και γι’ αυτό καταφεύγει στους Βορεοκορεάτες, στους Χούθι κτλ. Να το πούμε ψυχαναλυτικά, αυτό πρόκειται μάλλον για μια προβολή, καθώς το σημαντικότερο πρόβλημα της ουκρανικής πλευράς, που παρακάμπτεται συνεχώς, είναι οι ελλείψεις σε ανθρώπινο στρατιωτικό δυναμικό. Παρεμπιπτόντως, αυτή η προσέγγιση Μόσχας – Πιονγιάνγκ έχει ενδιαφέρουσες διαστάσεις, καθώς το Κρεμλίνο φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως σε μια τέτοια συνθήκη παγκόσμιου ακήρυχτου πολέμου, έχει ανάγκη να ενισχύσει τα νώτα του στην Άπω Ανατολή. Υπάρχει δε και μια υποκρυπτόμενη αιχμή κατά της Κίνας, η οποία μέχρι τώρα ήταν η μοναδική χώρα με ουσιαστικές σχέσεις με τη Βόρεια Κορέα. Τώρα σπάει αυτή η αποκλειστική σχέση με την παρεμβολή της Μόσχας, πράγμα που προφανώς θέλει η Πιονγιάνγκ για να αποκτήσει ένα μεγαλύτερο χώρο ελευθερίας, το θέλει όμως και η Μόσχα, γιατί βεβαίως η συμπόρευσή της με την Κίνα γίνεται όλο και πιο στενή, αλλά υποκρύπτεται πάντα το άγχος για πιθανή μετατροπή της Ρωσίας σε ελάσσονα εταίρο της Κίνας. Αυτό γίνεται προσπάθεια να εξισορροπηθεί από τη Μόσχα με άλλου τύπου ανοίγματα, όπως με τη Βόρεια Κορέα και με ενίσχυση των παραδοσιακά καλών σχέσεων με την Ινδία.
Ο νέος γ.γ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε συναντήθηκε με τον Κ. Μητσοτάκη, όπου επιβεβαιώθηκε η στήριξη της χώρας στην Ουκρανία, με τον μεν να ζητάει την εκπαίδευση ουκρανών πιλότων από τις ελληνικές δυνάμεις. Πώς κινείται η εμπλοκή της χώρας στο ζήτημα και πώς κρίνεις τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης;
Ως στάση υποτέλειας, στάση που αρμόζει σε ένα οιονεί προτεκτοράτο και ως μια στάση που δυνάμει μας εκθέτει σε ρίσκα. Όταν η Ρωσία λέει πως δεν θα διστάσει να πλήξει τις βάσεις από τις οποίες εξαπολύονται επιθέσεις στο έδαφός της, τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό, λόγου χάρη, για την Αλεξανδρούπολη;
Οι περισσότερες αναλύσεις βλέπουν τις κινήσεις αυτού του διαστήματος ως τα τελευταία χαρτιά που παίζονται πριν τις διαπραγματεύσεις. Υπάρχει περίπτωση, όμως, αντί να περάσουμε σε μια κάποιου είδους διευθέτηση του πολέμου, να γιγαντωθεί;
Δύσκολο να εκτιμήσει κανείς. Προσωπικά πιστεύω ότι ο κίνδυνος να ξεφύγει η κατάσταση παραμονεύει ανά πάσα στιγμή. Θα πρέπει, βέβαια, να ανοίξει τα χαρτιά του και ο Ντόναλντ Τραμπ, αφού εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο. Διάφορα σενάρια που κυκλοφορούν από το περιβάλλον του, τα βρίσκω εντελώς μη ρεαλιστικά. Πχ ένα πάγωμα της σύγκρουσης αλά Βόρεια – Νότια Κορέα, με ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στη μεθόριο. Ούτε κατά φαντασία δεν θα τα δεχόταν αυτά η Μόσχα. Το μεγάλο διακύβευμα για τη ρωσική πλευρά είναι να πετύχει μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στον ευρωασιατικό χώρο. Το διακύβευμα είναι να απωθήσει το ΝΑΤΟ από τα σύνορά της, άρα όλα θα πρέπει να κρίνονται με βάση αυτόν τον στόχο.
Τζέλα Αλιπράντη
