Αφού η κυβέρνηση «επισημοποίησε» στο ετήσιο συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, διά στόματος υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την αντίληψή της για τη «φέρουσα ικανότητα», στη συνέχεια, την «περιέφερε» στις πλέον επιβαρυμένες περιοχές. Την προηγούμενη εβδομάδα, παρουσιάστηκε, από τον γγ Χωροταξίας, Ευθύμη Μπακογιάννη, παρουσία και άλλων πέντε γγ από διαφορετικά Υπουργεία, σε Μύκονο και Σαντορίνη η α φάση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ) με τα σχέδια να έχουν εκπονηθεί από το ίδιο μελετητικό γραφείο («Σαμαράς και Συνεργάτες»), όπως και της Πάρου. Μετά το φρένο στα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι το τοπίο θα διαμορφώσουν τα νέα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, με περίπου 300 από αυτά να εκπονούνται ή να πρόκειται να εκπονηθούν, με δαπάνες 700 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Βασικό χαρακτηριστικό των ΕΠΣ που παρουσιάστηκαν σε Μύκονο και Σαντορίνη αποτελεί η αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας για κατοικίες από τα 4 στα 8 στρέμματα και για τουριστικές εγκαταστάσεις από τα 10 στα 30 στρέμματα (40 στη Σαντορίνη). Καθώς και η μείωση του συντελεστή δόμησης για τουριστικά καταλύματα από 0,15 σε 0,12 (στην τουριστική ζώνη, αντιστοιχώντας σε 150 κλίνες) και έως 0,10 (στις υπόλοιπες ζώνες, αντιστοιχώντας σε 50 κλίνες). Παράλληλα, ο γγ Χωροταξίας υπογράμμισε ότι εφόσον προχωρήσουν συγκεκριμένα έργα υποδομής σε ορίζοντα πενταετίας, οι αρτιότητες θα μπορούν να μειωθούν στο μισό και μάλιστα με απλή διαπιστωτική πράξη, χωρίς τροποποίηση του ΠΔ που θα έχει εγκριθεί. Ως έργα υποδομής νοούνται –και περιγράφονται στο ΕΠΣ: έργα ύδρευσης (αφαλατώσεις-δίκτυα), έργα αποχέτευσης και διαχείρισης αποβλήτων, έργα οδοποιίας, θέσεις στάθμευσης, έργα του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας.
«Ήδη από τις πρώτες παρουσιάσεις στη Ρόδο και την Πάρο, έγινε κατανοητό ότι η κατεύθυνση αυτών των ΕΠΣ ταυτίζεται με εκείνη του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό: προωθούμε μεγάλες επενδύσεις και βρείτε τον τρόπο να τις χωρέσετε. Μια καταρχήν βασική γενική έλλειψη αποτελεί το γεγονός ότι δεν έχει προηγηθεί αναπτυξιακή μελέτη, ώστε να συμπεριληφθούν και συν-μελετηθούν όλες οι παράμετροι που συναποτελούν την αναπτυξιακή προοπτική ενός τόπου», σχολιάζει στην Εποχή ο Γιάννης Σπιλάνης, καθηγητής Χωρικού Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού και πραγματογνώμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού.
Επί της αρχής ζήτημα αποτελεί η αναγνώριση του προβλήματος που επιχειρείται να αντιμετωπιστεί με τον προτεινόμενο σχεδιασμό. «Η Μύκονος και η Σαντορίνη έχουν ανάγκη από μόνιμη ή περιστασιακή κατοικία, κοινωνική κατοικία και κατοικία για τους εργαζόμενους. Αυτό το πρόβλημα δεν λύνεται με βίλες στα βουνά. Παρέχοντας εκτός οικισμού δυνατότητα δόμησης δεν βλέπεις το πρόβλημα», επισημαίνει ο Γ. Σπιλάνης. Επίσης το ζήτημα του Airbnb, για το οποίο εξαγγέλλεται ότι πρόκειται να μπουν όρια, είναι σύνθετο. «Αν μία βίλα χτιστεί με άδεια κατοικίας και δεν ενταχθεί στην πλατφόρμα του Airbnb αλλά είτε σε άλλη πλατφόρμα είτε ενοικιαστεί με τον παλιό τρόπο, στόμα με στόμα, δεν επηρεάζεται από τη διευθέτηση που επιχειρείται. Επίσης άλλης τάξης ζήτημα είναι το να νοικιάσει κάποιος ένα σπίτι που διαθέτει και άλλης τάξης το να χτίσει σειρά από σπίτια που θα εκμεταλλευτεί ως ενοικιαζόμενα».
Αυτό που δεν αντιμετωπίζεται καθόλου είναι οι μεγάλες τουριστικές επενδύσεις. Αντιθέτως είναι αυτές που ευνοούνται. Με τo ΕΠΣ αναγνωρίζoται αμιγώς τουριστικές ζώνες στη Μύκονο, μέσα στις οποίες βρίσκονται οι υπό εξέταση «στρατηγικές επενδύσεις» και οι οποίες θα προχωρήσουν αυτόματα χωρίς ανάγκη πρόβλεψης οποιασδήποτε πολεοδομικής παρέκκλισης. Μάλιστα, αυτές οι ζώνες δεν αφορούν τις ήδη «αλωμένες» περιοχές μόνο, αντίθετα τις επεκτείνουν προς την αδόμητη ενδοχώρα.
Το ερώτημα που εισχωρεί σε αυτό το σημείο του προβληματισμού είναι η «φέρουσα ικανότητα». «Ενώ εδώ και τρία χρόνια η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ότι θα φέρει ΠΔ για τη φέρουσα ικανότητα, δεν το έκανε. Αντ’ αυτού έδωσε οδηγίες στους μελετητές να υπολογίζουν αυτοί τη φέρουσα ικανότητα, με παράμετρο υπολογισμού της τα δομημένα τετραγωνικά ανά κάτοικο», σημειώνει ο Γ. Σπιλάνης. Όμως με βάση αυτήν την οδηγία θα έπρεπε να μην επιτραπεί άλλη δόμηση. Αφού κρίνεται ως «λογική» η αναλογία 40-80 τ.μ./κάτοικο στα δύο αυτά νησιά, τότε με: 198,97 τ.μ. ανά κάτοικο στη δημοτική κοινότητα Μυκονίων (δυτικά) και 184,60 τ.μ. ανά κάτοικο στη δημοτική κοινότητα Ανω Μεράς (ανατολικά), για ποια δόμηση έρχονται να μιλήσουν τα ΕΠΣ; Επιπλέον, σχεδόν η μισή δόμηση είναι αυθαίρετη: στη δυτική πλευρά, από τα 198,97 τ.μ./κάτοικο μόνο τα 111 τ.μ. είναι νόμιμα, ενώ στην ανατολική τα 119,22 τ.μ. Αντίστοιχα για τη Σαντορίνη, το Ημεροβίγλι έχει 278,6 τ.μ., τα Φηρά 245,1 τ.μ., το Ακρωτήρι 208,7 τ.μ., η Οία 194,9. Μόνο δύο οικισμοί, το Μεγαλοχώρι και ο Βόθωνας βρίσκονται κάτω από τα 100 τ.μ./κάτοικο. Ενώ και εδώ ένα σημαντικό κομμάτι της δόμησης είναι αυθαίρετο. [στοιχεία: www.kathimerini.gr] Συνεπώς, η κυβέρνηση όχι μόνο αντιλαμβάνεται τη «φέρουσα ικανότητα» μονοδιάστατα, αλλά και το ίδιο το δικό της κριτήριο δεν εκπληρώνεται από τα σχέδια που παρουσιάζει.
Πριν κλείσουμε όμως αυτό το σύντομο άρθρο για ένα μεγάλο θέμα, χρειάζεται να σημειώσουμε ότι κοινός παρονομαστής των παρουσιάσεων ήταν οπωσδήποτε οι διαμαρτυρίες των κατοίκων των δύο νησιών, αν και με διαβάθμιση μεταξύ των δύο νησιών. Όμως υπήρχε και σημαντική διαφοροποίηση από την πλευρά των παρουσιαζόμενων σχεδίων μεταξύ Μυκόνου και Σαντορίνης. Με τα λόγια του μελετητικού γραφείου στην παρουσίαση στη Σαντορίνη: «Σεβαστήκαμε την επιθυμία της δημοτικής αρχής και δημιουργήσαμε ένα πολεοδομικό σχέδιο ακόμη πιο περιοριστικό». Με τα λόγια τα δικά μας: Όπου οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης παίζουν τον ρόλο τους, υπάρχουν αποτελέσματα προς όφελος των δημοτών.
Ζωή Γεωργούλα
