Ο πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ (Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας), Γιώργος Χριστόπουλος περιγράφει με τη συνέντευξή του στην Εποχή το δυστοπικό μέλλον που ετοιμάζει η κυβέρνηση σε όλες τις βαθμίδες της ιδιωτικής, προσώρας, εκπαίδευσης, οι εξελίξεις στην οποία θα επηρεάσουν και τη δημόσια. Oι συνέπειες, αν το σχέδιο αυτό ολοκληρωθεί, θα είναι τεράστιες και ουσιαστικά θα σημάνουν το τέλος της κοινωνικής κινητικότητας.
Πληροφορούμαστε ότι πολλά fund και ξένες εταιρείες αποφάσισαν να επενδύσουν σε ιδιωτικά σχολεία της χώρας. Για ποιο λόγο και γιατί τώρα;
Η εισβολή μεγάλων funds του εξωτερικού στην εγχώρια ιδιωτική εκπαίδευση δεν είναι τυχαία. Είχαμε έγκαιρα ενημερώσει ως Ομοσπονδία από την άνοιξη του 2023 ότι υπάρχει έντονη κινητικότητα στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Ο λόγος της εισβολής αυτής είναι η φανερή πλέον πρόθεση της κυβέρνησης να τελειώσει με τη δημόσια Παιδεία. Ήδη έχουν ψηφιστεί τέσσερις νόμοι, εξαιρετικά κρίσιμοι. Η ισοτίμηση των πτυχίων των κολεγίων με αυτά των δημόσιων πανεπιστημίων, ο νόμος Κεραμέως για την ιδιωτική εκπαίδευση, που εκμηδενίζει την κρατική εποπτεία στα ιδιωτικά σχολεία, η καθιέρωση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής που κόβει 25.000 παιδιά κάθε χρόνο από τη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση και τα στέλνει στην αγκαλιά των ιδιωτικών ΙΕΚ και κολεγίων και, φυσικά, ο νόμος Πιερρακάκη για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, που είναι και ο κυριότερος λόγος επένδυσης των ξένων funds. Και επίκειται ένα ακόμη νομοθέτημα, αυτό της ελεύθερης γονεϊκής επιλογής σε συνδυασμό με τη θέσπιση vouchers, που θα τελειώσει οριστικά το δημόσιο σχολείο, όπως το γνωρίζαμε. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί σε εγχώριους και ξένους επενδυτές ότι θα μεγαλώσει την ιδιωτική πίτα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 7% στο 25% τουλάχιστον. Έτσι, πλέον, υπάρχει τεράστιο περιθώριο κέρδους. Επίσης, η δυνατότητα ίδρυσης κερδοσκοπικών ιδιωτικών πανεπιστημίων, κατά παράβαση του άρθρου 16, θα ανοίξει νέες προοπτικές εμπορευματοποίησης του εκπαιδευτικού αγαθού.
Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος αυτών των κινήσεων στην ιδιωτική αλλά και στη δημόσια εκπαίδευση κατά τη γνώμη σου;
Θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την εκπαίδευση συνολικά ως σύστημα με δύο πυλώνες που αλληλοεπιδρούν, όπως ακριβώς συμβαίνει και στον χώρο της Υγείας. Όταν μειώνεται ο ένας πυλώνας, ενισχύεται ο άλλος. Η κυβέρνηση έχει αρχίσει να αποψιλώνει το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Η υποχρηματοδότηση του δημόσιου σχολείου (με τελευταίο «χτύπημα» την κατάργηση των σχολικών επιτροπών) ενδυναμώνει τα ιδιωτικά σχολεία. Αν νομοθετηθεί η ελεύθερη γονεϊκή επιλογή και τα voucher, χιλιάδες δημόσιες μονάδες θα ιδιωτικοποιηθούν βίαια, λόγω έλλειψης πόρων. Το είδαμε και στη θατσερική αντιμεταρρύθμιση που είχε τις ίδιες ακριβώς προβλέψεις, οι οποίες έχουν γονατίσει το βρετανικό δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης και ανάγκασαν ακόμη και οργανώσεις των Tories να ζητήσουν πρόσφατα την επαναφορά της εκπαίδευσης υπό δημόσιο έλεγχο. Και το τελικό χτύπημα, στον νόμο Πιερρακάκη για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, θα είναι η δυνατότητα έκδοσης παράλληλων απολυτηρίων Λυκείου. Οι εκπαιδευτικοί κολοσσοί, που σήμερα χτίζονται με τα funds, θα μπορούν να εκδίδουν δικά τους απολυτήρια Λυκείου που η πρόθυμη πολιτεία θα τα ισοτιμήσει με τον παρόν εθνικό απολυτήριο. Θα φτιάξουν δικά τους πανεπιστήμια ή θα συνδεθούν με άλλα ιδιωτικά και έτσι οι χιλιάδες μαθητές τους θα αποφεύγουν τις πανελλαδικές εξετάσεις και άκοπα θα κατακτούν πανεπιστημιακούς τίτλους. Με μόνο εφόδιο τη δύναμη του χρήματος κι όχι την προσπάθεια. Αυτή είναι η αριστεία, ΝΔ version. Αν έχεις χρήμα, διάβαινε. Θα βρεις και τίτλο σπουδών και θέση στην αγορά εργασίας. Αν όχι, θα είσαι ο ψυκτικός από το Περιστέρι. Αυτονόητες, φυσικά, οι οδυνηρές συνέπειες για την κοινωνία και την οικονομία από την «παραγωγή» χιλιάδων άχρηστων πτυχιούχων από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και μάλιστα σε ειδικότητες αιχμής για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια (γιατροί, πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες κ.λπ.).
Αυτό, λοιπόν, είναι το μεγάλο reset στην εκπαίδευση που επιχειρεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Η μεταρρύθμιση Παπανδρέου-Παπανούτσου του 1964 που έφερε τη δημόσια δωρεάν Παιδεία και οι θετικές μεταρρυθμίσεις της πρώτης κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, έδωσαν τη δυνατότητα σε παιδιά από τις τάξεις των μη προνομιούχων να σπουδάσουν, να εργαστούν σε καλύτερες θέσεις, να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Η παρασιτική αστική τάξη, την οποία εκπροσωπεί αυτή η κυβέρνηση, δεν συγχώρεσε ποτέ τον λαό που κέρδισε με τους αγώνες του κάποια ψίχουλα αξιοπρέπειας. Θα πρέπει η «παλαιά τάξη» να επανέλθει.
Επίσης, τι συνέπειες θα έχει στις συνθήκες δουλειάς των εκπαιδευτικών στην ιδιωτική εκπαίδευση για τις οποίες δεν ακούμε και τα καλύτερα;
Ήδη με τον νόμο Κεραμέως, η ζωή των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία είναι δυσβάσταχτη. Με τη θεσμοθέτηση των ελεύθερων απολύσεων, πολλοί ιδιοκτήτες αναγκάζουν τους εκπαιδευτικούς να εργάζονται πολύ περισσότερο από το νόμιμο χωρίς αμοιβή απογεύματα, Σαββατοκύριακα, σε διακοπές και αργίες. Η κατάσταση έχει εκτραχυνθεί σε τέτοιο βαθμό που περίπου το 40% των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, ένα τρομακτικό ποσοστό για τα δεδομένα του κλάδου αλλά και του ιδιωτικού τομέα γενικότερα, έχει φύγει από τη δουλειά του από την ημέρα εφαρμογής του νόμου. Η εργασία, δε, έχει εντατικοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό με την εφαρμογή διπλών προγραμμάτων, με τις συνεχείς ενημερώσεις γονέων, με την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού (κι όλα αυτά χωρίς καμιά πρόσθετη αμοιβή στα περισσότερα σχολεία), που πολλοί εκπαιδευτικοί βρίσκονται αντιμέτωποι με burn out.
Όμως, φοβούμαστε πως αυτό δεν είναι αρκετό. Τα funds επενδύουν στη χώρα, ακριβώς επειδή οι συνθήκες είναι άθλιες, ο φόβος τεράστιος, το εργασιακό κόστος μικρό. Παράλληλα γνωρίζουμε πως κάποιοι εκ των ιδιοκτητών πιέζουν για ακόμη μεγαλύτερη συμπίεση μισθών και αύξηση του εργασιακού ωραρίου. Αν με τους παρόντες εγχώριους ιδιοκτήτες επιτυγχάνονται τέτοιες συνθήκες, φανταστείτε τι έχει να γίνει, όταν μπουν στον χορό του lobbying τα funds που θα έχουν τη δυνατότητα παροχής πλούσιων «κινήτρων» στην κυβέρνηση για να νομοθετήσει υπέρ τους. Ήδη, και ενώ η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δεν μας δέχεται για κρίσιμα ζητήματα της σχολικής ζωής, έχει ξεκινήσει τις συναντήσεις με εκπροσώπους των funds.
Γιατί, κατά την οπτική σου, η κυβέρνηση ευνοεί κινήσεις «επενδυτικές» όπως οι παραπάνω; Πώς θέλει να «χτίσει» το αφήγημά της για την παιδεία;
Αναφέρθηκα αναλυτικά στο σχέδιο της κυβέρνησης για την πλήρη ιδιωτικοποίηση της Παιδείας. Το αφήγημα αυτό δεν το έχει κρύψει, υπάρχει για όσες και όσους θέλουν να το δουν. Η Έκθεση Πισσαρίδη, για παραδειγμα, ανέφερε πως το δημόσιο σχολείο θα πρέπει να φύγει από τη στενή εποπτεία της πολιτείας και να τεθεί υπό τον έλεγχο της –διοικητικά και οικονομικά ανήμπορης– τοπικής αυτοδιοίκησης. Άρα, ποιος θα αναλάβει τα δημόσια σχολεία; Οι ιδιώτες. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε καλό δάσκαλο, τον Μιλτον Φρίντμαν. Η ελεύθερη γονεϊκή επιλογή και η κρατική χρηματοδότηση της ιδιωτικής παιδείας με τα vouchers είναι δικές του διδαχές. Ο πατέρας του νεοφιλελεύθερου δόγματος είχε ξεκάθαρα αναφέρει πως η πλήρης διάλυση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος μπορεί να γίνει πολύ ευκολότερα σε μια χώρα μετά από οικονομική καταστροφή, όπως η Ελλάδα. Πρόκειται για την εφαρμογή του Δόγματος του Σοκ που η Ναόμι Κλάιν με σαφήνεια περιγράφει στο ομώνυμο βιβλίο της.
Πώς πρέπει να απαντήσει σε όλα τα παραπάνω η εκπαιδευτική κοινότητα και πώς η απάντησή της θα «ακουστεί» από την κοινωνία;
Εμείς έχουμε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου από το 2011, όταν ο ΙΟΒΕ (το επιστημονικό ινστιτούτο του ΣΕΒ) και ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Ιδιωτικών Σχολείων ζητούσαν την άρση της κρατικής εποπτείας από την ιδιωτική εκπαίδευση και, ταυτόχρονα, κρατική χρηματοδότηση μέσω voucher! Καλέσαμε συνδικάτα και συλλογικότητες της εκπαίδευσης να είναι σε επαγρύπνηση, διότι βλέπαμε αυτό που έρχεται και που τίθεται πλέον σε εφαρμογή. Την απόπειρα πλήρους εμπορευματοποίησης του εκπαιδευτικού αγαθού.
Καλούμε τα εκπαιδευτικά συνδικάτα σε πανστρατιά. Η ιδιωτικοποίηση της Παιδείας είναι ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος, όχι μόνο για τον χώρο της εκπαίδευσης, αλλά για την κοινωνία. Η υπάρχουσα κοινωνική κινητικότητα θα είναι παρελθόν. Οι ανισότητες θα γιγαντωθούν. Μέλλον για τα τέκνα της εργατικής, της λαϊκής οικογένειας, δεν θα υπάρχει. Δεν υπάρχει για εμάς άλλος δρόμος από αυτόν του αγώνα. Με πολιτικά και νομικά μέσα. Αν δεν το πράξουμε τώρα, υποθηκεύουμε το αύριο των μελλοντικών γενεών.
Νίκος Γιαννόπουλος
