«Δεχόμαστε απειλές και σωματική βία και μας αποκαλούν “προδότες”»
Μπάσελ Αντρα – Γιουβάλ Αμπραάμ
Αδιαφορώντας για το προσωπικό κόστος, ο Παλαιστίνιος κινηματογραφιστής και ο Ισραηλινός συνάδελφός του, δημιουργοί του συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ «Καμία άλλη γη» («No Other Land»), που προβάλλεται στους αθηναϊκούς κινηματογράφους αυτόν τον καιρό, μιλούν στην «Εφ.Συν.» όσο ξεκάθαρα και ωμά κινηματογράφησαν επί μία πενταετία ό,τι συμβαίνει στη Δυτική Οχθη ● «Ο Νετανιάχου δεν ενδιαφέρεται ούτε για τους ομήρους. Οι Ισραηλινοί δεν χρειάζεται πλέον να βρουν καμία δικαιολογία. Σκοτώνουν απλώς γιατί μπορούν και γιατί κανείς από τη διεθνή κοινότητα δεν τους σταματά», λένε.
Τους πετύχαμε στην Ιορδανία. Λίγο μετά θα πήγαιναν στην Αγγλία, στο ταξίδι που ξεκίνησαν μαζί με την ταινία τους, σε διάφορες χώρες όπου προβάλλεται. Ο Μπάσελ Αντρα είναι ένα νέο παιδί, που μένει στη Δυτική Οχθη και συγκεκριμένα στην περιοχή της Μασάφερ Γιάτα (Masafer Yatta). Ο Γιουβάλ Αμπραάμ είναι ένας συνομήλικός του Ισραηλινός δημοσιογράφος.
Οι δυο τους συναντήθηκαν πριν από πέντε χρόνια (ήταν γύρω στα 22 τους τότε), όταν ο δεύτερος πήγε στη Δυτική Οχθη για να καταγράψει δημοσιογραφικά ό,τι συνέβαινε εκεί. Ο Γιουβάλ κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ντόπιων και με τη βοήθεια του Μπάσελ κατέγραψε με την κάμερά του, όλα αυτά τα χρόνια, την εκστρατεία εποικισμού της περιοχής από το Ισραήλ, που από μόνο του συνιστά εγκληματική δράση, καθώς και δολοφονικές επιθέσεις εναντίον του παλαιστινιακού πληθυσμού όχι μόνο από τον ισραηλινό στρατό, αλλά και από τους εποίκους.
Το υλικό έγινε ντοκιμαντέρ: το «Καμία άλλη γη» («Νο Οther Land») έγινε πραγματικότητα, σε σκηνοθεσία των Μπάσελ Αντρα και Γιουβάλ Αμπραάμ, μαζί με τη Ρέιτσελ Σορ (Rachel Szor), Ισραηλινή διευθύντρια φωτογραφίας, μοντέρ και σκηνοθέτρια, και τον Χαμντάμ Μπαλάλ (Hamdan Ballal), Παλαιστίνιο φωτογράφο, κινηματογραφιστή και αγρότη από τη Susya, που έχει εργαστεί ως ερευνητής για διάφορες οργανώσεις κατά της κατοχής της Δυτικής Οχθης.
Η ταινία βραβεύτηκε με το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στη φετινή Berlinale και συνεχίζει την πορεία της σε φεστιβάλ και προβολές ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα έκανε αβάν πρεμιέρ στις «Νύχτες Πρεμιέρας», κερδίζοντας «Χρυσή Αθηνά» στην κατηγορία του ντοκιμαντέρ και ξεκίνησε να προβάλλεται στους κινηματογράφους από την περασμένη Πέμπτη, σε διανομή filmtrade.
Πρόκειται για ένα απολύτως ρεαλιστικό ντοκιμαντέρ: τα πλάνα καταδεικνύουν τι συμβαίνει στη Δυτική Οχθη τη στιγμή που συμβαίνει και φανερώνουν όλη την αγωνία του Μπάσελ και του Γιουβάλ, όχι μόνο να καταγράψουν και να διαδώσουν αυτό το υλικό, αλλά και να επιβιώσουν. «Κάνουμε αυτήν την ταινία μαζί, μια ομάδα Παλαιστινίων και Ισραηλινών, γιατί θέλουμε να αντισταθούμε στον εκτοπισμό της κοινότητας της Μασάφερ Γιάτα και στο απαρτχάιντ, μέσα στο οποίο έχουμε γεννηθεί, αν και σε απέναντι και άνισες πλευρές του», δηλώνουν και οι τέσσερις συν-σκηνοθέτες. «Η πραγματικότητα που βιώνουμε γίνεται πιο τρομακτική, πιο βίαιη, πιο καταπιεστική και κάθε μέρα που περνάει στεκόμαστε όλο και πιο αδύναμοι μπροστά της. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ουρλιάξουμε μέσα από αυτήν την ταινία ότι ονειρευόμαστε κάτι εντελώς διαφορετικό: μια δραστικά εναλλακτική πρόταση για το πώς μπορούμε οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι που κατοικούμε αυτόν τον τόπο να ζήσουμε χωρίς να είμαστε ο καταπιεστής και ο καταπιεσμένος».
Η ταινία δεν τους άλλαξε τη ζωή. Αυτό μας είπαν οι ίδιοι οι Μπάσελ και Γιουβάλ με τους οποίους μιλήσαμε μέσω τηλεφώνου. Το μόνο που τους χαροποιεί είναι πως το «No Other Land» φαίνεται πως έχει απήχηση. Ωστόσο κατάλαβαν πως όπως κι αν παρουσιαστεί η αλήθεια (είτε μέσω δημοσιευμάτων είτε εικόνων, βίντεο, ντοκιμαντέρ), αν δεν το αποφασίσει η διεθνής κοινότητα, οι θεσμοί και δυνατοί συνασπισμοί χωρών όπως η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ, τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει: «Με ρωτάτε πώς είναι τώρα τα πράγματα στα μέρη μου: πολύ χειρότερα, αυτό θα σας απαντήσω», μας λέει ο Παλαιστίνιος Μπάσελ, 27 ετών σήμερα.
«Οι εποικισμοί δεν έχουν σταματήσει. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τι συμβαίνει τα τελευταία πέντε χρόνια στη Δυτική Οχθη. Ισραηλινοί φαντάροι, στρατός και τανκ φτάνουν σχεδόν κάθε μέρα στη Μασάφερ Γιάτα, διαλύουν τα σπίτια μας, τους οικισμούς μας. Η ανακήρυξη των “στρατιωτικών ζωνών βολής” υπήρξε ένα μακροχρόνιο εργαλείο της στρατιωτικής κατοχής για την κατάληψη της παλαιστινιακής γης στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη. Λίγο μετά την κατάληψή της, περίπου το 20% της γης κηρύχτηκε ως “Ζώνη Πυρός”, που σημαίνει ότι ήταν κλειστή για τους Παλαιστίνιους. Μας λένε ότι θα γίνει “στρατιωτική ζώνη” και απαγορεύεται να μένουμε πλέον εκεί. Μόνοι τους το αποφάσισαν. Αλλά εμείς βλέπουμε να χτίζονται πόλεις ολόκληρες, με σύγχρονα σπίτια, όπου φέρνουν κατοίκους από το Ισραήλ. Πολλοί είναι οπλισμένοι. Οι στρατιώτες πυροβολούν δίχως άδεια. Κι εμάς, αν –με το σώμα μας– αντιδράσουμε, μας φυλακίζουν ή μας πυροβολούν ξανά και ξανά. Μας πυροβολούν οι ίδιοι οι έποικοι. Στο ντοκιμαντέρ είναι και τέτοια περιστατικά καταγεγραμμένα. Πείτε μου εσείς: όταν σε πυροβολούν εν ψυχρώ άνθρωποι που δεν είναι καν ένστολοι και έχουν έρθει παράνομα στην πατρίδα σου, όταν σε διώχνουν για να μείνουν αυτοί, τι κάνεις;»
Τον ρωτάμε ξανά αν έχει αλλάξει κάτι: «Ισως θα περίμενε κάποιος πως τον τελευταίο χρόνο τα πράγματα είναι χειρότερα. Αλλά δεν έχουν αλλάξει πολλά. Πάντα ήταν τα χειρότερα. Στην Παλαιστίνη είμαστε σε απόγνωση. Το ξέρετε ότι έχουμε φτάσει 100% στο όριο της φτώχειας; Δεν θα ρωτήσω καν “Γιατί;”. Ξέρω. Το ζω από παιδί έως τώρα που είμαι 27 ετών: το Ισραήλ θέλει να μη μείνει ούτε μία σπιθαμή γης στην Παλαιστίνη. Το κάνει δεκαετίες τώρα, ενάντια σε κάθε ηθική, σε κάθε διεθνές δίκαιο. Αλήθεια, αν γινόταν κάτι παρόμοιο στις ΗΠΑ, τι θα συνέβαινε; Νομίζω ξέρουμε όλοι. Μία φορά έγινε με τους Δίδυμους Πύργους και το Ισραήλ βρήκε την ευκαιρία να πει πως οι Παλαιστίνιοι αγωνιστές κρύβονται πίσω από τα τρομοκρατικά χτυπήματα. Αυτή είναι η προπαγάνδα τους τις τελευταίες δεκαετίες. Πλέον, βέβαια, δεν χρειάζεται να βρουν καμία δικαιολογία. Απλώς σκοτώνουν για έναν και βασικό λόγο: κανείς δεν τους σταματά! Κανένας από τη διεθνή κοινότητα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως εμείς θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε για την ελευθερία και τη γη μας. Δεν θα παραδοθούμε», συνεχίζει ο Μπάσελ.
Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Γιουβάλ Αμπραάμ είναι απόλυτα ξεκάθαρος: «Με ρωτάτε αν κάτι μπορεί να αλλάξει ή αν κάτι έχει αλλάξει, όχι φυσικά λόγω της ταινίας, αλλά εξαιτίας της συνεχιζόμενης εγκληματικής πολιτικής του Ισραήλ. Σας λέω, λοιπόν, το ίδιο με τον Μπάσελ: Τα πράγματα έχουν γίνει ακόμα χειρότερα. Είναι πραγματικά τρομακτικά τα όσα συμβαίνουν: το 90% των κατοίκων στη Γάζα έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους και είναι σε καθεστώς μόνιμης προσφυγιάς. Μπορεί να φανταστεί ένα Δυτικός πώς είναι να χρειαστεί να μένεις σε ένα καμπ προσφύγων για όλη σου τη ζωή; Θεωρώ πως οι πιθανότητες η κατάσταση αυτή να συνεχίσει ως έχει, ειδικά στη Δυτική Οχθη όπου μένει ο Μπάσελ, είναι τρομερά υψηλές.
»Οσο για τον λόγο που συμβαίνει αυτό το έγκλημα είναι πως εδώ και δεκαετίες δεν έχει υπάρξει πολιτική βούληση επίλυσης του ζητήματος. Δεν βλέπω πολιτικό ορίζοντα πουθενά! Μόνο αν ήθελαν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. θα μπορούσαν να πιέσουν ώστε να σταματήσει το Ισραήλ να κάνει πράγματα. τα οποία, αν συνέβαιναν σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Δύσης, δεν υπήρχε περίπτωση να γίνουν αποδεκτά. Το Ισραήλ αυτή τη στιγμή κρατά πάνω από πέντε εκατομμύρια Παλαιστινίους κάτω από στρατιωτική κατοχή. Μιλάω για “κατοχή” γιατί αυτό είναι – και κάθε τι άλλο είναι απλά ψέμα. Για να σταματήσει η κατοχή, το Ισραήλ πρέπει να αναγκαστεί να αποδεχτεί ορισμένους όρους: να διώξει τους στρατιώτες του, να δώσει πίσω τη γη στους κατοίκους της, στους Παλαιστίνιους, να σταματήσει τους εποικισμούς, να μην κόβει το νερό και το ρεύμα, να επιτρέπει βασικά έστω δικαιώματα. Ούτε να ψαρέψουν δεν μπορούν! Μόνο αν αναγκαστεί από τη διεθνή κοινότητα θα το κάνει – μόνο έτσι.
Στρατιωτικοποίηση
»Ο Νετανιάχου το 2009 που έγινε πρωθυπουργός, όχι μόνο συνέχισε τις πολιτικές εκτοπισμού και κατοχής των Παλαιστινίων, αλλά το τερμάτισε. Το έχει πει ξεκάθαρα ο ίδιος δημόσια πως θα “αποτελειώσει την Παλαιστίνη”. Το έχει δηλώσει! Εχει πει πως όποιος Παλαιστίνιος, ομάδα ή άτομο, είναι υπέρ της δημιουργίας δύο κρατών, θα τον αποδυναμώσει. Και, ξέρετε, μας κάνει μεγάλο κακό σε εμάς τους Ισραηλινούς, αλλά και σε όλο τον κόσμο: οι Δυτικοί τού δίνουν όπλα και συνεχίζουν να του παρέχουν κάθε δυνατή “βοήθεια”. Επίσης, ο ίδιος ο Νετανιάχου έχει παραδεχθεί πως αυτή η πολιτική στρατιωτικοποίησης και εποικισμού, σε τόσο τεράστια κλίμακα, δημιουργεί αντιδράσεις και οδηγεί στην άνοδο του εξτρεμισμού και την ενδυνάμωση ομάδων όπως η Χαμάς. Ο ίδιος το είπε. Τι περιμέναμε, λοιπόν, να συμβεί; Κάτι διαφορετικό από αυτό που συνέβη πριν από έναν χρόνο; Αφού μας το είχε πει ο ίδιος ο πρωθυπουργός μας.
»Επρεπε εδώ και δεκαετίες να είχε υποχρεωθεί το Ισραήλ να δεχτεί μια πολιτική λύση, η οποία θα εξασφάλιζε πράγματι ένα καθεστώς ασφάλειας και για τους δύο λαούς. Δεν μπορεί να είναι ασφαλές το Ισραήλ αν δεν είναι ασφαλείς και οι Παλαιστίνιοι. Παρότι το έχει παραδεχτεί και ο ίδιος ο Νετανιάχου, οι διεθνείς ηγέτες συνεχώς δικαιολογούν τις πράξεις τους, λέγοντας πως είναι “σε άμυνα” και έχει κάθε λόγο να κάνει ό,τι κάνει. Η δε προπαγάνδα μέσα στο ίδιο το Ισραήλ έχει καταντήσει μία μόνιμη επωδός: “Είμαστε συνεχώς υπό καθεστώς ανασφάλειας. Πρέπει να αμυνθούμε!” Κάτι που δεν ισχύει στο παραμικρό. Εποικοι φορούν στρατιωτικές στολές και πυροβολούν στο ψαχνό – Παλαιστίνιους! Αρα ποιοι πρέπει να αμυνθούν; Ομάδες ένοπλων πολιτοφυλάκων εποίκων άρχισαν να κατασκευάζουν οδοφράγματα κοντά στα σπίτια στον οικισμό του Μπάσελ και εισέρχονται σε χωριά για να εκδιώξουν ανθρώπους. Εκεί πυροβόλησαν και τον ξάδερφό μου. Στην ταινία φαίνονται όλα.
»Δεν έχω ιδέα τι θα γίνει από δω και πέρα. Οι περισσότερες επικρίσεις προς την κυβέρνηση χαρακτηρίζονται ως “προδοσία”. Εμένα προσωπικά αλλά και συνεργάτες και συναδέλφους που γράφουμε τι πραγματικά κάνουν οι συμπατριώτες μας στους Παλαιστίνιους, μας αποκαλούν “προδότες”, ενώ οι ίδιοι που το λένε κάνουν κακό στην πατρίδα μας το Ισραήλ, γιατί λένε ψέματα, αποκρύπτοντας εγκλήματα. Από τις 7 Οκτωβρίου του 2023 και μετά, έχουμε αντιμετωπίσει πολλές απειλές και σωματική βία για τη δουλειά μας. Η ατμόσφαιρα στην ισραηλινή κοινωνία τώρα είναι πολύ επικεντρωμένη στον πόλεμο και οι εκκλήσεις για εκδίκηση έγιναν πολύ πιο συνηθισμένες από πριν – η προπαγάνδα τους έχει πιάσει τόπο, παρά τους χιλιάδες που αντιστέκονται μέσα στο Ισραήλ και επιθυμούν ειρήνη.
»Σε αυτή την ατμόσφαιρα, είναι πολύ δύσκολο να κάνεις τους ανθρώπους να ακούσουν και δεν υπάρχει σχεδόν κανένας χώρος για συζήτηση σχετικά με το πολιτικό πλαίσιο και μια πολιτική λύση. Πριν από κάποιους μήνες μπορεί να έλεγα πως ελπίζω ότι θα υπάρξει λύση. Πλέον δεν το πιστεύω. Αν δεν παρέμβουν δυναμικά οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., δεν θα σταματήσει ποτέ ο Νετανιάχου ούτε τον πόλεμο ούτε την κατοχή και ταινίες σαν τη δική μας θα φανερώνουν μια, συνεχιζόμενη, τραγική, όσο και εγκληματική, αλήθεια, η οποία δεν σταματάει να φανερώνεται ως τέτοια. Είναι δυνατόν να ισχύει αυτό; Ενα έγκλημα διαρκείας; Είναι, αν και δεν θέλω καν να το σκέφτομαι».
Το έγκλημα
«Υπάρχουν εκατοντάδες ώρες καταγεγραμμένου υλικού», μας λέει ο Μπάσελ. «Ωστόσο, τόσο εγώ όσο και ο Χαμντάμ είμαστε στις μαύρες λίστες του Ισραήλ και δεν μπορούσαμε να πάμε στην Ιερουσαλήμ ώστε να γίνει το μοντάζ. Γι’ αυτό ήρθαν εκείνοι (ο Γιουβάλ και η Ρέιτσελ) στη Μασάφερ Γιάτα για να δουλέψουμε – αντιλαμβάνεστε τις συνθήκες. Αλλά ήμασταν όλοι μαζί».
«Ο Νετανιάχου δεν ενδιαφέρεται ούτε για τους ομήρους. Δεν τον νοιάζει τίποτα. Εμείς δημιουργήσαμε μια ταινία ενάντια στους εποικισμούς και την κατοχή. Εχουν σκοτωθεί τόσο πολλοί Παλαιστίνιοι. Τόσο πολλοί. Μπορούμε να μιλήσουμε για γενοκτονία, ωστόσο προσωπικά δεν με ενδιαφέρουν οι λέξεις. Θέλω αυτό το έγκλημα να σταματήσει. Κανένας μας δεν είναι ασφαλής, αν όλο αυτό συνεχίσει. Κανένας μας. Αλλά είναι και θέμα δικαιοσύνης – δεν είναι δυνατόν να επιτρέπονται από τη διεθνή κοινότητα αυτά τα εγκλήματα: δεν είναι δυνατόν να προσπαθείς να εξαφανίσεις έναν ολόκληρο λαό, επειδή απλά μπορείς!» λέει ο Γιουβάλ.
«Δεν υπάρχει τίποτα άλλο να κάνουμε από το να αγωνιζόμαστε: όσο καταστρέφουν τα σπίτια μας, θα τα ξαναχτίζουμε. Οσο διαλύουν τα σχολεία μας, θα παλεύουμε για να μορφωθούν τα αδέρφια και τα παιδιά μας. Δεν υπάρχει περίπτωση να σταματήσουμε. Είμαστε υπό κατοχή και αντιστεκόμαστε στον κατακτητή. Και μόνο αυτό θα κάνουμε – τι άλλο δηλαδή;» καταλήγει, με πολύ ήρεμη και σίγουρη φωνή, ο Μπάσελ.
Νόρα Ράλλη
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
