Ενάντια στους κανόνες συγγραφής και αρθρογραφίας θα ξεκινήσουμε με τον τίτλο: Δεν είμαστε καλά μου φαίνεται! Φυσικά κάποιοι όχι καλά, αλλά πολύ καλύτερα είναι και πολύ καλυτερότερα τι κάνουν ξέρουν. Από το αμίμητο «τι ενδιαφέρει τον σημερινό 17χρονο η δολοφονία Λαμπράκη;» του σημερινού πρωθυπουργού μας φτάσαμε στο να ανακοινώνει πως η Γυάρος θα γίνει ένα «water & energy self-sufficient Hub». Ή αλλιώς μια «διεπιστημονική οραματική προσέγγιση για ένα βιώσιμο ερευνητικό κέντρο και μουσείο μηδενικών εκπομπών στη Γυάρο», με κεντρικό σύνθημα (σ.σ. στα αγγλικά το είχαν γράψει, εμείς το μεταφράζουμε στη γλώσσα μας): «Η ιστορική μνήμη συναντά το βιώσιμο μέλλον» (δείτε σχετικά το ρεπορτάζ της Ναταλί Χατζηαντωνίου).
Οι λεπτομέρειες του «έργου» ανακοινώθηκαν στο Μέγαρο Μουσικής (φυσικά!) με μόνο μέλη του ΣΦΕΑ (Σύλλογος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1973) να διαμαρτύρονται. Λες και λίγα έχουν κάνει αυτοί οι άνθρωποι για τη δημοκρατία μας και πρέπει τώρα ξανά, στα 70 και τα 80 τους, να διαμαρτύρονται, και μάλιστα μόνοι τους, για κάτι που αφορά όχι μόνο κάθε έναν από εμάς, όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα: τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Χωρίς αυτήν ξέχνα μας. Ξεκάθαρα και τελειωτικά.
Ευτυχώς κάποιοι δημοσιογράφοι στηρίξαμε αυτή την προσπάθεια του ΣΦΕΑ να μη γίνει αυτό το έγκλημα. Γιατί το μπάζωμα ή ο εξευγενισμός της ιστορικής μνήμης μόνο ως έγκλημα μπορεί να οριστεί. Και δεν μιλάω ως αριστερή. Ολοι μας, ανεξαρτήτως ιδεολογικής προσέγγισης, θα έπρεπε να είμαστε συνοδοιπόροι σε αυτόν τον αγώνα.
Εν τέλει με τα πολλά (αν και κρατάμε μικρό καλάθι) μάθαμε από τον Τριαντάφυλλο Μηταφίδη πως αναρτήθηκε στη «Διαύγεια» απόφαση εξαίρεσης της Γυάρου από την έγκριση της «Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων» (2/8/2024), επειδή «η προτεινόμενη εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ βόρεια, δυτικά και νότια της νήσου βρίσκεται σε άμεση οπτική επαφή με τον κηρυγμένο Ιστορικό Τόπο της Γυάρου και δεν συνάδει με τον ιστορικό της χαρακτήρα». Καλά τα νέα, ωστόσο υπάρχει και ένα «ωστόσο»… Ο ΣΦΕΑ έχει αποστείλει σχετική επιστολή προς το ΥΠΠΟΑ:
«Μας προκαλεί εντύπωση που δεν κάνετε καν μνεία ότι το ίδιο το “θανατονήσι”, ως ιστορική οντότητα, χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας, σύμφωνα με ταυτόσημες Αποφάσεις των υπουργών Αιγαίου και Πολιτισμού το 2001 (ΦΕΚ 722/2001, ΦΕΚ 1680/Β/2001). Γεγονός που αποκλείει ρητά και κατηγορηματικά την εγκατάσταση π.χ. 77 ανεμογεννητριών ύψους 113 μέτρων, σύμφωνα με τον γεωπληροφοριακό χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), ή την μετατροπή του σε αυτοδύναμο κόμβο παραγωγής ενέργειας και νερού από επίδοξους επιχειρηματίες. Υπενθυμίζουμε ότι η Νήσος Γυάρος και η θαλάσσια ζώνη της (ΤΚΣ – ΖΕΠ) εμπίπτουν στην περιοχή Natura GR4220033». Πράγματι η Γυάρος (ή Γιούρα για όσους πέρασαν «διακοπές» με έξοδα του κράτους εκεί κάτι χρόνια σκοτεινά –αλλά ποιος τα θυμάται μωρέ;) από το 2011 είναι προστατευόμενη περιοχή NATURA.
Επίσης από το 2001 το νησί έχει λάβει την εξής ιστορικής σημασίας επισήμανση από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων: «Χαρακτηρίζουμε ιστορικό τόπο που χρειάζεται ειδική προστασία την Γυάρο, διότι αποτελεί σημαντικό χώρο ιστορικής μνήμης που έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Αποτελεί ζωντανή μαρτυρία των αγώνων του ελληνικού λαού για ελευθερία και δημοκρατία, σύμβολο καταδίκης των βασανιστηρίων και του περιορισμού των δημοκρατικών ελευθεριών. Επίσης χαρακτηρίζουμε ιστορικά διατηρητέα μνημεία το κτίριο των φυλακών καθώς και όλα τα κτίρια, εγκαταστάσεις και κατασκευές, διότι αποτελούν στο σύνολό τους χώρο μνήμης, σύμβολα ελευθερίας και τεκμήρια μιας εποχής που σημάδεψε την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας».
Λίγο πριν το τότε υπουργείο Αιγαίου είχε βγάλει υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 722/17/9/2001), σύμφωνα με την οποία συστάθηκε ειδική επιτροπή με τη συμμετοχή πολιτικών κρατουμένων από όλες τις περιόδους του τόπου εξορίας καθώς και προσωπικοτήτων με αντιστασιακή δράση και σε αυτήν ανατέθηκαν:
– Η μελέτη αναστήλωσης-ανάδειξης του κεντρικού κτιρίου των φυλακών και η δημιουργία μουσείου εντός αυτού, καθώς και των τριών παρακείμενων κτιρίων (ΦΕΚ11349/17/10/2001).
– Η μελέτη για τη δημιουργία διαδρομής ιστορικής μνήμης -από το κεντρικό κτίριο των φυλακών έως το ρημαγμένο νεκροταφείο- στην ερευνητική ομάδα της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, υπό την αείμνηστη καθηγήτρια του ΕΜΠ, Αννη Βρυχέα, με τη συνεργασία του αείμνηστου καθηγητή Γλυπτικής του ΕΜΠ, Θεόδωρου Παπαδημητρίου –μέλους της συσταθείσας ειδικής επιτροπής.
– Χρηματοδοτήθηκε το Λιμενικό Ταμείο Σύρου για την κατασκευή μικρού μόλου.
Οχι μόνο δεν συνέβη τίποτε από τα παραπάνω, αλλά το 2011 το ΥΠΠΟΑ (ΦΕΚ ΑΑΠ 182) αποχαρακτήρισε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Πριν από λίγες μέρες ο ίδιος ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της «Γιορτής της Δημοκρατίας» στο προεδρικό μέγαρο, όπου οι πραγματικοί πρωταγωνιστές της μέρας απλώς δεν πρωταγωνίστησαν ποτέ στη γιορτή, είπε στον πρόεδρο του Δ.Σ. του ΣΦΕΑ: «Δεν θα γίνει τίποτε στη Γυάρο χωρίς τη συναίνεσή σας».
Τώρα, ακριβώς τώρα, είναι η ώρα να γίνουν αυτά που ζητά ο ΣΦΕΑ: υλοποίηση των έργων που δρομολόγησε η ελληνική πολιτεία ώστε να μην καταρρεύσουν ολοσχερώς όσες εγκαταστάσεις των φυλακών έχουν απομείνει, αλλά και να γίνουν επισκέψιμοι χώροι, προστασία του συνόλου της νήσου Γυάρου με την κατάργηση της υπουργικής απόφασης αποχαρακτηρισμού του νησιού και φυσικά καμία άνευ όρων παράδοση της Γυάρου σε καμία δήθεν «πράσινη ανάπτυξη» για να «μπαζωθεί» η ιστορική μνήμη.
