Θα τολμούσα να πω πως, επειδή η πολιτική είναι πολύ σημαντικό πράγμα, όσο περισσότερα γνωρίζουμε τόσο το καλύτερο για όλους και όλες μας. Επομένως, κάθε βιβλίο που μας βοηθά να κατανοήσουμε τα πολιτικά φαινόμενα είναι περισσότερο από καλοδεχούμενο.
Στα δημοκρατικά καθεστώτα, οι πολίτες συζητούν, δρουν συλλογικά, ψηφίζουν. Πολύ συχνά, όμως, στηρίζονται σε λανθασμένα δεδομένα και διατυπώνουν ατεκμηρίωτους συλλογισμούς. Άλλες φορές, μάλιστα, νομίζουν ότι ανακαλύπτουν την Αμερική! Ενώ σχεδόν πάντα δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τις σχέσεις αιτίου – αιτιατού, τις πολλές και αλληλένδετες όψεις ενός πολιτικού φαινομένου, εν τέλει την πολυπαραγοντικότητα, με αποτέλεσμα να φλερτάρουν με απλοϊκές εξηγήσεις που ενίοτε δεν απέχουν από θεωρίες συνωμοσίας.
Κάπως διαφορετικά προβλήματα συναντούμε στους πολιτικούς σχηματισμούς και τους ίδιους τους πολιτικούς. Σε κάποιες περιπτώσεις, θεωρούν ότι η εμπειρία τους φτάνει και περισσεύει, παραγνωρίζοντας ότι τα πολιτικά φαινόμενα έχουν ιστορικότητα και οικουμενικότητα που υπερβαίνει την προσωπική τους εμπειρία, και άρα υπόκεινται σε ανάλυση και ερμηνεία, που αποτελεί αντικείμενο μελέτης για πολιτικούς επιστήμονες σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε άλλες περιπτώσεις, υπερβάλλουν σε βολονταρισμό, αγνοώντας τους δομικούς περιορισμούς της πολιτικής, ή περιορίζονται στη διαχείριση, θεωρώντας αμετακίνητες τις βασικές συντεταγμένες του πολιτικού παιχνιδιού. Και, όταν δραπετεύουν και από τις ως άνω κατηγορίες, περιορίζουν την πολιτική ανάλυση στην ανάλυση των δημοσκοπήσεων, μελετώντας έτσι την επιφάνεια των κυμάτων και αφήνοντας εκτός του πεδίου ενασχόλησης τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στα βάθη της κοινωνίας.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, θεωρώ ότι τόσο οι πολίτες που επιθυμούν να βελτιώσουν την κατανόησή τους σχετικά με την πολιτική πραγματικότητα που τους περιβάλλει όσο και οι πολιτικοί που φιλοδοξούν να υπερβούν την day by day διαχείριση της πολιτικής, ακόμα και οι δημοσιογράφοι που θέλουν να ξεχωρίσουν για την οξύνοιά τους και να αποφύγουν τις ρηχές περιγραφές, αξίζει τον κόπο να συμβουλεύονται πότε πότε εγχειρίδια Πολιτικής Επιστήμης σαν αυτό το οποίο παρουσιάζω. Όχι γιατί ομνύω στον τεχνοκρατισμό, αλλά γιατί η πολιτική σε έναν ανεπτυγμένο πολιτικο-κοινωνικό σχηματισμό δεν πρέπει να προσιδιάζει σε «πολιτικό καφενείο», τουλάχιστον στα πιο πολιτικά ενεργά κοινωνικά περιβάλλοντα. Όσον αφορά δε τους πολιτικούς και τους ακτιβιστές που επιδιώκουν την κοινωνική βελτίωση, μέσα από τη μελέτη έστω εγχειριδίων Πολιτικής Επιστήμης θα αντιληφθούν ότι, αφενός, έχασαν πολύ χρόνο στη ζωή τους επιμένοντας στις «βγαλμένες μέσα από τη ζωή» αλήθειες τους, αφετέρου, μπορούν να ξεκαθαρίσουν αρκετά από τα ζητήματα που τους απασχολούν.
Στο πλαίσιο αυτό, συστήνω ανεπιφύλακτα την πολύ σημαντική δουλειά που έκαναν εκπρόσωποι μιας κατά βάση νέας γενιάς πολιτικών επιστημόνων, η οποία, αν και έχει τη μορφή εγχειριδίου για σπουδαστές Τμημάτων Πολιτικής Επιστήμης, μπορεί να διαβαστεί άνετα από οποιονδήποτε αναγνώστη και οποιαδήποτε αναγνώστρια. Πρόκειται για σχεδόν πλήρες πανόραμα των θεματικών της Πολιτικής Επιστήμης, που πραγματεύεται έννοιες, όπως εξουσία και δημοκρατία, θεσμούς και εκλογικά συστήματα, συλλογικά πολιτικά υποκείμενα, όπως κόμματα και ομάδες πίεσης, τη σχέση του πολιτικού πεδίου με την ιδεολογία και την οικονομία, την πολιτική επικοινωνία και την πολιτική και εκλογική συμπεριφορά, καθώς και πτυχές που υπερβαίνουν τον εν λόγω πολιτικο-κοινωνικό σχηματισμό, όπως οι διεθνείς σχέσεις, ή αποτελούν κοινωνικό υπόστρωμα, όπως οι έμφυλες σχέσεις. Μίλησα για «σχεδόν πλήρες» πανόραμα, γιατί θεωρώ ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τα κοινωνικά κινήματα και τη συλλογική διαμαρτυρία.
Τελειώνοντας, δεν μπορώ παρά να αναφέρω μία βασική αρετή του εν λόγω πονήματος: Ενώ ενημερώνει για τις βασικές συντεταγμένες και την εξέλιξη των πολιτικών φαινομένων, προβαίνοντας στη συνακόλουθη θεωρητική επισκόπηση και συζήτηση, δεν ξεχνά να κάνει τις απαραίτητες αναφορές στην ελληνική πολιτική ιστορία ή συγκυρία, ώστε το βιβλίο να διαβάζεται άνετα από το ελληνικό κοινό. Πρόκειται αναμφίβολα για πολύ σημαντική εκδοτική και επιστημονική συνεισφορά.
Δημήτρης Παπανικολόπουλος
