Ο κίνδυνος για οριστικό ναυάγιο των συνομιλιών για επίλυση του κυπριακού προβλήματος, λόγω της υιοθέτησης από την ολομέλεια της Κυπριακής Βουλής πρότασης του κυπριακού παραρτήματος (ΕΛΑΜ) της εγκληματικής, νεο-ναζιστικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή για «εορτασμό» του ενωτικού δημοψηφίσματος του 1950 στα σχολεία, είναι πολύ μεγάλος.
Εν μέσω διαπραγματεύσεων, και με επίμαχο θέμα τις διεθνείς εγγυήσεις και το μονομερές δικαίωμα επέμβασης της Τουρκίας, η ίδια η Βουλή υπονόμευσε ανεπανόρθωτα την επιχειρηματολογία της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Η ελληνοκυπριακή διαπραγματευτική ομάδα επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ως «σύγχρονο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης» δεν χρειάζεται ένα «αναχρονιστικό σύστημα διεθνών εγγυήσεων». Εγείρεται ωστόσο ένα ερώτημα: Ποιο «σύγχρονο κράτος» υιοθετεί νόμο για να εορτάζεται στα σχολεία ένα γεγονός που δηλώνει το αθέμιτο της ίδιας της ίδρυσης και της ύπαρξής του;
Όποιος επιχειρεί εκ των υστέρων να υποβαθμίσει την ανόητη απόφαση της Κυπριακής Βουλής, που πρόσφερε απλόχερα ένα ανέλπιστο δώρο στην τουρκική διπλωματία, παραγνωρίζει το συμβολικό βάρος του εν λόγω εορτασμού.
Κλιμάκωση λόγω «ένωσης»
Η προσήλωση στο στόχο της ένωσης, που διακήρυτταν ελληνοκύπριοι υπουργοί και ο ίδιος ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας στις αρχές της δεκαετίας του 1960, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα, που κατέληξε σε ανοικτή, ένοπλη σύγκρουση. Το αποτέλεσμα ήταν η μετακίνηση πληθυσμών, η δημιουργία τουρκοκυπριακών θυλάκων, η εγκατάλειψη των πολιτειακών θεσμών της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους Τουρκοκύπριους και η δημιουργία αμιγώς τουρκοκυπριακών θεσμών αυτοκυβέρνησης, δηλαδή η πρώτη διχοτόμηση της Κύπρου το 1964.
Όταν η κυπριακή κυβέρνηση αντιλαμβάνεται πλέον το ανέφικτο της ένωσης και την παραπέμπει στις καλένδες, αναλαμβάνει δράση η τρομοκρατική, ακροδεξιά οργάνωση ΕΟΚΑ Β’ που αγωνίζεται για την ένωση. Μετά τις αποτυχημένες της προσπάθειες για πραξικόπημα, χωρίς την ανοικτή συμβολή της Εθνικής Φρουράς, αναλαμβάνει το πραξικόπημα η ίδια η χούντα των Αθηνών με τους εν Κύπρο αξιωματικούς της, που διοικούσαν την Εθνική Φρουρά. Το αποτέλεσμα του «εθνικού της έργου» δεν ήταν βέβαια η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά η τουρκική εισβολή και η δεύτερη διχοτόμηση της Κύπρου με τη σημερινή της μορφή.
Η απόφαση της ολομέλειας της βουλής για εορτασμό του ενωτικού δημοψηφίσματος του 1950 αποκαλύπτει τους εσωτερικούς πολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων όσον αφορά στη λύση του κυπριακού προβλήματος, στο πλαίσιο μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα των κοινοτήτων.
Όλα τα κόμματα του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, η Συμμαχία Πολιτών του Γ. Λιλλήκα, η Αλληλεγγύη και οι Οικολόγοι, κόμματα που ρητά ή υπόρρητα απορρίπτουν τη Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία, συντάχθηκαν με την εισήγηση των βουλευτών του ΕΛΑΜ. Με την ελπίδα να οδηγήσουν τις συνομιλίες σε ναυάγιο, δεν δίστασαν να νομιμοποιήσουν πολιτικά, δια της ψήφου τους, το νεο-ναζιστικό μόρφωμα στην κυπριακή εκδοχή του.
Το ακραίο κέντρο και ο ΔΗΣΥ
Βέβαια, αυτά τα πέντε κόμματα του «ακραίου» κέντρου και το νεοναζιστικό ΕΛΑΜ μαζί διαθέτουν 19 βουλευτές, ενώ το ΑΚΕΛ που καταψήφισε τη νεο-ναζιστική πρόταση διαθέτει μόνο του 16. Η πρόταση του ΕΛΑΜ δεν θα μπορούσε να περάσει ποτέ αν το κυβερνών κόμμα, ο ΔΗΣΥ, που είναι το μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό κόμμα της Κύπρου, δεν τηρούσε στάση αποχής.
Τίθεται συνεπώς το ερώτημα: Πώς ερμηνεύεται η σχιζοφρενική στάση του ΔΗΣΥ, που ενώ η κυβέρνηση του διαπραγματεύεται λύση διζωνικής ομοσπονδίας, σφυρίζει αδιάφορα σε μια πρόταση που επιδιώκει να δυναμιτίσει το κλίμα και να υπονομεύσει τη διαπραγματευτική διαδικασία; Αν και η σημερινή ηγεσία του ΔΗΣΥ τάσσεται υπέρ της λύσης και εργάζεται γι΄ αυτήν, οι συσχετισμοί δυνάμεων ανάμεσα στη «ρεαλιστική» πτέρυγα, που εκφράζει η ηγεσία, και την εθνικιστική πτέρυγα του κόμματος, καθώς και ο κίνδυνος διάσπασης της κοινοβουλευτικής του ομάδας, δεν επέτρεψαν στην ηγεσία του να επιβάλει την καταψήφιση της πρότασης.
Έτοιμη για λύση Δικοινοτικής, Διζωνικής Ομοσπονδίας στην ελληνοκυπριακή πλευρά είναι μόνο η Αριστερά. Η Δεξιά (περιλαμβανομένων και των κομμάτων του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, καθώς και του νεοναζιστικού ΕΛΑΜ) παρουσιάζεται διασπασμένη στα δύο: Ένα μέρος της δεν μπορεί να διανοηθεί συμβίωση με τους Τουρκοκυπρίους σε ένα ομόσπονδο κράτος. Ένα άλλο, αντίθετα, θέλει να διαπραγματευθεί έντιμα τους όρους μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι αναποφάσιστοι δεξιοί ψηφοφόροι που μετακινούνται ανάλογα με το πολιτικό κλίμα, καθορίζουν κάθε στιγμή ποιο από τα δύο είναι πλειοψηφικό.
Θα μπορούσε η Τουρκία, κάτω και από τη διεθνή πίεση, να υποχωρήσει αρκετά, ώστε να επιτευχθεί κοινά αποδεκτή διευθέτηση του Κυπριακού; Ίσως να μην μάθουμε ποτέ την απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα. Φρόντισε γι’ αυτό η Κυπριακή Βουλή.
Ο Σταύρος Τομπάζος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστήμιου Κύπρου.
Πηγή: Η Εποχή
