Η λέξη «όχι» βρίσκεται υπό… απηνή δίωξη τις τελευταίες ημέρες στην Τουρκία. Οτιδήποτε παραπέμπει έστω και συνειρμικά σε αυτήν πλέον εξαφανίζεται ως διά μαγείας από την κοινή θέα, υπό τον μύχιο φόβο της ισλαμοσυντηρητικής ηγεσίας της Αγκυρας ότι θα μπορούσε να σαμποτάρει την επικράτηση του «ναι» στο κρίσιμο δημοψήφισμα για την εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος, στις 16 Απριλίου.
Τις τελευταίες ημέρες φυλλάδια και αφίσες κατά του καπνίσματος που είχε ετοιμάσει το τουρκικό υπουργείο Υγείας αποσύρθηκαν κακήν-κακώς από την κυκλοφορία, απλά και μόνον επειδή είχαν τυπωμένη φαρδιά-πλατιά, με κόκκινα γράμματα, τη λέξη «hayır» («όχι» στα τουρκικά).
«Θα μπορούσε να παρεξηγηθεί» το μήνυμα, επιχείρησε να εξηγήσει βουλευτής της κυβερνητικής πλειοψηφίας…
Στο ίδιο πνεύμα, το συνδρομητικό κανάλι Digiturk -ιδιοκτησίας φιλικής προς τον Ερντογάν εταιρείας του Κατάρ- έβγαλε εν μιά νυκτί από το πρόγραμμά του την προβολή της υποψήφιας για Οσκαρ χιλιανικής ταινίας με τον τίτλο «Νο» και θέμα το δημοψήφισμα του 1988, με το οποίο οι πολίτες έβαλαν τέλος στη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ.
Διώξεων συνέχεια
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εν τω μεταξύ οι ερντογανικοί αυτολογοκρίνονται πια ακόμη και στις ευχές τους για την Παρασκευή, μέρα προσευχής για το Ισλάμ.
Ετσι, για το «Ευλογημένη Παρασκευή», αντί του «Hayırlı Cumalar» -που ηχητικά προσομοιάζει στο «hayır»- προτιμούν τώρα το συνώνυμο «Cumanız mübarek olsun» στα μηνύματά τους…
Εάν όμως θεωρηθεί ότι όλα αυτά ανήκουν στη σφαίρα του φαιδρού, η κατάσταση κάθε άλλο παρά είναι για γέλια.
Οι καταγγελίες για βίαιες επεμβάσεις της αστυνομίας κατά συγκεντρώσεων υπέρ του «όχι» στο δημοψήφισμα πληθαίνουν.
Γνωστή μπροστάρισσα στην εκστρατεία του «όχι», η βουλευτής του κεμαλικού CHP της αξιωματικής αντιπολίτευσης Σερά Καντιγκίλ τέθηκε στα τέλη Ιανουαρίου υπό κράτηση, επισήμως για «βλάσφημα» τουιταρίσματα από το 2015.
Στο μεσοδιάστημα, το ηγετικό «δίδυμο» και δεκάδες στελέχη και βουλευτές της τρίτης μεγαλύτερης κοινοβουλευτικής δύναμης, του φιλοκουρδικού/αριστερού HDP -που επίσης αντιτίθεται στην προεδροποίηση του πολιτικού συστήματος- έχουν προφυλακιστεί, με κατηγορίες περί τρομοκρατίας.
Οποιος ψηφίσει «όχι» στο δημοψήφισμα «θα συνταχθεί με τους τρομοκράτες» και «τους στασιαστές της 15ης Ιουλίου», είναι το εκβιαστικό μήνυμα που διαδόθηκε εξ αρχής από τα κυβερνητικά -ακόμη και τα προεδρικά- χείλη.
Στηλιτεύοντας τον στυγνό εκφοβισμό, το σατιρικό περιοδικό Penguen -το δημοφιλέστερο στην Τουρκία- δημοσίευσε πρόσφατα σκίτσο με έναν μπερδεμένο ψηφοφόρο μπροστά στην κάλπη του δημοψηφίσματος, να κρατά στα χέρια του το ψηφοδέλτιο με τις επιλογές: «ναι» (evet) και «τρομοκράτης»…
Υπερεξουσίες
«Σίγουρα δεν θα πρόκειται για ένα δίκαιο δημοψήφισμα», κατήγγειλε ο ηγέτης του CHP, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. «Ξέρουμε ότι η πολιτική των φιλο-ερντογανικών ΜΜΕ είναι να αγνοήσουν πλήρως τους υποστηρικτές του “όχι”».
Προς επίρρωση, η εφημερίδα «Hürriyet» ακύρωσε προσφάτως τη δημοσίευση συνέντευξης του νομπελίστα συγγραφέα Ορχάν Παμούκ, όπου δήλωνε αντίθετος με την ενίσχυση της προεδρίας Ερντογάν με υπερεξουσίες.
Στο «αδελφό» δίκτυο Kanal D, εν τω μεταξύ, η διεύθυνση αποφάσισε την απόλυση του δημοφιλούς τηλεπαρουσιαστή Ιρφάν Ντεϊρμεντζί και το κόψιμο της πρωινής εκπομπής του.
Αιτία: οι αναρτήσεις του στο twitter υπέρ του «όχι».
Μεσούσης δε της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί στη γείτονα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου -στο πλαίσιο της οποίας έχουν συλληφθεί πάνω από 150 δημοσιογράφοι και οι τουρκικές αρχές έχουν βάλει σε τουλάχιστον 170 ΜΜΕ «λουκέτο»- ο Ερντογάν παίρνει πάνω του το επικοινωνιακό «παιχνίδι».
Οχι απλά με την προεκλογική εκστρατεία του υπέρ του «ναι», αλλά και με την έκδοση διαταγμάτων.
Αφ’ ενός αίροντας κάθε χρονικό όριο στη μετάδοση πολιτικών διαφημίσεων.
Αφ’ ετέρου αφαιρώντας από την Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή (YSK) την αρμοδιότητα να επιβάλλει πρόστιμα σε όσα κανάλια δεν μοιράζουν δίκαια τον τηλεοπτικό χρόνο για την προεκλογική προβολή των πολιτικών θέσεων όλων των κομμάτων.
«Αυτό σημαίνει ότι τα μέσα και οι μεθοδεύσεις της κυβέρνησης από τη μια, η δύναμη του χρήματος από την άλλη θα σιγήσουν τη φωνή της αντιπολίτευσης», επισημαίνει ο αρθρογράφος της Hürriyet Μεχμέτ Γιλμάζ.
«Σε αυτό προσθέστε», συμπληρώνει, «και τους περιορισμούς που θα επιβληθούν στην αντιπολίτευση από κυβερνήτες και περιφερειάρχες, εξαιτίας της κατάστασης έκτακτης ανάγκης».
«Ηδη», λέει ανωνύμως στον βρετανικό Guardian στέλεχος τουρκικού ΜΜΕ, «ο δημόσιος διάλογος στην Τουρκία γίνεται με ψιθύρους»…
Προβλέψεις
«Παρά την αύξηση των πιέσεων και του εκφοβισμού από το φιλο-ερντογανικό στρατόπεδο, οι υποστηρικτές του “όχι” δείχνουν να διατηρούν τη δυναμική τους», παρατηρεί στο Al-Monitor η Τουρκάλα αρθρογράφος και αναλύτρια, Πινάρ Τρέμπλεϊ.
Πράγματι, δημοσκόποι και τουρκικά ΜΜΕ σκιαγραφούν το δημοψήφισμα ως αμφίρροπο, τουλάχιστον προσώρας, με μικρές διαφορές μεταξύ των στρατοπέδων του «όχι» και του «ναι».
Νικητής, εκτιμούν οι περισσότεροι, θα αναδειχθεί αυτός ο οποίος θα καταφέρει να προσεταιριστεί το 10% του εκλογικού σώματος που δηλώνει αναποφάσιστο ως προς την τελική επιλογή, πλην όμως αποφασισμένο να πάει μέχρι την κάλπη.
«Ο βουλευτής του AKP και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Μπουρχάν Κουζού, είναι διαρκώς σε εγρήγορση αυτές τις ημέρες. Μιλά σε συνεδριάσεις και σε πολιτικές τηλεοπτικές εκπομπές, προσπαθώντας να εξηγήσει στους πολίτες ότι οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις δεν θα οδηγήσουν σε μια προσωποπαγή απολυταρχία», γράφει στη Hürriyet ο αρθρογράφος της Γιουσούφ Κανλί.
Ωστόσο, επισημαίνει, «ήταν πολύ δύσκολο για έναν καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου του διαμετρήματός του -ο οποίος έχει χαρακτηρίσει σε βιβλίο του δικτατορική παρέκκλιση ένα προεδρικό σύστημα χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους- να εξηγήσει πώς είναι δυνατόν να μην εξελιχθεί σε απόλυτο ηγεμόνα -εάν όχι άμεσα, τότε σταδιακά- ένα πρόσωπο που είναι [ταυτόχρονα] ηγέτης πολιτικού κόμματος, αρχηγός του κράτους, αρμόδιος να διορίζει 12 από τα 15 μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου και σχεδόν όλα τα μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, αποφασίζει προσωπικά τους διορισμούς και τις προαγωγές όλων των ανώτερων πολιτικών και στρατιωτικών γραφειοκρατών, καταρτίζει τη λίστα των υποψήφιων βουλευτών του κόμματός του κατά το δοκούν και κυβερνά με προεδρικά διατάγματα»…
Ο κουρδικός παράγοντας
Στον αντίποδα, επισημαίνει η Πινάρ Τρέμπλεϊ, «εδώ κι έναν μήνα η πλειοψηφία των Κούρδων, σημαντικός αριθμός εθνικιστών» -συμπεριλαμβανομένων «ανταρτών» του MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το οποίο συμπράττει με το κυβερνών AKP στη συνταγματική αναθεώρηση-, «ορισμένες ομάδες ισλαμιστών και σχεδόν όλοι οι κοσμικοί της Τουρκίας έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους υπέρ του “όχι” στο δημοψήφισμα».
«Μέχρι πρότινος, αυτές οι ομάδες δεν θα μπορούσαν ποτέ να βρεθούν μαζί, ούτε στο ίδιο καφενείο», σχολιάζει. «Τώρα όλοι εργάζονται στις εκλογικές τους βάσεις για τον ίδιο στόχο».
Οχι τυχαία, το CHP αποφάσισε να μην προσδώσει αμιγώς κομματικό χαρακτήρα στην εκστρατεία του υπέρ του «όχι», αποφεύγοντας στις συγκεντρώσεις τη χρήση συμβόλων ή κεντρικών συνθημάτων του κόμματος κι επικεντρώνοντας την καμπάνια του κυρίως στον διάλογο με κοινωνικές και πολιτικές ομάδες.
Μπούμερανγκ
«Στελέχη του AKP δείχνουν εν τω μεταξύ να συνειδητοποιούν ότι γυρνά μπούμερανγκ η προσπάθεια να πείσουν το κοινό ότι μόνο οι τρομοκράτες θα ψηφίσουν “όχι”», αναφέρει η Τρέμπλεϊ.
Το αποτέλεσμα, παρατηρεί ο αρθρογράφος Σερκάν Ντεμιρτάς της Hürriyet, «είναι το AKP να υιοθετεί τώρα πιο ήπιους τόνους».
Ο πρόεδρος Ερντογάν επιχειρεί τις τελευταίες ημέρες να εμφανιστεί πιο συναινετικός κι ενωτικός, αποκαλώντας τους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης «αδέλφια μου».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ (το αξίωμα του οποίο θα καταργηθεί, σε περίπτωση επικράτησης του «ναι» στο δημοψήφισμα) κάλεσε τον κουρδικό πληθυσμό να αισθάνεται υπερήφανος για την ταυτότητά του, τονίζοντας ότι όλοι οι πολίτες είναι ίσοι και σεβαστοί στα «μάτια» της κυβέρνησης, ανεξαρτήτως της ψήφου τους στην κάλπη της 16ης Απριλίου.
Πάντως στους πολιτικούς διαδρόμους της Αγκυρας -υποστηρίζει η Π. Τρέμπλεϊ- κυκλοφορούν διάφορα σενάρια, για όλες τις πιθανές εξελίξεις.
Ενα από αυτά «φέρει την κυβέρνηση να εξετάζει σχέδιο εξόδου, εάν μέχρι τις αρχές Απριλίου δεν βελτιωθούν στις δημοσκοπήσεις τα ποσοστά υπέρ του “ναι”: να ακυρώσει την ψηφοφορία, επικαλούμενη επιδεινούμενες οικονομικές συνθήκες που χρήζουν προσοχής».
Μαργαρίτα Βεργολιά
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
