Η πολιτική ιστορία ενός τόπου μπορεί να διαβαστεί από πολλές πλευρές, από πολλές οπτικές γωνίες και με διαφορετικούς κεντρικούς άξονες, που έτσι κι αλλιώς πάντα αλληλοσυμπληρώνονται. Αναμφίβολα, όμως, σε εποχές που η κοινοβουλευτική δημοκρατία λειτουργεί, η ανάγνωσή της μέσα από το πρίσμα των εκλογικών διαδικασιών και αποτελεσμάτων προφανώς αποτελεί μια κρίσιμη πλευρά για την κατανόησή της.
Ο τόμος αυτός, που εκδόθηκε με την επιμέλεια του Πέτρου Ιωαννίδη και του Ηλία Τσαουσάκη και είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Ηλία Νικολακόπουλου, ο οποίος, απ’ ό,τι φαίνεται και στα «Προλεγόμενα», συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία του, «φιλοδοξεί να καταγράψει μια σημαντική πτυχή της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας: όλες τις εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις της μεταπολιτευτικής περιόδου 1974-2023».
Η βάση για τη σύνθεση του βιβλίου είναι μια σειρά από 16 podcast, στα οποία οι δύο επιμελητές του τόμου συζητούν με συνομιλητές και συνομιλήτριες από τον χώρο των πολιτικών επιστημών, της επικοινωνίας, της ιστορίας και της δημοσιογραφίας, σε ξεχωριστά κεφάλαια για την κάθε εκλογική αναμέτρηση ή για ομάδα εκλογικών αναμετρήσεων (π.χ. οι εκλογές 1989-90 ή οι διπλές εκλογές του 2023 συζητιούνται ενιαία). Μια πολύ σημαντική παράμετρος, που δίνει ιδιαίτερο ειδικό βάρος στην έκδοση, είναι ότι αποτυπώνεται με πολύ σαφή τρόπο το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο της εποχής εντός του οποίου πραγματοποιείται η κάθε εκλογική αναμέτρηση. Αυτό δεν υπενθυμίζει απλώς στους παλιότερους τις συνθήκες διεξαγωγής κάποιων εκλογών, αλλά κυρίως κάνει τον τόμο εξαιρετικά προσβάσιμο σε νεότερους ανθρώπους, που δεν έχουν ζήσει την εποχή των εκλογών, π.χ., του 1974 ή του 1981.
Όπως μας θυμίζει το βιβλίο, από το 1974 έχουν γίνει 20 εθνικές εκλογές και στη Βουλή εισήλθαν συνολικά 28 κόμματα. Υπήρξε Βουλή με τρία κόμματα αλλά και με οκτώ κόμματα. Ταυτόχρονα, αναφέρονται και οι εννέα ευρωεκλογές και τα δύο δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν στην Ελλάδα όλη την περίοδο μετά την πτώση της χούντας, καθώς και κάποιες κρίσιμες και ιδιαίτερες αυτοδιοικητικές εκλογές.
«Μια ιστορία μεγάλων επιτευγμάτων αλλά και εξίσου μεγάλων αντιφάσεων. Μια περίοδος που αποτιμάται θετικά από τους πολίτες, παρ’ όλη τη συστηματική προσπάθεια συνολικής απαξίωσης»: αυτό είναι η Μεταπολίτευση, σύμφωνα με τους επιμελητές του τόμου. Αυτή την 50ετία, λοιπόν, την ιχνηλατούν με άξονα τις εκλογές, ξεκινώντας από την ταραγμένη και επισφαλή εποχή του 1974 («τα βασικά διλήμματα της εποχής ήταν αν θα προχωρήσουμε σε μετάβαση στη δημοκρατία ή σε αποκατάσταση της δημοκρατίας», όπως συνοψίζει το κρίσιμο, εκείνη την εποχή, ερώτημα ο Ηλίας Νικολακόπουλος) μέχρι τον «εκλογικό σεισμό» του 2023.
Βέβαια, στο κάθε κεφάλαιο αποτυπώνεται η ματιά του συνομιλητή ή της συνομιλήτριας που συζητάει με τους δύο επιμελητές την κάθε εκλογική αναμέτρηση. Ως εκ τούτου, αυτή η προσωπική οπτική αποτελεί και έναυσμα για έναν πολιτικό διάλογο για το κάθε θέμα, ακόμα και (ή, μάλλον, ιδιαίτερα) εκεί που μπορεί κανείς να διαφωνεί ή να έχει άλλη ανάγνωση από αυτή που καταθέτει ο καθένας και η καθεμία στη συζήτηση. Το βιβλίο, έτσι, δίνει απαντήσεις και συνάμα θέτει ερωτήματα και ανοίγει ζητήματα για συζήτηση για τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα, για τη στάση των κομμάτων (και τη μεταβολή της μέσα στον χρόνο, όσον αφορά τα «ιστορικά» κόμματα), για τις στάσεις και τα κριτήρια των ψηφοφόρων, για τις αιτίες πίσω από νίκες και ήττες, για πρόσωπα και κόμματα.
Κώστας Αθανασίου
Η ΕΠΟΧΗ
