Η περίπτωση του Ιταλού συγγραφέα Αντρέα Καμιλλέρι είναι ίσως μοναδική στον χώρο της λογοτεχνίας. Άρχισε να γράφει βιβλία στην ηλικία των 60 ετών, εκεί που οι άλλοι σχεδόν τελειώνουν την καριέρα τους. Δημιούργησε τη φανταστική πόλη Βιγκάτα, στην οποία κατοικοεδρεύει ο Σάλβο Μονταλμπάνο, και εντός αυτού του περιορισμένου σύμπαντος έστησε δεκάδες απολαυστικές περιπέτειες. Στη μεγάλη δημοφιλία του συνέβαλε και η τηλεοπτική μεταφορά των νουάρ μυθιστορημάτων του, και φυσικά ο πρωταγωνιστής Λούκα Ζινγκαρέττι που ταυτίστηκε με τον χάρτινο ήρωά του. Η γραφή του Καμιλλέρι ανέδειξε τη γενέτειρά του Σικελία και το ντόπιο γλωσσικό ιδίωμα.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποβλήθηκε από το επισκοπικό κολέγιο όπου φοιτούσε, δεν τελείωσε ποτέ το Λογοτεχνικό Τμήμα του πανεπιστημίου, αλλά έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας. Δημοσίευσε πρωτόλεια διηγήματα και ποιήματα και σπούδασε σκηνοθεσία, ενώ βιοπορίστηκε ως θεατρικός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και τηλεοπτικός παραγωγός στην κρατική RAI. Και είναι το 1980 όταν κυκλοφόρησε τον πρώτο Μονταλμπάνο -προς τιμήν του Ισπανού συγγραφέα Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν- που τον απογείωσε εμπορικά σε πολλές γλώσσες, με την ελληνική να αριθμεί 47 βιβλία.
Το καλοκαίρι του 2016 ο Καμιλλέρι έφτασε τα 91 έτη (πέθανε το 2019), σχεδόν τυφλός, αποφάσισε να διηγηθεί εικόνες από τη ζωή του. Έτσι προσφέρθηκε η συνεργάτιδά του να έρχεται κάθε πρωί και να καταγράφει τις αναμνήσεις του. Γενναία άσκηση μνήμης, δημιουργική εργασία διακοπών, 23 ιστορίες σε 23 ημέρες! Οι «Ασκήσεις της μνήμης» (Εκδ. Πατάκη) -σε μετάφραση Φωτεινής Ζερβού -αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι στη μεγάλη εικόνα της χώρας του τα τελευταία εκατό χρόνια. Επιπλέον, θεώρησε καλό η αφήγησή του να συμπεριλάβει σχέδια έξι καταξιωμένων Ιταλών εικονογράφων στην προσπάθειά τους να οπτικοποιήσουν συναισθήματα σε αντίστοιχα κεφάλαια του βιβλίου: «Κάθε πρωί στις επτά, φρέσκος, πλυμένος, ξυρισμένος, ντυμένος στην τρίχα, κάθομαι στο τραπέζι του γραφείου μου και γράφω. Είμαι πειθαρχημένος, τέλειος υπάλληλος της γραφής. Με κάποιες κακές συνήθειες, ίσως, γιατί όσο γράφω καπνίζω, πολύ, και πίνω μπίρα. Και γράφω, γράφω ασταμάτητα».
Για τις περιπέτειες της στάχτης του Λουίτζι Πιραντέλο, όταν το 1942 τέσσερις μαθητές Λυκείου μαζί με τον Καμιλλέρι προσπαθούν να πείσουν τις φασιστικές Αρχές να μεταφερθεί από τη Ρώμη στην πατρική γη του Αγκριτζέντο, σύμφωνα με την επιθυμία του. Για τα συναισθήματα των παππούδων του όντες στο εξοχικό τους όταν το 1940 ο Μουσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία και στην Αγγλία. Παρακάτω για την προκλητική σύλληψή του όταν, όντας κριτικός κινηματογράφου, δημοσίευσε κείμενο με χαρακτηριστικό τίτλο «Η Στρατιά “Σ’ αγαπώ”» με θέμα τα ερωτικά ξεστρατίσματα του ιταλικού στρατού στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του τελευταίου πολέμου. Για τις συζητήσεις του Ρώσου φίλου του ηθοποιού Πιέτρο Σαρόφ σχετικά με τον Τσέχοφ και τον Στανισλάφσκι, τους οποίους γνώρισε αυτοπροσώπως. Για το πώς γνώρισε την Μόνικα Βίτι στον Μικελάντζελο Αντονιόνι και έγιναν εραστές ενώ πρωταγωνίστησε στην εμβληματική «Τριλογία της Αποξένωσης». Για την τρέλα του καπνίσματος, για τον θείο του αστυνόμο Καμιλλέρι, για την Grande Bellezza που γνώρισε κάποτε.
Αντρέα Καμιλλέρι «Ασκήσεις της μνήμης» Εκδόσεις: Πατάκη Σελίδες: 288 Τιμή: 11.52
Αντώνης Φράγκος
