Με τα αναμφισβήτητα στοιχεία του πορίσματος της Εξεταστικής Επιτροπής βγαίνει ένα βασικό συμπέρασμα: Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τα κόμματα δανειοδοτήθηκαν αθρόα μια ολόκληρη περίοδο, χωρίς εξασφαλίσεις και χωρίς καλύμματα.
Το αξιοπερίεργο είναι ότι αυτή η απεριόριστη πιστωτική επέκταση, τα δάνεια χωρίς προϋποθέσεις εξόφλησης, δεν δίνονταν μόνο την εποχή της ευημερίας, αλλά και μεσούσης της κρίσης. Δάνεια χωρίς εγγυήσεις, χωρίς οικονομικές προϋποθέσεις αποπληρωμής, δίνονταν το 2010, το 2011, το 2012, το 2013 και το 2014, όταν όλα έδειχναν το ανέφικτο της εξόφλησής τους. Χαμηλός κύκλος εργασιών, μικρή διαφημιστική δαπάνη, αρνητικά κεφάλαια, συρρίκνωση της κρατικής επιχορήγησης. Ένα βασικό ερώτημα που μας απασχόλησε σαν Εξεταστική Επιτροπή ήταν: Είχαν οι εποπτεύουσες αρχές, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Τράπεζα της Ελλάδος, τα εργαλεία για να σταματήσουν το πάρτι του ανεξέλεγκτου δανεισμού;
Εδώ οι καταθέσεις των στελεχών της Τράπεζας της Ελλάδος έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο κ. Προβόπουλος στην κατάθεσή του ισχυρίστηκε ότι μετά την απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος στα μέσα της δεκαετίας του ’90, οι τράπεζες είχαν το δικαίωμα να δίνουν δάνεια όπου ήθελαν, όπως ήθελαν, και σε όποιον ίσως ήθελαν, με μοναδικό περιορισμό να υπακούουν στον εσωτερικό κανονισμό δανειοδοτήσεων.
Τον ισχυρισμό Προβόπουλου διέψευσαν τα στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος και ο ίδιος ο σημερινός διοικητής της, κ. Στουρνάρας, όταν είπε πολύ ευκρινώς και πολύ συγκεκριμένα ότι αυτά ίσχυαν μέχρι το 2009.
Από το 2010 και μετά η ΕΚΤ έδωσε τα εργαλεία στις τράπεζες, για να βάλουν φρένο στον ανεξέλεγκτο δανεισμό, στη δημιουργία μιας νέας τραπεζικής φούσκας και στο συστημικό κίνδυνο του τραπεζικού συστήματος, το οποίο, εξυπακούεται, δημιουργούσε την ανάγκη συνεχών ανακεφαλαιοποιήσεων -τρεις έγιναν στη χώρα μας. Η εποπτεύουσα αρχή είχε τον τρόπο να απαιτεί από τις τράπεζες για δανειοδοτήσεις υψηλού κινδύνου εμπράγματες εξασφαλίσεις, υψηλές προβλέψεις, ακριβό επιτόκιο και, κυρίως, συμμετοχή των επιχειρήσεων στα ίδια κεφάλαια, διαμέσου της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου.
Δανεισμοί χωρίς εγγυήσεις
Το βασικό, λοιπόν, πολιτικό και θεσμικό ερώτημα είναι γιατί τίποτα απ’ αυτά δεν υλοποιήθηκε. Οι τράπεζες χρηματοδοτούσαν όλα τα χρόνια της κρίσης χωρίς καμιά από τις παραπάνω εγγυήσεις. Αυτό άλλαξε μόνο από τα μέσα του 2015 και κυρίως το 2016 με τη δημιουργία της Εξεταστικής Επιτροπής. Τότε οι τράπεζες απαίτησαν εγγυήσεις, εξασφαλίσεις, αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, με συνέπεια κοινοπρακτικά δάνεια των ΜΜΕ να καταγγελθούν και δάνεια των κομμάτων, επίσης, να καταγγελθούν.
Πράγματι, το σύστημα εποπτείας που υπάρχει στη χώρα μας είναι πολυποίκιλο, πολυδαίδαλο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Τράπεζα Ελλάδος, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, ένα σύνολο, υποτίθεται, εποπτικών φορέων, οι οποίοι το μόνο που κάνουν εύκολα είναι να διαχέουν την ευθύνη.
Και υπάρχει μια τεράστια ευθύνη. Και μάλιστα ακαταλόγιστη, όταν τον Ιούλιο του 2014 και τον Ιούλιο του 2015, στο bank run που έγινε με την παρότρυνση, με την ενθάρρυνση, με την υποκίνηση του τριγώνου της διαπλοκής των κομμάτων, των ΜΜΕ, αλλά και των ίδιων των τραπεζών εις βάρος της κεφαλαιακής τους βάσης, έφυγαν τρομακτικά χρήματα από τις ελληνικές τράπεζες χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.
Το τρίγωνο της διαπλοκής προτιμούσε να καταρρεύσουν οι τράπεζες, να κινδυνεύσουν οι καταθέσεις των απλών ανθρώπων, ώστε να ξαναέρθει στα πράγματα, παρά να προστατεύσει τους κόπους των συμπολιτών, την οικονομία της χώρας και το ίδιο το τραπεζικό σύστημα.
Το σκάνδαλο της Αγροτικής
Υπάρχει ένα δεύτερο ερώτημα: Όλα αυτά ήταν υπόθεση ιδεοληψίας; Δηλαδή, ο ανεξέλεγκτος δανεισμός, η ασυδοσία των τραπεζών, η απουσία ρυθμιστικών αρχών είναι ζήτημα ιδεολογίας και όχι διαπλοκής; Οι νεοφιλελεύθεροι έχουν τη βαθιά πεποίθηση ότι όλα τα οικονομικά προβλήματα λύνονται μέσα από την αγορά και δεν χρειάζεται η παρουσία και η ρύθμιση από την πλευρά της πολιτείας; Θα μπορούσε κανείς να το ισχυριστεί αυτό, μόνο που τα πραγματικά περιστατικά δείχνουν και άλλα στοιχεία. Το πιο γνωστό και το πιο γλαφυρό παράδειγμα είναι η ιστορία της Αγροτικής Τράπεζας. Το 2013, σε μία νύκτα, αποφασίστηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος και το υπουργείο Οικονομικών να κλείσει η Αγροτική Τράπεζα, μια συστημική επίπτωση που και σήμερα την πληρώνουμε και την πληρώνουμε και σαν κράτος, αλλά και σαν οικονομία.
Είμαστε το μοναδικό κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν έχει τράπεζα ειδικού σκοπού, δεν έχει αγροτική τράπεζα, δεν έχει ταχυδρομικό ταμιευτήριο, δεν έχει επενδυτική τράπεζα. Δεν έχει, με λίγα λόγια, εναλλακτικά εργαλεία χρηματοδότησης έξω από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, από ένα τραπεζικό σύστημα υπέρ-συγκεντρωμένο και μάλιστα ανίκανο να επιτελέσει το ρόλο του στην πραγματική οικονομία.
Ο ΣΥΡΙΖΑ γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο προσπάθησε να επινοήσει νέα εργαλεία, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της επένδυσης στην πραγματική οικονομία.
Το ερώτημα είναι το εξής: Ο Προβόπουλος έκλεισε την Αγροτική Τράπεζα σε μια νύχτα και τη χώρισε σε «καλή» και «κακή» και ξέρετε ποιο είναι το περίεργο; Ότι δάνεια τα οποία ήταν απλήρωτα, ήδη επί τριετίας, όπως τα δάνεια των κομμάτων, πήγαν στην «καλή» τράπεζα. Στην ερώτησή μας, πώς και έγινε δάνεια που ήταν ήδη διαμαρτυρόμενα, τα οποία ήταν απαιτητά, να μεταφέρθηκαν στην «καλή» τράπεζα και δεν δόθηκαν στον εκκαθαριστή της «κακής» τράπεζας, η απάντηση ήταν προφανώς προσχηματική: «Δεν είχαν καλά συστήματα πληροφόρησης στην Αγροτική Τράπεζα και δεν είχαμε τις καταστάσεις, για να μπορέσουμε να δικαιολογήσουμε τα δάνεια ως είχαν».
Και το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι: Για ποιον λόγο έγινε αυτό; Ήταν ο Προβόπουλος ένας αδιάλλακτος φονταμενταλιστής των αγορών, που δεν τον ενδιαφέρει, δηλαδή, καμία ρύθμιση μέσα στο τοπίο; Θα ήταν έτσι τα πράγματα, εάν δεν μεσολαβούσαν κάποιες λεπτομέρειες, όπως το γεγονός ότι τα μη ασφαλή δάνεια θεωρήθηκαν ασφαλή με κόλπο.
«Δώρα» στην Πειραιώς
Την ίδια στιγμή η Πειραιώς πήρε ένα δωράκι, για να πάρει τα «κακά» δάνεια. Πήρε ένα δωράκι, που ήταν οι προβλέψεις 500 εκατομμυρίων ευρώ, προβλέψεις που είναι τα ίδια κεφάλαια ή τα κέρδη της τράπεζας. Πήρε το μερτικό της, πλήρωσε και τα «κακά» δάνεια και της έμεινε και κατιτίς κέρδος. Με άλλα λόγια, δηλαδή, ο ανεξέλεγκτος δανεισμός και η απουσία ελέγχου δεν είναι μόνο θέμα ιδεολογίας ή νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, εάν θέλετε, αλλά και οικονομικής διαπλοκής.
Το τελικό συμπέρασμα, είναι ότι δεν μπορούμε να πάμε πολύ μακριά με αυτό το θεσμικό πλαίσιο, ότι χρειαζόμαστε άμεσα οικονομικούς και εποπτικούς θεσμούς. Δεν θα είμαστε η εξαίρεση. Ακόμη και η Γερμανία του ακραίου νεοφιλελευθερισμού και της ακραίας λιτότητας, για τους υπολοίπους, σήμερα διαθέτει το πιο εκτεταμένο δίκτυο μη συστημικών τραπεζών και την ίδια στιγμή η Bundesbank, η Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας, βάζει περιορισμούς στην πιστωτική επέκταση στα στεγαστικά δάνεια, επειδή φοβάται μια «φούσκα».
Απαραίτητοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί
Δεν είναι μια επαναστατική πράξη το να φτιάχνεις ελεγκτικούς θεσμούς, δεν είναι επαναστατική πράξη το να φτιάχνεις νέα επενδυτικά εργαλεία, δεν είναι επαναστατική πράξη το να δημιουργείς τους τρόπους για μια νέα ανάπτυξη, είναι υποχρέωσή σου και είναι και δική μας ευθύνη.
Ομιλία στη Βουλή του Χριστόφορου Παπαδόπουλου, βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ και μέλους της Εξεταστικής Επιτροπής, στη συζήτηση για το πόρισμα που αφορά τη χρηματοδότηση των κομμάτων και ΜΜΕ.
Πηγή: Η Εποχή
