Στο Χαλάνδρι, γνωρίσαμε την Ελένη Τσερεζόλε ως διευθύντρια-ψυχή της τοπικής εφημερίδας ΦΛΥΑρία, που έχει «γράψει» τη δική της ιστορία στην πόλη, στα 18 χρόνια της έκδοσής της, από το 1993 ως το 2011.
Η Τσερεζόλε, είναι μια σημαντική δημοσιογράφος με ιδιαίτερη προσφορά στη μαχόμενη δημοσιογραφία, με θεματολογία από τα διεθνή ζητήματα (με ειδικό ενδιαφέρον στα της Γαλλίας), ως την ελληνική πολιτική σκηνή. Ευρυμαθής, με πολυεπίπεδη-σφαιρική σκέψη, με ματιά καθαρή και διεισδυτική και λόγο που χαρακτηρίζεται από απλότητα, αμεσότητα και σαφήνεια. Τα χαρακτηριστικά αυτά τα αναγνωρίζει κανείς και στο βιβλίο που κυκλοφόρησε στα τέλη Μαΐου, από τις εκδόσεις Εύμαρος με τίτλο «Ο βασιλιάς ήταν γυμνός, Επιτελικά μαθήματα πολιτικής αριστείας» με πρόλογο της Ράνιας Σβίγκου και επίμετρο της Σίας Αναγνωστοπούλου.
Πρόκειται για 130 δημοσιευμένα άρθρα της («σημειώματα», όπως επιμένει η ίδια) που σε πρώτη ανάγνωση αποτελούν το χρονικό της πρώτης κυβερνητικής τετραετίας Μητσοτάκη (2019-2023). «Το υφάδι του νήματος που δεν πρέπει να χάσουμε ή ξεχάσουμε. Το υφάδι της γνώσης για το παρόν και το μέλλον μας», όπως κλείνει η ίδια το εισαγωγικό της σημείωμα. Μια παρατήρηση με την οποία δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα. Πρέπει να γνωρίζουμε το παρελθόν για να ζήσουμε στο παρόν και να σχεδιάσουμε, να οραματιστούμε το μέλλον μας. Παρελθόν και μέλλον άρρηκτα δεμένα…
Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι αυτά στα οποία αναφέρεται η Τσερεζόλε, είναι πολύ πρόσφατα, τα ξέρουμε από πρώτο χέρι. Κι όμως… Η μνήμη χρυσόψαρου των πολιτών, ο καθημερινός καταιγισμός μας με γεγονότα, εικόνες, σχόλια, κ.λπ. σε συνδυασμό με την αλλαγή της ατζέντας κατά το δοκούν από τους κρατούντες, τον ασφυκτικό έλεγχο των συστημικών ΜΜΕ, την παράλληλη, εγγενή αδυναμία ιεράρχησης της πληροφορίας από το διαδίκτυο, τη διασπορά των ψεμάτων (fake news), αποπροσανατολίζουν, δημιουργώντας παράλληλα έναν «θόρυβο» (buzz) που εμποδίζει τη νηφάλια καταγραφή, την κριτική αξιολόγηση. Τον διαχωρισμό της ήρας από το στάρι. Κατάσταση που λειτουργεί υπέρ της εξουσίας.
Τα σύντομα άρθρα (που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Kontra), αναφέρονται, ενίοτε με υποδόρια αίσθηση χιούμορ, σε θέματα τα οποία αφορούν την καθημερινότητά μας. Παράλληλα αναγνωρίζει κανείς και τα «μεγάλα» – δημοκρατία, δικαιοσύνη, πολιτισμός, διαφθορά, παιδεία, υγεία, εξωτερική πολιτική, μεταναστευτικό, εξοπλισμοί, οικονομία, περιβάλλον. Όλα τους θέματα που -ενδεχομένως από φόβο;- τείνουμε να απωθούμε. Όλα βρίσκουν τη θέση τους στις 207 σελίδες του βιβλίου.
Θέματα που σοφά οργανωμένα σε θεματικές ενότητες (με χρονολογική σειρά και ευφυείς τίτλους), αποκτούν άλλη δυναμική και εσωτερική συνοχή, που υπερβαίνει κατά πολύ το άθροισμά τους, απαντώντας παράλληλα στο κλασικό ερώτημα «γιατί να βγουν σε βιβλίο άρθρα ήδη δημοσιευμένα;» Αυτή λοιπόν η δυναμική, κατά τη γνώμη μου, εξασφαλίζει «το υφάδι της γνώσης» που λέει η συγγραφέας. Με προσεκτική ματιά, ορισμένες ενότητες μοιάζουν να «ανεξαρτητοποιούνται», αφού δίνουν πληροφορίες και οδηγούν αβίαστα σε πτυχές ή συμπεράσματα που δεν είχε ίσως φωτίσει στην πρώτη φάση της δημοσίευσης, η συγγραφέας. Καταδεικνύεται για παράδειγμα, αν υπάρχει μακρόπνοο σχέδιο από τους κρατούντες, (νέο-φιλελευθερισμός ελληνικής κοπής, δημόσια παιδεία και υγεία, πολιτισμός, ασφάλεια-υποκλοπές, μεταναστευτικό), αν «πάμε βλέποντας και κάνοντας» ή «ακολουθούμε τις επιταγές αυτών που μας έχουν δεδομένους» (ελληνοτουρκικό, εξοπλισμοί Ουκρανία). Καταδεικνύεται ότι πυξίδα της διακυβέρνησης Μητσοτάκη είναι τα συμφέροντα των λίγων ισχυρών: «έχει βαλθεί να πείσει τους πάντες ότι ιδεολογικά βρίσκεται καθηλωμένη στη δεκαετία του 1950», όταν η ΕΡΕ έβαζε τα θεμέλια του πελατειακού κράτους…
Χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η ενότητα για το «Έγκλημα εκ προμελέτης κατά των νέων» που αναφέρεται στα έργα και τις ημέρες της «ιδεοληπτικής και όχι απλά αδιάβαστης» Ν. Κεραμέως. Η Τσερεζόλε με εξαιρετικά μικρά και περιεκτικά άρθρα που αγγίζουν την καρδιά του θέματος αναφέρεται στους χιλιάδες μαθητές που έμειναν εκτός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στα πανεπιστημιακά τμήματα που καταργήθηκαν, στα ιδιωτικά κολέγια που νομιμοποιήθηκαν/αναγνωρίστηκαν με το πελατειακό κράτος να τους εξασφαλίζει μαθητές-πελάτες με μόνο προαπαιτούμενο την οικονομική δυνατότητα. Στην ενότητα με τον τίτλο «Η υγεία μας εμπόρευμά τους» μιλά για τους χιλιάδες νεκρούς της πανδημίας, τη θυσία γιατρών και υγειονομικών, τα τεράστια κέρδη των αλώβητων ημέτερων κλινικαρχών.
Οι αναγνώστες του βιβλίου μπορεί να θυμηθούν ή να μάθουν για να κατανοήσουν όχι μόνο τα έργα και τις ημέρες της πρώτης «Μητσοταρχίας», αλλά και αυτής που ξεκίνησε τώρα. Γιατί οι σελίδες του βιβλίου προϊδεάζουν για τον «χειμώνα» που έρχεται: όταν ο γυμνός, σκληρός βασιλιάς θα έχει διαθέσιμο και τον χιτώνα της αλαζονείας που του προσφέρει πλέον από τις 25 Ιουνίου, η αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Ένα χρήσιμο βιβλίο – εργαλείο για όλους εμάς, τους σημερινούς αναγνώστες αλλά και τους μελλοντικούς μελετητές.
Η Νάση Σιαφάκα είναι ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ
