Την περασμένη εβδομάδα έκλεισαν 7 χρόνια από τότε που άρχισα τακτική αρθρογραφία στην «Εφ.Συν.». Οσοι/ες αναγνώστες/ριες έχουν διαβάσει κάποια από τα άρθρα μου ίσως θυμούνται πως ήδη, από τους πρώτους μήνες μετά την προηγούμενη -και όχι τόσο τραγική- εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ το 2019, ασκούσα κριτική στην ηγεσία του κόμματος με την προοπτική της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης (βλ., για παράδειγμα, «Γιατρέ μου, γιατί θα ξαναχάσω στις εκλογές;» – «Εφ.Συν.», 31.12.2019).
Εκείνη η παλαιότερη κριτική επικεντρωνόταν κυρίως σε ζητήματα εσωκομματικής δημοκρατίας, οργανωτικής δομής και ιδεολογικής φυσιογνωμίας του κόμματος, και περιστρεφόταν γύρω από το γνωστό δίδυμο αρχηγισμός/πασοκοποίηση. Με άλλα λόγια, γύρω από τη διαδικασία μετάλλαξης του κόμματος που είχε ήδη αρχίσει από το 2015 και που ολοκληρώθηκε θεσμικά με το συνέδριο του 2022.
Χωρίς λοιπόν να ισχυρίζομαι πως είχα «προβλέψει» την ήττα, είχα τουλάχιστον εντοπίσει τις γενικές ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ για αυτήν. Οχι μόνον εγώ, βέβαια. Αρκετοί/ές από εμάς είχαμε «κουραστεί» να προειδοποιούμε για τους ΠΡΑΚΤΙΚΟΥΣ κινδύνους της απώλειας του ριζοσπαστικού και δημοκρατικού χαρακτήρα του κόμματος, σε πείσμα όλης της φλυαρίας για «αριστερόμετρα» και «ιδεολογικές καθαρότητες». Απλώς, ούτε όσοι/ες προειδοποιούσαμε και ασκούσαμε κριτική δεν περιμέναμε το μέγεθος της πανωλεθρίας. Υπάρχουν όμως και ειδικότερες ευθύνες για αυτή την τελευταία.
Σε έρευνα της aboutpeople που έγινε αμέσως μετά τις εκλογές, στο ερώτημα «Οι λόγοι που ψηφίσατε το συγκεκριμένο κόμμα;», ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ, δηλαδή 14η (δέκατη τέταρτη) επιλογή (5,2%) ήταν: «Με επηρέασαν οι υποκλοπές». Οπως γνωρίζουμε, σχεδόν ολόκληρη η προεκλογική τακτική του ΣΥΡΙΖΑ, από πέρσι το καλοκαίρι που προέκυψε το ζήτημα, επικεντρωνόταν στις υποκλοπές.
Το σημαντικότερο είναι πως αυτή ήταν απλώς η έρευνα που επιβεβαίωσε κάτι που διαρκώς επισήμαιναν όλες οι σχετικές έρευνες ΠΡΙΝ από τις εκλογές. Το ζήτημα των υποκλοπών βρισκόταν σταθερά στην τελευταία ή σε μία από τις τελευταίες θέσεις ως προς τα θέματα που οι πολίτες θεωρούν σημαντικά ή που θα επηρέαζαν την ψήφο τους. Εδώ και κάμποσους μήνες, σε τρία διαφορετικά άρθρα μου, έχω προσπαθήσει να εξηγήσω γιατί συνέβαινε αυτό και γιατί κατά συνέπεια ήταν ολέθριο σφάλμα προεκλογικής τακτικής τούτη η μονοδιάστατη εμμονή του ΣΥΡΙΖΑ με τις υποκλοπές.
Πιστεύω πως ήρθε τώρα η ώρα να αναρωτηθούμε σοβαρά γιατί η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, από κοινού με όσα ΜΜΕ τη στηρίζουν, αφοσίωσε σχεδόν εξ ολοκλήρου την πολιτική της τους τελευταίους μήνες σε αυτό το ζήτημα. Υπενθυμίζω πράγματα που πιθανόν να έχουν λησμονηθεί: συνεχόμενα πρωτοσέλιδα, σχεδόν μονοθεματικό πολιτικό ρεπορτάζ και στο Κοινοβούλιο κορύφωση της κομματικής αντιπαράθεσης γι’ αυτό ειδικά το ζήτημα, με την ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης να καταγγέλλει την κυβέρνηση ως παράνομη και να δηλώνει ότι αποσύρεται από τις ψηφοφορίες για ολόκληρη την προεκλογική περίοδο. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως στη συνείδηση μεγάλου μέρους του κόσμου ο ΣΥΡΙΖΑ όλο αυτό το διάστημα είχε ταυτοποιηθεί ως «το κόμμα που ασχολείται με τις υποκλοπές».
Γιατί λοιπόν; Αδυνατώ να πιστέψω πως η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν γνώριζε τους κινδύνους τούτης της επιλογής, ότι αγνοούσε τις σχετικές έρευνες που προανέφερα. Το επιχείρημα πως ήταν μείζον ζήτημα δημοκρατίας και δεν μπορούσε να πράξει διαφορετικά δεν φαίνεται ιδιαίτερα πειστικό. Γιατί να πειστεί ο κόσμος πως οι παρακολουθήσεις κάποιων πολιτικών προσώπων, στελεχών του κρατικού μηχανισμού, δημοσιογράφων και μεγαλοεπιχειρηματιών είναι κρισιμότερο ζήτημα για τη δημοκρατία απ’ όσο το ξεπούλημα των δημόσιων οργανισμών ή η καταβαράθρωση της δημόσιας υγείας και παιδείας, για παράδειγμα;
Την απάντηση νομίζω πως την έδωσε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας σε κάποιο σημείο της ομιλίας του στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ την περασμένη Πέμπτη, όταν ανέφερε ποιες κατά την άποψή του ήταν οι αιτίες της ήττας. Αντιγράφω απόσπασμα: «…η αναγκαστική επιλογή υπεράσπισης μιας στρατηγικής που, εξαιτίας της άρνησης των άλλων προοδευτικών δυνάμεων, αντικειμενικά δεν μπορούσε να περπατήσει. Της στρατηγικής της απλής αναλογικής και της κυβέρνησης προοδευτικής συνεργασίας».
Ερχόμαστε λοιπόν στο σημείο όπου συνδέονται οι ειδικές ευθύνες με τις γενικές. Από το περσινό συνέδριο, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μετατραπεί -και θεσμικά- σε εκλογικό μηχανισμό. Αναμενόμενο και η χάραξη της συνολικότερης πολιτικής του να διαμορφώνεται ευκαιριακά, με αποκλειστικό γνώμονα το εκλογικό σύστημα και τη δυνατότητα συγκρότησης κυβέρνησης συνεργασίας. Ποιο ήταν το πρώτο πολιτικό πρόσωπο που αποκαλύφθηκε ως θύμα των υποκλοπών; Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ. Επρεπε λοιπόν, «αναγκαστικά», ολόκληρη η στρατηγική του κόμματος να προσαρμοστεί στην προσπάθεια να πειστεί ο Ανδρουλάκης να συνεργαστεί.
Στο μεταξύ, ο Μητσοτάκης μοίραζε λεφτά.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
