Με μια πολύ χαρακτηριστική, αλλά ξεχασμένη ίσως, πλευρά της Γερμανίας του Μεσοπολέμου καταπιάνεται αυτό το γκράφικ νόβελ που, όπως φαίνεται και όπως διαβάζουμε στη σχετική σημείωση, έχει στηριχτεί σε εκτεταμένη έρευνα σε αρχειακό υλικό (διαβάζουμε μάλιστα πως όσα αναφέρονται σε αυτή τη βιογραφία σε εικόνες συμφωνούν κατά 80% με τα ιστορικά γεγονότα, ενώ τα υπόλοιπα συμπληρώνονται από μυθοπλασία).
Τα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης αλλά και μετά, χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν περιπλανώμενοι στους δρόμους της Γερμανίας. Όπως αναφέρεται στο πολύ κατατοπιστικό επίμετρο, «στα μέσα της δεκαετίας του 1920 οι άστεγοι στους δρόμους της Γερμανίας ξεπερνούσαν τις 70.000», ενώ υπολογίζεται πως όταν ανέβηκαν στην εξουσία οι ναζί, το 1933, περίπου μισό εκατομμύριο πλάνητες γύριζαν στη χώρα (οι ναζί άρχισαν να συλλαμβάνουν μαζικά τους περιπλανώμενους, τους οποίους έκλειναν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πέρα από τις δολοφονίες και γενικά τις διώξεις αυτών που θεωρούσαν «αντικοινωνικά παράσιτα»).
Μέχρι τότε, είχαν υπάρξει και προσπάθειες οργάνωσης των πλανόβιων, ενώ το 1929, στη Στουτγάρδη, πραγματοποιήθηκε (με μεγάλη δυσκολία, λόγω της άγριας καταστολής εναντίον τους, μέσα σε οδοφράγματα και συλλήψεις, και καθώς οι εφημερίδες της εποχής τούς κατηγορούσαν για μπολσεβικισμό) το 1ο Διεθνές Συνέδριο Πλανόβιων, στο οποίο συγκεντρώθηκαν περίπου 600 άτομα, άνδρες και γυναίκες, ενώ χαιρετισμό έστειλαν, μεταξύ άλλων, ο Μαξίμ Γκόρκι και ο Σίνκλερ Λιούις.
Κεντρικό πρόσωπο σε όλη αυτή την ιστορία, ο Γκρέγκορ Γκογκ, γνωστός ως «Βασιλιάς των πλανόβιων», ο οποίος το 1927 είχε ιδρύσει την Αδελφότητα των Πλανόβιων. Η Αδελφότητα είχε βασικό πρόταγμα την αλληλεγγύη μεταξύ των πλανόβιων και αντικαπιταλιστική λογική, με έντονη αναφορά σε αναρχικές ιδέες. Το 1927 είχε αρχίσει να κυκλοφορεί και το πρώτο περιοδικό δρόμου στην Ευρώπη, «Ο Αλήτης», του οποίου το πρώτο τεύχος «κατασχέθηκε αμέσως από την αστυνομία επειδή περιείχε ένα διήγημα με ομοφυλοφιλικό περιεχόμενο», ενώ κατασχέθηκαν και μεταγενέστερα τεύχη με κατηγορίες για βλασφημία κ.λπ. Ο Γκογκ είχε αναλάβει την αρχισυνταξία του περιοδικού.
Η βιογραφία τού, γεννημένου το 1891, Γκρέγκορ Γκογκ αποτελεί τον κεντρικό άξονα αυτού του γκράφικ νόβελ. Ο Γκογκ, το 1930, ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση και επέστρεψε έχοντας στραφεί σε περισσότερο κομουνιστικές θέσεις, γεγονός που τον έφερε σε σύγκρουση με μέρος των συντρόφων του που επέμεναν στις πιο αναρχικές απόψεις που πρέσβευαν μέχρι τότε. Ο Γκογκ, ανησυχώντας πάντα πως μεγάλο μέρος των αποκλεισμένων μπορεί να συνταχτεί με τους ναζί, το 1930 προσχώρησε στο Κομουνιστικό Κόμμα Γερμανίας. Το 1933 συνελήφθη από τους ναζί (που κατάσχεσαν και το αρχείο της Αδελφότητας των Πλανόβιων) και κλείστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου αρρώστησε βαριά. Διέφυγε στην Ελβετία, εκδιώχθηκε και από εκεί και κατέληξε, το 1934, στη Σοβιετική Ένωση όπου, μετά από πολλές περιπέτειες, πέθανε το 1945, στην Τασκένδη.
Στο σημείωμα της μεταφράστριας εξηγείται και η (εύστοχη) επιλογή να χρησιμοποιηθεί ο όρος «πλανόβιοι», σε σχέση με άλλες πιθανές επιλογές (νομάδες, περιπλανώμενοι, πλάνητες, άστεγοι κ.ά.) που θα μπορούσαν ίσως να χρησιμοποιηθούν για να αποδώσουν τον όρο αλλά και την πολύπλευρη εικόνα και πραγματικότητα αυτής της κοινωνικής ομάδας, των ανθρώπων του πλάνητα βίου των οποίων την ιστορία αφηγείται αυτό το τόσο ενδιαφέρον βιβλίο που έχουν γράψει οι Μπέα Ντέιβις (εικονογράφηση) και Πάτρικ Σπετ (κείμενο και σενάριο).
Κώστας Αθανασίου
