Κάθε μεγάλη ανατροπή κοινωνικών κατακτήσεων επιχειρείται να αιτιολογηθεί ως «μονόδρομος» απέναντι σε υπαρκτά προβλήματα. Πάντα υπάρχει ένα βολικό πρόσχημα για να νομιμοποιηθεί στην κοινωνική συνείδηση η νεοφιλελεύθερη στρατηγική. Το ίδιο συμβαίνει και με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας επικαλούνται την ανεπαρκή στελέχωση των δημόσιων δομών υγείας και την απροθυμία των γιατρών να καλύψουν ακόμα και μόνιμες θέσεις στα νοσοκομεία της επαρχίας, για να καταργήσουν το θεσμό της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης (ΠΑΑ) των γιατρών ΕΣΥ και να αποδομήσουν οριστικά τη δημόσια περίθαλψη . Παρουσιάζουν μάλιστα αυτή την ολική ανατροπή στον ιδρυτικό νόμο του ΕΣΥ (ν.1397/1983) ως «ευελιξία» στο σύστημα υγείας και ως διευκόλυνση του ασθενή στην «ελεύθερη επιλογή» γιατρού και θεραπευτηρίου.
Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια απλή αλλαγή στις εργασιακές σχέσεις των γιατρών, που δήθεν αυξάνει τους «βαθμούς ελευθερίας» των γιατρών και των ασθενών. Αλλάζει όλη η φιλοσοφία του συστήματος υγείας. Πρόκειται για «αλλαγή παραδείγματος» στην πολιτική υγείας. Από την καθολική και ισότιμη φροντίδα, από τη δημόσια και δωρεάν κάλυψη που εγγυάται η παρουσία γιατρών –δημόσιων λειτουργών που είναι αποκλειστικά απασχολούμενοι στις δημόσιες δομές και αφοσιωμένοι στη περίθαλψη χωρίς οικονομική συναλλαγή , πάμε σε γιατρούς αλλά και σε ασθενείς διαφορετικών ταχυτήτων εντός του ΕΣΥ. Εδραιώνεται μια νέα κουλτούρα πελατειακής σχέσης γιατρού-ασθενή, από την οποία ευνοημένοι θα είναι μόνο όσοι έχουν να πληρώσουν για να εξεταστούν και να χειρουργηθούν νωρίτερα , για να νοσηλευτούν σε ιδιωτικές κλινικές σε συνθήκες καλύτερης ξενοδοχειακής υποδομής , για να αποφύγουν τις τεράστιες λίστες αναμονής στην πρωινή λειτουργία των νοσοκομείων . Είναι αλήθεια ότι η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση των γιατρών δεν ήταν από μόνη της αρκετή για να αντιμετωπιστούν οι δυσλειτουργίες, οι παθογένειες και οι στρεβλώσεις στο δημόσιο σύστημα υγείας.
Αλλά είναι σίγουρο ότι η ΠΑΑ διασφαλίζει σε όλους το δικαίωμα στη δημόσια περίθαλψη, ενώ η «ελεύθερη επιλογή» αποτελεί προνόμιο για λίγους. Υπερασπιζόμαστε λοιπόν την θεμελιώδη αυτή εργασιακή συνθήκη του ΕΣΥ όχι με όρους αναχρονισμού ή ιδεοληψίας , αλλά με όρους περιφρούρησης του ιδεολογικού και αξιακού «πυρήνα» του ΕΣΥ, αυτής της μεγάλης κοινωνικής τομής της μεταπολίτευσης που νομοθέτησε το ΠΑΣΟΚ και στήριξε όλη η Αριστερά. Διαφυλάσσοντας ως «κόρη οφθαλμού» αυτές τις αρχές, έχουμε υποχρέωση ταυτόχρονα να αναδιοργανώσουμε ριζικά το ΕΣΥ και να βελτιώσουμε με μετρήσιμο τρόπο και το εύρος και την ποιότητα των υπηρεσιών του. Να καλύψουμε νέες ανάγκες, όπως η ολοκληρωμένη φροντίδα σε κοινοτικό επίπεδο, η κατ’ οίκον παρακολούθηση ασθενών, η Επείγουσα Ιατρική, η αποθεραπεία – αποκατάσταση, η ανακουφιστική φροντίδα, η στοματική υγεία, η σχολική υγεία, η Ιατρικής της Εργασίας, η αναβάθμιση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας και πρόληψης των νοσημάτων ( μεταδοτικών και μη) σε επίπεδο πληθυσμού. Και όλα αυτά βεβαίως προϋποθέτουν γενναία αύξηση των αποδοχών του ιατρικού προσωπικού, αλλά και των υπόλοιπων υγειονομικών και εργαζομένων του ΕΣΥ. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ προτείνει και δεσμεύεται για εισαγωγικό μισθό των γιατρών 2000 ευρώ καθαρά, δηλαδή μια αύξηση της τάξης του 60% στο ειδικό ιατρικό μισθολόγιο, που σε συνδυασμό με επιπλέον κίνητρα για άγονες και δυσπρόσιτες δομές και με βελτίωση των συνθηκών εργασίας και εκπαίδευσης των νέων γιατρών, μπορεί να ανακόψει το braindrain.
Η σημερινή κρίση στελέχωσης και λειτουργίας στο ΕΣΥ απαιτεί επένδυση στις δημόσιες δομές και στους ανθρώπους τους και όχι υπονόμευση και αποδιοργάνωση , όπως με μαθηματική ακρίβεια θα προκαλέσει το νέο ν/σ. Οι «πολλαπλές ταχύτητες» των γιατρών δεν θα καλύψουν κενά του συστήματος αλλά θα ανοίξουν «τρύπες» στη δημόσια υγεία. Οι δωρεάν υπηρεσίες θα συρρικνώνονται και οι επί πληρωμή θα επικρατήσουν. Είναι ανθρωπίνως αδύνατο ένας γιατρός να ανταποκριθεί αξιοπρεπώς στην καθημερινή τακτική λειτουργία του νοσοκομείου, στα απογευματινά ιατρεία ή χειρουργεία 2 φορές τη βδομάδα, στην υποχρέωση της εφημερίας (περίπου άλλες 2 φορές τη βδομάδα) και, ταυτόχρονα να δουλεύει στον ιδιωτικό τομέα (ιατρείο ή κλινική) . Αυτός που θα «μείνει πίσω», είναι ο ασθενής που δεν έχει λεφτά. Παράλληλα, η ταυτόχρονη απασχόληση γιατρών στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα θα στέλνει καθημερινά «πελατεία» του ΕΣΥ στους επιχειρηματίες υγείας , θα αυξήσει τις outoffpocket πληρωμές για την υγεία και θα διευρύνει τις ανισότητες , τη στιγμή που το πρόταγμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ειδικά μετά την εμπειρία της πανδημίας, είναι Υγεία για όλους χωρίς διακρίσεις.
Ταυτόχρονα, το ν/σ ισχυροποιεί και αναβαθμίζει την κομματοκρατία και το πελατειακό σύστημα στο ΕΣΥ. Με τις αλλαγές που θέσπισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ , η διαδικασία επιλογής μονίμων γιατρών έγινε πιο διαφανής και αξιοκρατική . Η κυβέρνηση της ΝΔ ανατρέπει τώρα τα πάντα. Κάνει το σύστημα κρίσεων πιο γραφειοκρατικό και χρονοβόρο και , κυρίως , πιο ευνοιοκρατικό. Υποβαθμίζει τελείως τη βαρύνουσα σημασία των αντικειμενικών κριτηρίων (προϋπηρεσία, κλινικό έργο, μετεκπαίδευση κλπ) και αναγορεύει σε καθοριστικό το ρόλο της προφορικής συνέντευξης του υποψηφίου. Το ίδιο θα γίνει και στις διευθυντικές θέσεις . Είναι προφανές ότι τα «δικά μας παιδιά» είναι η προτεραιότητα. Το «Επιτελικό Κράτος» των «αρίστων» στα καλύτερα του!
Το πρόβλημα όμως για την κυβέρνηση είναι ότι δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει μια στοιχειώδη κοινωνική και πολιτική νομιμοποίηση σ’ αυτή την αντιμεταρρύθμιση . Η αντίδραση των γιατρών και των εργαζομένων στο ΕΣΥ είναι καθολική , οι εκπρόσωποι των Ιατρικών Συλλόγων διαφωνούν επίσης γιατί διαβλέπουν αθέμιτο ανταγωνισμό στον ιδιωτικό τομέα , ενώ δεν υπάρχει λογικός άνθρωπος που να μην αντιλαμβάνεται ότι δεν πρόκειται να βελτιωθεί η κατάσταση στο σύστημα και θέση του ασθενή. Ούτε προφανώς θα αντιμετωπιστεί η δραματική υποστελέχωση στις άγονες και νησιωτικές περιοχές με την part-timeαπασχόληση , η οποία δεν θα φέρει ιδιώτες γιατρούς στο ΕΣΥ αλλά θα ενισχύσει την τάση παραίτησης και εξόδου έμπειρων γιατρών από τις δημόσιες δομές , πρωτοβάθμιες και νοσοκομειακές.
Η κυβέρνηση, με τις νεοφιλελεύθερες εμμονές της για «λιγότερο Κράτος και περισσότερη αγορά στην Υγεία» και με τις προνομιακές σχέσεις της με τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα, αναλαμβάνει ακέραια την πολιτική ευθύνη της πλήρους διάλυσης του Δημόσιου Συστήματος Υγείας . Αυτό είναι κοινωνικά απαράδεκτο και υγειονομικά εγκληματικό. Και θα έχει τεράστιο πολιτικό κόστος.
Ο Ανδρέας Ξανθός είναι βουλευτής Ρεθύμνου, τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, πρώην υπουργός
