Παρά τον όγκο του –165 άρθρα και 203 σελίδες– και τον ελκυστικό του τίτλο, «εκσυγχρονισμός» της αδειοδοτικής διαδικασίας, το περιεχόμενο του νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ που ψηφίστηκε την Τετάρτη, επισκιάστηκε από δύο νομοθετικές παρεμβάσεις. Τη διττή νομοθετική παρέμβαση για τη διαμόρφωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές και την τροπολογία με την οποία η κυβέρνηση ουσιαστικά «άδειασε» τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και τροποποίησε αλά καρτ βασικές αρχές του ανταγωνισμού.
Ο τέλειος καταναλωτής ρεύματος
Η κυβέρνηση θέσπισε το λεγόμενο «Προσωρινό Μηχανισμό Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης», όπου θέτει πλαφόν στην αποζημίωση των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής (συμβατικές μονάδες και ΑΠΕ) το οποίο όμως αναμένεται να καθοριστεί με υπουργική απόφαση. Πρόκειται στην ουσία για ένα μηχανισμό «παρακράτησης» των υπερκερδών των ηλεκτροπαραγωγών τα οποία θα διοχετεύονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) από όπου δίνονται και οι όποιες επιδοτήσεις των λογαριασμών. Συνεχίζεται δηλαδή η επιδότηση της ακρίβειας με χρήματα που προεισπράττει το ΤΕΜ από τους καταναλωτές, ενώ επαφίεται στη βούληση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας να αποφασίσει τι ποσοστό υπερκερδών θα επιτρέψει σε κάθε τεχνολογία. Σημειώνεται ότι στα περί μεθοδολογίας υπολογισμού του πλαφόν δεν προβλέπεται καν κάποια εισήγηση ή γνώμη της ΡΑΕ.
Παράλληλα, με τον παραπάνω μηχανισμό η κυβέρνηση επέλεξε να ενσωματώσει, αντί για να «καταργήσει» όπως διατείνεται, τη ρήτρα αναπροσαρμογής στα κυμαινόμενα τιμολόγια. Από την 1η Αυγούστου 2022 οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας δύο μήνες πριν από το μήνα κατανάλωσης (π.χ. στα τέλη Ιουλίου για το Σεπτέμβριο), και κάθε μήνα, θα ανακοινώνουν σε τι τιμές θα τιμολογούν.
Δηλαδή οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν τέλεια πληροφόρηση, ώστε να συγκρίνουν και να διαλέγουν το πιο συμφέρον για αυτούς τιμολόγιο κάθε δίμηνο. Είναι καταφανές πως, αφού ο τέλειος ανταγωνισμός και η τέλεια πληροφόρηση αποτελούν προϋποθέσεις για την επιτυχημένη μείωση των τιμολογίων για τους καταναλωτές, η αποτυχία του εν λόγω μηχανισμού είναι δεδομένη.
Πώς να παρακάμψετε μία ανεξάρτητη αρχή
Η κυβέρνηση όμως δεν εμφανίζεται το ίδιο «φανατικά» φιλελεύθερη έναντι των κάποιων εταιρειών. Οι επενδυτές που συνομιλούν με την κυβέρνηση φτάνουν να της υπαγορεύουν επακριβώς τι να νομοθετούν. Σκοπός είναι να εξυπηρετηθεί το δικό τους συμφέρον, πρακτική που προσιδιάζει σε κράτος μπανανίας και όχι σε ένα ευνομούμενο ευρωπαϊκό κράτος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τροπολογία για τη ΔΕΠΑ Υποδομών (δίκτυα διανομής φυσικού αερίου) όπου η κυβέρνηση νομοθετεί για να παρακάμψει την αρμόδια ανεξάρτητη Αρχή. Οι όροι που έθετε η ΡΑΕ για να προχωρήσει στην πιστοποίηση του νέου Διαχειριστή και να ολοκληρωθεί η συναλλαγή της πώλησης της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Italgas δεν άρεσαν όμως, όπως φαίνεται, στον επενδυτή. Η άρνηση της ΡΑΕ να αποσύρει τους εξής όρους, να μην επιτρέπεται η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου εντός τριετίας από τη μεταβίβαση της ΔΕΠΑ Υποδομών και να διατηρηθεί αμετάβλητο το οργανόγραμμα των τριών ΕΔΑ (Εταιρειών Διανομής Αερίου) κατά τη συγχώνευσή του στη ΔΕΠΑ Υποδομών, οδήγησε την κυβέρνηση να την παρακάμψει διά της νομοθέτησης. Η τροπολογία που κατατέθηκε, αφού είχε ολοκληρωθεί η συζήτηση με τους φορείς όπου είχε κληθεί και η ΡΑΕ, κατάργησε πολύ απλά την ίδια την αρμοδιότητα της Αρχής να πιστοποιεί τους διαχειριστές δικτύου διανομής φυσικού αερίου. Έφτασε ακόμη και να ακυρώσει όποιες αποφάσεις είχε εκδώσει η Αρχή μέχρι τώρα. Γιατί όταν η ανεξάρτητη Αρχή δε βολεύει τους επενδυτές τότε απλά ακυρώνεις την Αρχή.
Δύο μέρες πριν από την ψήφιση της σχετικής τροπολογίας, ο Πρόεδρος της ΡΑΕ, Α. Δαγούμας, δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι προτίθεται να στείλει σχετικό φάκελο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζοντας έντονη δυσφορία για την παράκαμψη των αποφάσεων της Αρχής. Αναρωτήθηκε ακόμη γιατί η κυβέρνηση δεν έχει υιοθετήσει ακόμη την πρόταση που έχει καταθέσει ώστε να επιστραφούν 67 εκατ. ευρώ στους καταναλωτές από την Αγορά Εξισορρόπησης για το χρονικό διάστημα Νοέμβριος 2020 – Φεβρουάριος 2021. Τροπολογία για την επιστροφή των 67 εκατ. ευρώ κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ η οποία όμως δεν έγινε δεκτή.
Αλά καρτ τροποποίηση των κανόνων ανταγωνισμού
Με την ίδια τροπολογία, η κυβέρνηση προχώρησε σε κάποιες ακόμη φωτογραφικές, όπως θα φανεί εν καιρώ, ρυθμίσεις. Έστρωσε το έδαφος για πιθανή είσοδο νέου επενδυτή μέσω Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου (ΑΜΚ) και προέβλεψε αύξηση του εσόδου της ιδιωτικής πλέον ΔΕΠΑ Υποδομών.
Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση ΝΔ επέλεξε να πουλήσει κατά 100% τη ΔΕΠΑ Υποδομών σε έναν ιδιώτη όταν, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε στη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς, εν μέσω μνημονίου, να διατηρήσει πλειοψηφικό ποσοστό για το δημόσιο (51%).
Φαίνεται όμως ότι ο ενδιαφερόμενος να συμμετάσχει στην ΑΜΚ χρειαζόταν ακόμη μία εξυπηρέτηση. Την ουσιώδη τροποποίηση των όρων του διαγωνισμού από τον οποίο αναδείχτηκε ως προτιμητέος επενδυτής η Italgas. Ενώ ο διαγωνισμός διενεργήθηκε με τους όρους και τις προβλέψεις του νόμου 4001/2011 σχετικά με το διαχωρισμό των δραστηριοτήτων (δίκτυα, παραγωγή), η κυβέρνηση έρχεται να το αλλάξει αυτό βάσει κάποιας «φωτογραφίας». Ο διαχωρισμένος διαχειριστής που είχε μόνο το δικαίωμα να συμμετάσχει στο διαγωνισμό μετατρέπεται τώρα σε ανεξάρτητο.
Η ουσιώδης όμως τροποποίηση των όρων συμμετοχής στο διαγωνισμό εκ μέρους της κυβέρνησης ανοίγει και ένα παράθυρο ευκαιρίας. Τη δυνατότητα δηλαδή προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της πώλησης της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Italgas. Και είναι μία ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη!
Η Ινώ Σιώζιου, Msc Environment and Resource Management, έχει διατελέσει σύμβουλος ΥΠΕΝ.
