Στο φύλλο της Εποχής 18-19 Ιουνίου 2022 δημοσιεύτηκε το ενδιαφέρον άρθρο της Α. Κοσυφολόγου “Νέος Φεμινισμός στην ‘παλιά’ Αριστερά”, στη στήλη “Ιδέες”. Μια και ο πάντα επίκαιρος διάλογος για τη σχέση Αριστεράς και Φεμινισμού έχει έρθει στο προσκήνιο με διάφορους τρόπους, που επισημαίνει και η Α. Κοσυφολόγου, θα ήθελα να καταθέσω μερικές σκέψεις για το θέμα, ξεκινώντας από μια αρχική επισήμανση: Η Αριστερά και ο Φεμινισμός (ή το αριστερό και το φεμινιστικό κίνημα) εμπεριέχουν πληθώρα τάσεων, εκδοχών αντιλήψεων για την κοινωνική αλλαγή και τα υποκείμενά της. Από την άποψη αυτή, η σχέση των δύο δεν μπορεί να εξεταστεί εποικοδομητικά σ’ ένα επίπεδο υψηλής θεωρητικής αφαίρεσης. Χρειάζεται χωρο-χρονική “(προσ)γείωση”.
1. Καθώς προέρχομαι από την “παλιά” Αριστερά, θα παραμείνω στην καθ’ημάς ανανεωτική/ριζοσπαστική αριστερά και τις θεσμικές της εκφράσεις, όπως την ξέρουμε με όλες τις μεταλλαγές της από το 1968 και μετά, παλιές και νέες, ως τις μέρες μας.
2. Η σχέση αυτής της αριστεράς με τον φεμινισμό δεν εξαντλείται προφανώς στην ισάριθμη εκπροσώπηση, αν και αυτή αποτοτέλεσε έναν σημαντικό και ίσως αναγκαίο στόχο (και πεδίο έντονων αντιπαραθέσεων εντός της), μέχρι να αναγνωριστεί η παρουσία και συμμετοχή διαφορετικών θηλυκοτήτων ως αυτονόητη σε κάθε δράση. Σκέπτομαι εδώ τα πάνελ για διάφορα ζητήματα που στελεχώνονται ανά τις δεκαετίες αποκλειστικά από “σοβαρούς άνδρες”, ιδιαίτερα όταν αφορούν “σοβαρά θέματα” όπως πχ η οικονομία ή η ενεργειακή πολιτική, παρά τις διακηρύξεις αλλά και τις προόδους που έχουν γίνει στο πεδίο των αντιλήψεων.
3. Στην καθ’ ημάς “παλιά” ανανεωτική αριστερά λοιπόν, με τις Επιτροπές Γυναικών ή όπως αλλιώς κατά καιρούς ονομάστηκαν, στόχος ήταν ο εμπλουτισμός του προβληματισμού με φεμινιστικές επεξεργασίες που αφορούσαν όλα τα πεδία δραστηριοποίησής της, τον πυρήνα των αναλύσεων και προτάσεών της, και όχι μόνο ζητήματα που θεωρούνται “γυναικεία” και άρα δευτερεύοντα και εύκολα να περιθωριοποιηθούν. Μια ματιά στις “Γυναικείες σελίδες του Κάπα” είναι χαρακτηριστική του είδους των παρεμβάσεων στο τέλος της μακρινής δεκαετίας 1980 (για τα μεταγενέστερα οι καταγραφές βρίσκονται ευκολότερα στο διαδύκτυο). Αναφέρω ενδεικτικά τις παρεμβάσεις για την οικονομία και την εργασία: Τι σήμαινε για την “παλιά” Αριστερά και την κατανόηση του κόσμου γύρω της η συνειδητοποίηση ότι ο εργαζόμενος (μπορεί να) είναι και γυναίκα; Kαι μάλιστα διαφορετικής εθνοτικής προέλευσης, σεξουαλικότητας, ηλικίας, σωματικών δυνατοτήτων; Ότι η αναπαραγωγή της κοινωνίας στηρίζεται σε απλήρωτη εργασία την οποία ο καπιταλισμός, παλιός και νέος, θεωρεί αυτονόητη και εκμεταλλεύεται με όρους που δύσκολα χωρούν σε παραδοσιακά αριστερές αναλύσεις; Τι ρόλο παίζει η βία κατά των γυναικών και άλλων “άλλων; Ποιο μπορεί να είναι και πώς συγκροτείται το υποκείμενο της κοινωνικής αλλαγής μέσα στην πολλαπλότητα ρευστών ταυτοτήτων και πρόσκαιρων συγκλίσεων εκ των κάτω;
4. Μέσα από την πιο πάνω εμπειρία και διαδρομή στο χρόνο, εξακολουθώ να θεωρώ πως αριστερό και φεμινιστικό κίνημα έχουν διακριτά σημεία εκκίνησης και διαφορετικές κοσμοθεωρίες και μεθόδους για την κοινωνική αλλαγή και τα υποκείμενά της. Γι’ αυτό και είναι αναγκαία μια ειλικρινής κατανόηση και αμοιβαία αποδοχή, προκειμένου να βρεθούν κάθε φορά πιθανές αλληλοτομίες, όχι προγραμματικά ή “επί της αρχής”, αλλά σε συγκεκριμένα κάθε φορά χωροκοινωνικά συμφραζόμενα και συγκυρίες.
