Πριν από μερικές εβδομάδες καταγράφαμε από αυτές εδώ τις σελίδες το μάλλον αισιόδοξο συμπέρασμα έγκυρου σχολιαστή φιλοκυβερνητικής εφημερίδας, σύμφωνα με το οποίο ο κ. Μητσοτάκης, για να επικρατήσει των αντιπάλων του, δεν έχει παρά «να κρατήσει ζωντανή την πεποίθηση ότι οι άλλοι δεν μπορούν καλύτερα από αυτόν». Φαίνεται, όμως, ότι, όπως συμβαίνει σε κρίσιμες πολιτικές καμπές, το σχετικά σύντομο αυτό διάστημα αποδεικνύεται αρκετό για μια σημαντική μεταστροφή των δεδομένων. Σήμερα πια μια τέτοια πεποίθηση δεν είναι καθόλου εύκολο να διατηρηθεί στη ζωή. Ο κόσμος έχει αρχίσει να αναρωτιέται όλο και πιο συχνά μήπως κάποιοι άλλοι θα μπορούσαν οπωσδήποτε καλύτερα από εκείνον.
Δέκα μήνες διαψεύσεις
Έχουν περάσει πάνω από δέκα μήνες από τότε που άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες αυξητικές πιέσεις στον δείκτη τιμών καταναλωτή και οι αυξητικές τάσεις στις τιμές των καυσίμων, πολύ πριν αρχίσουμε να μιλάμε για ενεργειακή κρίση. Όλο αυτό το διάστημα η αντίδραση της κυβέρνησης είναι επιεικώς κατώτερη της σοβαρότητας των κρίσιμων προβλημάτων. Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε μια σημαντική καμπή της εξέλιξης, όπου η απορία των πολιτών μπροστά στην ανικανότητα της κυβέρνησης να αντιδράσει προστατεύοντας τη μεγάλη πλειονότητα, μετατρέπεται σε πεποίθηση ότι αυτή η στάση δεν οφείλεται τόσο στη φύση των προβλημάτων ή στις ολιγωρίες της, αλλά στις ίδιες τις επιλογές της, στο θεωρητικό υπόβαθρο της πολιτικής της.
Δεν είναι μόνο η διαψευσμένη πρόβλεψή της μετά τις πρώτες ενδείξεις επέλασης της ακρίβειας, αρχικά από τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, ότι οι επιπτώσεις θα είναι σύντομες, περιορισμένες και αντιμετωπίσιμες από τις ίδιες τις αντιδράσεις της αγοράς. Είναι και η διαβεβαίωση, μετά την εκδήλωση και της ενεργειακής κρίσης, ότι και αυτή είναι εύκολα αντιμετωπίσιμη και σύντομης διάρκειας. Και όταν αυτή μεταφράστηκε σε εκτίναξη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης ήταν η διαψευσμένη εκτίμηση ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί με κάποια, δυσανάλογα χαμηλά, επιδόματα. Η οποία, μάλιστα, αιτιολογήθηκε ως η μόνη εφικτή στο πλαίσιο των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας. Πράγμα που διαψεύστηκε λίγες εβδομάδες αργότερα από την ίδια την κυβέρνηση, μετά από τη λαϊκή κατακραυγή για τα ανεπαρκέστατα και απρόσφορα ημίμετρα, όταν στο Μαξίμου ανακαλύψανε ότι λεφτά υπήρχαν και στα δημόσια ταμεία, αλλά και στα ταμεία των επιχειρήσεων παραγωγής και εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας. Λεφτά που προέρχονταν από την υπεραπόδοση, λόγω της ακρίβειας, τόσο των δημόσιων εσόδων όσο και των ιδιωτικών κερδών.
Με το νεοφιλελεύθερο δόγμα ως την ύστατη ώρα
Εκεί, λοιπόν, που ο κόσμος περίμενε ότι, επιτέλους, η κυβέρνηση θα αντιδράσει και θα παρέμβει σοβαρά, για να πετύχει τη συγκράτηση των τιμών, βρίσκεται μπροστά σε ένα θέατρο σκιών με πρωταγωνιστές το μέγαρο Μαξίμου και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Ενάμιση μήνα μετά από την εκβιασμένη στη Βουλή παραδοχή εκ μέρους του κ. Μητσοτάκη ότι υπάρχουν «ουρανοκατέβατα κέρδη» και την ενημέρωσή μας ότι η ΡΑΕ ήδη κάνει τη «δύσκολη άσκηση» προσδιορισμού της αισχροκέρδειας, αντί για μια διαφανή και δημόσια κατατεθειμένη έκθεση με το αποτέλεσμα αυτής της «άσκησης», έχουμε κυβερνητικές διαρροές για το περιεχόμενό της. Διαρροές που βάσιμα ερμηνεύονται ως διερευνητικές των αντιδράσεων των κομμάτων της αντιπολίτευσης και του κόσμου, και απώτερο στόχο την προσαρμογή της φορολογίας αυτών των κερδών όχι στο πραγματικό ύψος τους, αλλά στις διαθέσεις της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων.
Τι δηλοί ο μύθος; Ότι ακόμα και την ύστατη στιγμή η κυβερνητική πολιτική καθορίζεται από την πίστη της στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό δόγμα. Αν είναι δυνατόν, να μην αγγιχτεί στο ελάχιστο ο μηχανισμός διαμόρφωσης των τιμών – και των κερδών – να μη συμμετάσχουν παρά στον ελαχιστότατο βαθμό τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων στην καταπολέμηση της ακρίβειας. Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν είναι απλά πεισμένη για την ορθότητα της πολιτικής της. Είναι εγκλωβισμένη στο νεοφιλελεύθερο δόγμα, σε τέτοιο βαθμό που δεν φαίνεται να είναι σε θέση να αντιδράσει ακόμα και για λόγους αυτοσυντήρησης. Βλέπει τον πληθωρισμό να ανεβαίνει στο 10,2% και τον τεράστιο αντίστοιχό του στις τιμές χοντρικής να προαναγγέλλει το 15% κι ακόμα παραπάνω και αντιδρά λες και μας φυσάει δροσερό αεράκι.
Εγκλωβίζουν το λαό στην πολιτική τους
Δεν είναι ότι δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος του προβλήματος. Δεν είναι ότι δεν έχουν την ικανότητα να αντιδράσουν. Έχουν τη βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι κανείς άλλος από έναν ακραιφνή νεοφιλελεύθερο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα την κρίση, σε καταφανή αντίθεση με ό,τι βιώνουμε. Κι αυτό δεν θα το πληρώσει μόνο η ΝΔ στις εκλογές, θα το πληρώνουμε όλοι οι άλλοι, όσο θα κατοικοεδρεύουν οι ίδιοι ένοικοι στο μέγαρο Μαξίμου.
Προϋπόθεση για να φύγουν μια ώρα αρχύτερα, με επιχειρήματα που τα κάνουν ακόμα πιο πειστικά οι τραυματικές εμπειρίες όλων μας, είναι να πειστούμε και να πείσουμε ότι η όποια λύση βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Στην εγκατάλειψη των διαψευσμένων από την ίδια τη ζωή μύθων του νεοφιλελευθερισμού. Όχι με την επίκληση μιας θεολογικού τύπου τελεολογίας, αλλά στη βάση ενός ριζοσπαστικού προγράμματος, που θα βρίσκεται, και θα το διαλαλεί, στον αντίποδα της πολιτικής της ΝΔ. Η ίδια αυτή η πολιτική, στον πυρήνα της, την οικονομική πολιτική, έχει δώσει με τις εξόφθαλμες αποτυχίες της στην αντιπολίτευση, και πρώτα απ’ όλα στην αξιωματική, τα πιο ισχυρά όπλα για την αντίκρουσή της. Το μόνο που έχουν να κάνουν, είναι να μάθουν να τα χρησιμοποιούν αποτελεσματικά. Ώστε να πείθουν ότι μπορούν καλύτερα όσοι μπορούν διαφορετικά.
Χαράλαμπος Γεωργούλας
