Στο πλαίσιο των ζυμώσεων και του προσυνεδριακού διαλόγου, το παρόν άρθρο συνιστά μια συμβολή στην πρόταση και την απόφαση του Πολιτικού Συμβουλίου για την ισάριθμη παρουσία των φύλων στα όργανα του Κόμματος και στα θεσμικά όργανα λήψης αποφάσεων. Πρόκειται για μια πρόταση που έχει βρει αποδέκτες και έχει εφαρμοστεί – ως αποτέλεσμα πολιτικής απόφασης – σε αρκετά αριστερά και προοδευτικά κόμματα στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά είναι η πρώτη φορά που αποφασίζει να την εφαρμόσει ένα πολιτικό κόμμα στην Ελλάδα. Η θεσμοθετημένη ποσόστωση ως ρυθμιστική αρχή, θεσμικά κατοχυρωμένη, υφίσταται σε πολλές χώρες και στην ΕΕ, χωρίς όμως ρητή υποχρέωση εφαρμογής. Είναι ενδιαφέρον, ότι σε αυτή την εθελοντική βάση, είναι ελάχιστα τα κόμματα που προχωρούν στην εφαρμογή της σε ποσοστό άνω του 30%, παρότι σε θεωρητικό επίπεδο όλοι/ες/α αναγνωρίζουμε τη σπουδαιότητά της!
Αντιλαμβανόμαστε πλήρως τις ενστάσεις, τους προβληματισμούς και πιθανόν το αμφιλεγόμενο του μέτρου, την κριτική που έχει υποστεί από φεμινιστικής οπτικής τουλάχιστον. Κατανοούμε τα επιχειρήματα που κατατίθενται ως προς την μερικότητα, εξωτερικότητα της εφαρμογής του και κατά πόσο μια ποσοτική και ισάριθμη παρουσία γυναικών συνιστά άρση των αποκλεισμών, της ανισότητας και του σεξισμού που διαπιστώνεται και στο πεδίο του πολιτικού. Θα ήταν ανοησία αν απαντούσαμε πως η αύξηση του αριθμού των γυναικών αφ’ εαυτού της, της φυσικής παρουσίας τους στον δημόσιο χώρο και τις πολιτικές διαδικασίες αυτομάτως αίρει καταπιέσεις αιώνων και δημιουργεί προϋποθέσεις ισότητας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης.
Αντιλαμβανόμαστε επίσης τις πιθανές αντιδράσεις, διαφωνίες, που ενδεχομένως να δημιουργηθούν στο πλαίσιο των ζυμώσεων και του δημόσιου διαλόγου, όχι μόνο από πλευράς ανδρών αλλά και γυναικών που εκκινούμενες ίσως από διαφορετικές λογικές και πολιτικές εκτιμήσεις, να κατατείνουν όλες στο ίδιο αποτέλεσμα, της αμφισβήτησης έως και άρνησης του μέτρου. Ωστόσο θεωρούμε πως το εν λόγω μέτρο, υπό προϋποθέσεις και συνεπικουρούμενο από οριζόντιες, μακρόπνοες πολιτικές ισότητας, όπως και το γεγονός ότι η ίδια η παρουσία των γυναικών και άλλων έμφυλων υποκειμένων μπορεί να συντελέσει στην ορατότητα των αόρατων υποκειμενικοτήτων, να λειτουργήσει τρόπον τινά παιδαγωγικά, ενισχύοντας ποιοτικά και ποσοτικά την συμμετοχή τους στο πολιτικό γίγνεσθαι.
Η ποσόστωση ως θετική δράση, στόχο έχει καταρχάς την αναγνώριση. Πρόκειται περί μιας ομολογίας και παραδοχής των έμφυλων ανισοτήτων και ταυτόχρονης άμβλυνσης των δομικών εμποδίων στην άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων και την πολιτική χειραφέτηση των γυναικών και άλλων κοινωνικών ομάδων που είτε ρητά είτε όχι συναντούν διαρκώς εμπόδια. Το έμφυλο πρόσημο της πανδημίας, η έμφυλη βία, οι γυναικοτονίες, η αθέατη οικιακή εργασία, η φροντίδα, το αποτύπωσαν με τον πιο ευκρινή τρόπο και σε όλο το εύρος. Πρόκειται για ένα μικρό σκαλί που έρχεται να ισοσταθμίσει σε ένα εξωτερικό τουλάχιστον αρχικά επίπεδο, να δώσει βήμα εκκίνησης αναγνωρίζοντας πως δεν μπορείς να μιλάς για ίσες ευκαιρίες σε βαθιά άνισες κοινωνίες. Να δώσει βήμα και ορατότητα σε όλες τις εκδοχές των έμφυλων ταυτοτήτων, λαμβάνοντας υπόψη παράλληλα κι όλες εκείνες τις ταξινομίες οριζόντιες και κάθετες, που ενισχύουν τις διχοτομικές προσλήψεις και ανισότητες. Ένα σύγχρονο αριστερό κόμμα, οφείλει να λειτουργήσει συμπεριληπτικά, διαθεματικά, ενισχύοντας και υποστηρίζοντας τις πολλαπλές εκδοχές της διαφορετικότητας των υποκειμένων. Εξάλλου αυτό σημαίνει ισότητα. Να δοθεί φωνή σε όλες και όλους να ακουστούν, να γίνουν ορατοί/ες.
Επομένως στα ερωτήματα: θέλουμε ένα κόμμα που θα διανοίγει χώρους σε όλα τα αποκλεισμένα υποκείμενα, επιδιώκουμε να διαμορφώσουμε ένα κόμμα που παρουσία, συμμετοχή και δράση των γυναικών θα είναι ισότιμη με αυτή των ανδρών, αναγνωρίζουμε τον ανδροκρατικό χαρακτήρα και την υποεκπροσώπηση των γυναικών σε θεσμικά όργανα σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο; Αν ναι, τότε η ποσόστωση, παρά τις όποιες πιθανές αντιδράσεις είναι ένας μικρός αναβαθμός προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Αριστερά αυτή τη στιγμή είναι αντιμέτωπη με τον εαυτό της, με την πολιτική και ιδεολογική της συνέπεια. Είναι ηθικό, κοινωνικό, πολιτικό, ιδεολογικό της χρέος να υπερασπιστεί τα ιδεώδη της δημοκρατίας, της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτό έκανε πάντα. Αυτή τη φορά ας ξεκινήσουμε από τα του οίκου μας.
Ιδιαίτερα σήμερα, που τα δικαιώματα των γυναικών υπονομεύονται και οι πατριαρχικές προκλήσεις είναι πολλές, παράλληλα όμως με την ανάπτυξη ενός πλουραλιστικού, πολυφωνικού φεμινιστικού και ΛΟΑΤΚΙ κινήματος, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και όλοι και όλες εμείς, τα μέλη του, πρέπει να αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει, να αποφασίσει να βρεθεί στην σωστή πλευρά της Ιστορίας. Με αυτές τις σκέψεις χαιρετίζουμε την πρόταση της Επιτροπής Καταστατικού του Κόμματος και του Προέδρου, Αλέξη Τσίπρα, για 50-50 συμμετοχή ανδρών και γυναικών στα όργανα του κόμματός μας.
Η Ειρήνη Αγαθοπούλου είναι Βουλεύτρια ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Κιλκίς, Αναπλ. Τομεάρχισσα Δικαιοσύνης, αρμόδια για θέματα Ισότητας, Δικαιωμάτων και καταπολέμησης των διακρίσεων
