Θα μπορούσε να είναι απλώς ένα κακόγουστο ανέκδοτο, ενδεικτικό της φαιδρότητας του ατόμου, αν δεν αφορούσε τον τρόπο που στον πυρήνα της η ΕΕ αντιμετωπίζει μια κρίση, που έχει πλέον αποκτήσει πολεμικές διαστάσεις και αφορά το μέλλον και ίσως και τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ευρώπη. Την περασμένη Τρίτη, ο Υπατος Εκπρόσωπος της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, ο Ισπανός Ζοζέπ Μπορέλ βγήκε να πανηγυρίσει μέσω twitter για το γεγονός ότι η Κομισιόν πρότεινε να απαγορευτούν σε 351 βουλευτές της ρωσικής Δούμα και 27 φίλους του καθεστώτος Πούτιν τα «ψώνια στο Μιλάνο και τα πάρτι στο Σαν Τροπέ». Η ευρωπαϊκή διπλωματία σε όλο της το μεγαλείο.
Μετά την κατακραυγή που ακολούθησε, ο Μπορέλ έσβησε το συγκεκριμένο «τιτίβισμα», αλλά προφανώς στην Μόσχα, την ώρα που ολοκλήρωναν τα πολεμικά τους σχέδια, θα το είχαν δει και θα είχαν ξεκαρδιστεί στα γέλια. Την επομένη, ο Σαρλ Μισέλ μια άλλη σοβαροφανής και φιλόδοξη φιγούρα του θιάσου των Βρυξελλών ενημέρωνε ότι συγκάλεσε έκτακτη σύνοδο κορυφής των 27 για την κατάσταση στην Ουκρανία.
Μπορεί λοιπόν να τους πρόλαβε ο Πούτιν με την επίθεσή του, αλλά ο καγκελάριος Σολτς και ο πρόεδρος Μακρόν βρήκαν έτσι 25Χ2 ώμους για να κλάψουν. Ο πρώτος για το «πάγωμα» του αγωγού Nord Stream 2, που έχει πλέον αναδειχθεί ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ως τώρα θητείας του προέδρου Μπάιντεν (γιατί κατ’ επιταγή του αποφασίστηκε). Ο δεύτερος για το οριστικό θάψιμο των σχεδίων του περί ευρωπαϊκής «στρατηγικής αυτονομίας», αλλά και το πόσο «μπαγάσικα» του φέρθηκε ο Πούτιν δίνοντας αφορμή στους πολιτικούς του αντιπάλους εντός Γαλλίας, όπως ο Λουκ Μελανσόν να τον ειρωνεύονται ως αφελή. Όσο για τον Μάριο Ντράγκι, αυτός έχασε την ευκαιρία που είχαν διαβλέψει κάποιοι να μεταβεί στην Μόσχα και να αποδειχτεί «ο ειρηνοποιός της τελευταίας στιγμής».
Ακολούθησαν πάλι ανακοινώσεις για «κυρώσεις», τις οποίες όμως ο Πούτιν είχε δείξει εξ’ αρχής ότι μάλλον τις είχε «προϋπολογίσει», αφού είναι σαφές ότι με τις κινήσεις του έχασε και την υποστήριξη των ευρωπαίων ηγετών που προσπαθούσαν ως την τελευταία στιγμή να λειτουργήσουν ως αμορτισέρ απέναντι στις αβάσταχτες αμερικανικές πιέσεις.
Ένα απότομο ξύπνημα
Από την περασμένη Δευτέρα το βράδυ, και πολύ περισσσότερο από το πρωί της Πέμπτης, μετά την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων από τη ρωσική πλευρά, το μόνο που μπορεί να ελπίζει κανείς είναι ότι οι Ευρωπαίοι ίσως επιτέλους να αφυπνίστηκαν και να έχουν συνειδητοποιήσει ότι βρίσκονται εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε μια «λαβωμένη» υπερδύναμη, τις ΗΠΑ, και μια επίδοξη αντίπαλό της, την Ρωσία. Και οι δύο μοιάζουν να έχουν ανάγκη την ένταση, η κάθε μια για δικούς της λόγους. Και οι δύο αναζητούν την χαμένη τους «πλανητική αυτοπεποίθηση» επιδιώκοντας να γυρίσουν πίσω το χρόνο. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι αποφάσισαν να μετρήσουν την «μυϊκή τους μάζα» σε ξένα χωράφια, δηλαδή στο έδαφος της Ευρώπης.
Οι συνεχείς αναφορές των ευρωπαίων, κορυφαίων υπαλλήλων, όπως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην «ενότητα, αποφασιστικότητα και αλληλεγγύη» των 27 μόνο ως επιβεβαίωση του αντιθέτου μπορούν να εκληφθούν. Η Ευρώπη υποτάχθηκε τελικά στη λογική της αντιπαράθεσης δύο προέδρων, που κανείς δεν ξέρει για πόσα χρόνια θα συνεχίζουν να βρίσκονται σε αυτή τη θέση, αλλά μοιάζουν έτοιμοι να δημιουργήσουν τετελεσμένα, που μπορεί να επιβαρύνουν την κατάσταση στην ήπειρο για τις επόμενες δεκαετίες.
Απέναντι στη σκληρή πολιτική των «γερακιών» σε Ουάσιγκτον και Μόσχα, οι Ευρωπαίοι έχουν να αντιπαραθέσουν μόνο επικοινωνία, tweets και φωτογραφίες. Ο «αποκαμωμένος» Μακρόν και ο αμήχανος Σολτς το μόνο, που αποκαλύπτουν είναι το πόσο ετερόφωτη και ετεροκαθοριζόμενη παραμένει η Ευρώπη.
Η ΕΕ υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ
Οι περισσότεροι προτιμούν να κάνουν ότι δεν το παρατήρησαν. Όμως, υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια για τις εξελίξεις που καθόρισαν την πορεία της Ευρώπης την τελευταία εικοσαετία. Όλες οι χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας πριν να πάρουν το πολυπόθητο εισιτήριο για την ένταξή τους στην ΕΕ, είχαν υποχρεωθεί να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Επειδή ο «ευρωπαϊσμός» δεν ήταν τελικά παρά ένα υποκεφάλαιο του «ευρωατλαντισμού». Και είναι δείγμα αφέλειας να ζητούν τώρα Πολωνοί και Λιθουανοί να αποδοθεί καθεστώς «υπό ένταξης στην ΕΕ χώρας» στην Ουκρανία. Χωρίς νατοϊκό διαβατήριο, η πόρτα δεν ανοίγει. Αλλά στην παρούσα φάση ακόμα και η απόδοση ενός τέτοιου καθεστώτος μάλλον δεν θα απέτρεπε τα ρωσικά τανκς.
Σε εποχές που η Ρωσία έμοιαζε γονατισμένη και αδύναμη η Δύση συνέχιζε να την αντιμετωπίζει σαν εχθρό, το ΝΑΤΟ επεκτεινόταν και η Ανατολική Ευρώπη φόρτωνε με όπλα. Όσοι τολμούσαν να αναρωτηθούν γιατί συνεχίζονταν όλα αυτά, έμπαιναν στο περιθώριο.
Όταν κάποτε ο Μακρόν τόλμησε να αποκαλέσει «εγκεφαλικά νεκρή» τη Συμμαχία πήρε την απάντησή του. Στο τέλος και οι ίδιοι οι Ρώσοι πίστεψαν ότι πρέπει να νιώθουν και να συμπεριφέρονται ως «εχθροί». To τραγικό λάθος του Πούτιν είναι ότι με τη στάση του δείχνει να πετυχαίνει ακριβώς αυτό, που ήθελε να αποφύγει. Στέλνει τους Ευρωπαίους σε ένα ακόμα πιο σφιχτό αγκάλιασμα με τις ΗΠΑ. Δεν ήταν τυχαίο ότι την Πέμπτη το μεσημέρι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Σαρλ Μισέλ, αφού κατάφεραν να μην τσακωθούν για το ποιός θα μιλήσει πρώτος, βγήκαν και οι δύο για να πουν τα ίδια πράγματα, από την έδρα της Συμμαχίας στις Βρυξέλλες και όχι από τα κεντρικά της Κομισιόν, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα για το που «ανήκουν».
Τώρα κάποιοι επισημαίνουν ως «δικαίωση», ότι ο Πούτιν τους είχε απειλήσει ήδη από το 2007. Τότε στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου κατήγγειλε τις ΗΠΑ ότι προσπαθούν να πετύχουν μια «παγκόσμια κυριαρχία». Ο Πούτιν όμως αναφερόταν ακριβώς στο γεγονός ότι ούτε η Δύση ήθελε τελικά να περάσει ο πλανήτης σε μια νέα «συλλογική φάση ασφάλειας», θεωρώντας ως εγγύηση ασφαλείας μια αμερικανική μονοκρατορία. Το πρόβλημα δεν ήταν λοιπόν ότι απεύθυνε αυτή την προειδοποίησή, αλλά ότι ακριβώς αυτή η προειδοποίηση αγνοήθηκε και ο ίδιος μετατράπηκε στο καλύτερο δώρο για τους «Ατλαντιστές», κατοχυρώνοντας το ρόλο της απειλής για να συσπειρώνουν και να συσπειρώνονται. Μόνο που έπεσαν έξω σε ό,τι αφορά την προβλεψιμότητα και τη βαναυσότητα των κινήσεων του. Η αμηχανία των αντιδράσεων της περασμένης Πέμπτης αυτό ακριβώς επιβεβαιώνει.
Διαλύοντας και τις τελευταίες συμπάθειες ρομαντικών δυτικοευρωπαίων κομμουνιστών, ο Πούτιν κατηγόρησε τον Λένιν για την «γενναιοδωρία» του απέναντι στην Ουκρανία, αμφισβητώντας ουσιαστικά την νομιμοποίηση ύπαρξης της τελευταίας ως ανεξάρτητου κράτους.
Μπορεί να είναι δικαιολογημένες οι αναφορές της Μόσχας στην εξαπάτησή της από τη Δύση, στην αθέτηση των (προφορικών) υποσχέσεων που είχε λάβει από τους Δυτικούς μετά την γερμανική ενοποίηση, ότι το ΝΑΤΟ δεν σκοπεύει να επεκταθεί προς τα ανατολικά, και τις οποίες επιβεβαίωσε πριν από μερικές ημέρες με ντοκουμέντα το περιοδικό «der Spiegel». Παραμένουν όμως ανατριχιαστικές κάποιες ιστορικές ακροβασίες που βάζουν στο τραπέζι το ζήτημα της αλλαγής των συνόρων στην Ευρώπη με πολεμικά εργαλεία. Κάτι που κανείς δεν θα έπρεπε να το επιθυμεί. Το οποίο πάντως κακώς υποστηρίζουν κάποιοι ξεχασιάρηδες κονδυλοφόροι, ότι δεν έχει συμβεί μεταπολεμικά στην Ευρώπη. Μάλλον δεν θα τους έχει φέρει ποτέ ο δρόμος, ούτε στην Κύπρο, ούτε στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Κώστας Αργυρός
Πηγή: Η Εποχή
