Οδεύοντας προς το 2ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και έχοντας πια ως δεδομένη την παρουσία του κόμματος στη κυβερνητική εξουσία εδώ και 20 περίπου μήνες, ας επιχειρήσουμε να ανιχνεύσουμε με αφορμή το προσφυγικό και την εμπειρία μας από τη Λέσβο, τα περιθώρια άσκησης αριστερής, προοδευτικής πολιτικής σε συνθήκες ακραίας συντηρητικής αναδίπλωσης στην Ευρώπη.
Αρχικά, πρέπει να πούμε, πως δίκαια η Λέσβος χαρακτηρίστηκε το νησί της αλληλεγγύης. Επανειλημμένα η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε ομιλίες του σε διεθνή φόρα, αναφέρθηκαν στα παραδείγματα της ανιδιοτελούς προσφοράς των κατοίκων του νησιού, αλλά και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης του προσφυγικού, παρά τις αρχικές τεράστιες δυσκολίες. Και είναι γεγονός ότι αυτή η στάση της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων, απομόνωσε έγκαιρα τις όποιες ακραίες φωνές ρατσισμού και ξενοφοβίας.
Η Λέσβος δείχνει το δρόμο
Ήταν, άραγε, τούτη η συμπεριφορά των κατοίκων του νησιού δεδομένη εκ των πραγμάτων; Γιατί, για παράδειγμα, στη γειτονική Κω τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό έχει να κάνει κυρίως με τη σχέση που διαχρονικά αναπτύχθηκε στο νησί, ανάμεσα στο κίνημα της αλληλεγγύης και στη κοινωνία. Δεν προκύπτει φυσικά, ούτε από το DNA των κατοίκων του, ούτε από κάποια φωτισμένη κυβερνητική πολιτική. Χτίστηκε μέσα από τεράστιες δυσκολίες βήμα – βήμα για πολλά χρόνια, στην αρχή ως ένα μειοψηφικό ρεύμα μερικών ακτιβιστών, στο οποίο πρωτοστάτησαν μεταξύ άλλων και μέλη και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ένα ρεύμα που έγινε πλειοψηφικό τη στιγμή της προσφυγικής κρίσης, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2015, τη στιγμή που η κυβέρνηση αδρανούσε, όταν μπήκε στη πρώτη γραμμή της μάχης στήνοντας δομές, μεταφέροντας ανθρώπους που περπατούσαν χιλιόμετρα, ανατρέποντας στη πράξη απάνθρωπα νομοθετήματα.
Σε συνθήκες ακραίας συντηρητικής αναδίπλωσης στην Ευρώπη, σε συνθήκες όπου τα ευρωπαϊκά σύνορα κλείνουν για τους πρόσφυγες, σε συνθήκες εκλογικής επέλασης ακροδεξιών κομμάτων και αντιλήψεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συνθήκες όπου υπογράφηκε και υλοποιείται μια επώδυνη και πολύ δύσκολη για τους πρόσφυγες συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας, στη Λέσβο μπορεί να πει κανείς πως η τοπική κοινωνία έδειξε το δρόμο. Ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε το προσφυγικό στο νησί δείχνει ότι είναι απόλυτα ρεαλιστικό να χτιστούν συμμαχίες από τα κάτω, ότι φορείς, όπως ο Δήμος, μπορεί να είναι καταλύτες στην άσκηση πολιτικής, πως μπορεί παρά το εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον να έχει αποτελέσματα μια προοδευτική ριζοσπαστική πολιτική, με τη κυβέρνηση ένα απλό εργαλείο και όχι τον κεντρικό φορέα άσκησης της.
Κίνδυνος οπισθοχώρησης
Σήμερα, ένα χρόνο μετά, φαίνεται πως το προσφυγικό ζήτημα στη Λέσβο βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Το ένα βήμα μπρος, που έγινε πέρυσι, κινδυνεύει να γίνει πολλά βήματα πίσω, αν η κυβέρνηση συνεχίσει να επιδεικνύει αυτή την αδικαιολόγητη αδράνεια. Ζητήματα που χρονίζουν και δημιουργούν πληγές, όπως η αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων για το προσφυγικό από την πολιτεία και όχι από τις ΜΚΟ, η απομάκρυνση των ασυνόδευτων ανήλικων από το κέντρο κράτησης της Μόριας και η ένταξη τους σε δομές, δεν μπορούν να καθυστερούν άλλο. Η κοινωνία, ειδικά τα τμήματα της που σήκωσαν πέρυσι το πιο μεγάλο φορτίο της αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης, δείχνει σημάδια «κόπωσης». Φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού κάνουν όλο και πιο ανοιχτά την εμφάνιση τους στα χωριά του νησιού, με διαδηλώσεις «αγανακτισμένων» πολιτών που δεν θέλουν πρόσφυγες στο τόπο τους. Στελέχη της ΝΔ μιλούν ανοιχτά για φόβους δήθεν «ισλαμοποίησης» του νησιού, καλώντας τους πολίτες σε δράση.
Ό,τι κερδήθηκε, κινδυνεύει να χαθεί, αν δεν δράσουμε άμεσα. Η τοπική κοινωνία πρέπει και πάλι να σηκωθεί όρθια και να ξαναπεί ένα μεγάλο όχι στο ρατσισμό και τη ξενοφοβία. Αλλά και η κυβέρνηση οφείλει να δει το θέμα με σοβαρότητα και άμεσα να πάρει πρωτοβουλίες. Οι διαμάχες στελεχών της δεν αφορούν την τοπική κοινωνία, μάλλον θα λέγαμε ότι την εκνευρίζουν. Τα μέλη και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και βεβαίως ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα, πρέπει ανοιχτά και με θάρρος να βγουν μπροστά σε αυτή τη μάχη, όπως έκαναν πάντα μέχρι τώρα.
Η αριστερή, προοδευτική πολιτική σε αυτές συνθήκες πρέπει να επιβεβαιώνεται καθημερινά στη κοινωνία. Και αυτό πρέπει να είναι το πρόταγμα μπροστά στο 2ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Δημήτρης Μάντζαρης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, και της Νομαρχιακής Επιτροπής Λέσβου
Πηγή: Η Εποχή
