Γράφοντας για το μακρινό μέλλον κριτίκαρε την περιρρέουσα κοινωνική ατμόσφαιρα στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και του φασίζοντος μακαρθισμού. Γεννημένος το 1920, σε μια εποχή που τίποτε δεν προμήνυε την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, ο συγγραφέας απ’ το Ιλινόι εντρύφησε στα περιπετειώδη, στα γοτθικά μυθιστορήματα του προηγούμενου αιώνα: Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Χ. Φ. Λάβκραφτ αλλά κυρίως Έντγκαρ Άλαν Πόου, όπως υπογραμμίζει στον πρόλογο των Χρονικών του Άρη ο Χόρχε Λούις Μπόρχες. Εξαιρετικός παραμυθάς, ένας ποιητής του μέλλοντος –ελεγειακός με όλη την σημασία της έννοιας– χαίρει μεγάλης δημοφιλίας, με δημιουργική πορεία εξήντα χρόνων: συλλογές διηγημάτων, μυθιστορήματα, δοκίμια, θεατρικά έργα – πλήθος τα σενάρια για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Πέρα από τα Χρονικά και τον Εικονογραφημένο άνθρωπο, εξίσου σπουδαία είναι επίσης τα: «Φαρενάιτ 451» (μτφ: Βασίλης Δουβίτσας, εκδόσεις Άγρα), «Κάτι κολασμένο έρχεται προς τα δω» (μτφ: Βασίλης Καλλιπολίτης, εκδόσεις Αίολος) «Κρασί από πικραλίδα» (μτφ: Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδόσεις Καστανιώτης).
Τα Χρονικά του Άρη, που επανεκδίδονται από την Άγρα, άρχισαν να γράφονται στα 1947 και επί δυο συναπτά έτη, ο συγγραφέας, όπως λέει κι ο ίδιος, «ορμούσα στη γραφομηχανή μου κάθε πρωί για ν’ ανακαλύψω ποιο θαυμαστό καινούργιο πράγμα ήταν πρόθυμη να μου προσφέρει η Μούσα μου.» Τοιουτοτρόπως, ένα κείμενο που ξεκίνησε με τη σκέψη στον μικρό πλανήτη κατέληξε σε μια σειρά διηγημάτων όπου με προτροπή του εκδότη ενώθηκαν σε μυθιστόρημα. Το βιβλίο βγήκε στις προθήκες το 1950 και διαβάστηκε πολύ. Ο Μπράντμπερι τοποθετούσε την εποίκηση του Άρη στο μακρινό, τότε, 2030, εποχή όπου η Γη είναι σχεδόν κατεστραμμένη από πολέμους και οι εναπομείναντες άνθρωποι αναζητούν διέξοδο σε άλλους πλανήτες μιας και η ατμόσφαιρα στον Άρη δεν προκαλεί προβλήματα στους γήινους και η απόσταση είναι κοντινή – «Υπάρχει δουλειά για σας στον ουρανό: Δείτε τον Άρη». Ένα μετά το άλλο, τα διαστημόπλοια προσεδαφίζονται στην επιφάνεια του. Οι ιστορίες είναι πολλές καθώς ο συγγραφέας κάνει αναφορά σε θέματα ανθρωπισμού, ηθικής – γράφει για την πίστη των ανθρώπων σε καλύτερους κόσμους, μακριά από τον τρόμο και τη μοναξιά. Όμως, οι συμπατριώτες του επελαύνουν σαν ταύρος σε υαλοπωλείο με την τεχνοκρατική τους κουλτούρα και την τακτική της κατάκτησης δια της βίας άλλων χωρών. Ανακαλύπτουν τα ερείπια ενός αρχαίου πολιτισμού, άδειες πόλεις από κρύσταλλο, απολιθωμένες θάλασσες και χρυσοκόκκινες ερήμους. Σφοδρή επιθυμία των εποίκων είναι να εκμεταλλευτούν τις όποιες πηγές του, να στήσουν εμπόριο και να φτιάξουν μια κοινωνία ίδια και απαράλλακτη με εκείνη της Γης.
Αυτοτελείς ιστορίες που συνδέονται χρονικά (2030-2057), ως μια παραβολή, ίσως, για τη μοίρα που επιφύλαξαν οι λευκοί στο ιθαγενικό στοιχείο της Βόρειας Αμερικής, τους Ινδιάνους, με καταστροφές, λεηλασίες και δολοφονίες.
Τώρα, ο Εικονογραφημένος Άνθρωπος –επίσης πρόσφατη επανέκδοση της Άγρας– κυκλοφόρησε το 1951, ένα χρόνο μετά τα Χρονικά λόγω της μεγάλης επιτυχίας των τελευταίων. Μάλιστα, είχε δημοσιευτεί ως ομώνυμη ιστορία στο περιοδικό «Esquire» το καλοκαίρι του ’50, η οποία υπάρχει στο τέλος του βιβλίου. Θα μπορούσε να πει κανείς πως μοιάζουν ως προς την ατμόσφαιρα και τον τρόπο γραφής. Αλλά και εδώ συναντάμε τον Άρη σε ένα κοινό τους διήγημα. Στην ιστορία ο Μπράντμπερι ως ανώνυμος αφηγητής συναντάει τον Εικονογραφημένο Άνθρωπο, έναν πλάνητα με παράξενα τατουάζ σε κάθε σπιθαμή του σώματός του! Αλλά το πιο φοβερό είναι πως με τη δύση του Ήλιου και την έλευση του σκοταδιού οι ζωγραφιές αποκτούν ζωή και φεγγοβολούν φανταχτερά. Ο άνθρωπος υποφέρει και μετέρχεται πλείστων όσων μεθόδων για να τις σβήσει –με οξύ, με μαχαίρι ακόμη και με γυαλόχαρτο– αλλά εις μάτην. Καθώς οι εικόνες ζωντανεύουν, ψιθυριστές φωνές αφηγούνται το ζοφερό μέλλον καθενός που τις κοιτάζει. Ένα είδος άτυπου προφήτη δεινών ένθα οι ιστορίες του εξελίσσονται με άφθονο σασπένς: στη «Σαβάνα», τεράστιες εντοιχισμένες οθόνες στο παιδικό δωμάτιο ζωντανεύουν, μεταξύ άλλων, περιοχές στη σαβάνα της Αφρικής με την παρουσία αγέλης λιονταριών να κατασπαράσσει τους ανυποψίαστους ενήλικες! Ή, όπως στο «Ώρα μηδέν», ένθα μη γήινοι εισβολείς συμμαχούν με τα παιδιά των suburbs –των αμερικάνικων προαστίων– για να εξολοθρεύσουν τους γονείς τους. Τρομακτική είναι και η «Τελευταία νύχτα του κόσμου» καθώς οι άνθρωποι προετοιμάζονται καρτερικά γι’ αυτήν. Είναι χαρακτηριστικό πως ο συγγραφέας ονοματίζει κάποιους ήρωες του, Χίτσκοκ, Ντίκενς, Πόου ή Μπιρς. Η Μάργκαρετ Άτγουντ γράφει στο επίμετρο του βιβλίου: «Στις καλύτερες στιγμές του έργου του ο Μπράντμπερι βυθίζει μια ρίζα βαθιά μέσα στον σκοτεινό γοτθικό πυρήνα της Αμερικής. Δεν είναι τυχαίο ότι καταγόταν από την Μαίρι Μπράντμπερι, που καταδικάστηκε ως μάγισσα το 1692 στις περιβόητες δίκες για μαγεία του Σάλεμ…»
Αντώνης Ν. Φράγκος
Πηγή: Η Εποχή
