Οι φτωχοί φταίνε για τη φτώχεια τους, οι άνεργοι για την αποβολή τους από την αγορά εργασίας, οι χρεωμένοι για τα χρέη τους. Οι φτωχοί δεν άρπαξαν τις ευκαιρίες που τους παρουσιάστηκαν για να βγουν από τη μιζέρια τους. Οι άνεργοι δεν φρόντισαν να αποκτήσουν δεξιότητες ώστε να προσαρμοστούν στις νέες μορφές ευέλικτης απασχόλησης.
Οι χρεωμένοι δεν έκαναν σωστή διαχείριση των δανείων που τους μοίρασαν οι τράπεζες. Οπότε; Οι φτωχοί ας σταματήσουν να κλαίνε τη μοίρα τους και να είναι ευχαριστημένοι με τους κατώτατους μισθούς που παίρνουν, να συγχωρούν τα πεθαμένα των φιλάνθρωπων πλουσίων που τους προσφέρουν από το υστέρημά τους γιατί, παρά τα περί του αντιθέτου θρυλούμενα, είναι ευσεβείς άνθρωποι και θέλουν να διαψεύσουν εκείνο το κομμουνιστικό τσιτάτο που παρεισέφρησε στο ευαγγέλιο, σύμφωνα με το οποίο είναι ευκολότερο να περάσει μια καμήλα από την τρύπα που ανοίγει η βελόνα, παρά ο πλούσιος να εισέλθει στη Βασιλεία του Θεού.
Οι άνεργοι ας βολευτούν με τα γλίσχρα επιδόματα ανεργίας που τους χορηγούν οι γενναιόδωρες κυβερνήσεις. Οι χρεωμένοι ας πουλήσουν ό,τι έχουν και δεν έχουν για να σώσουν το τομάρι τους. Δεν γίνεται διαφορετικά. Αυτός είναι ο κανόνας. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις. Αυτή είναι η φυσική τάξη των πραγμάτων. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις ανισότητες. Δεν μπορούμε να πάμε κόντρα στην αιώνια κανονικότητα. Πρέπει να εγκαταλείψουμε κάθε ιδέα ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει. Είναι μάταιο. Η Ιστορία έχει τελειώσει. Καπιταλισμός και δημοκρατία είναι το ζευγάρι. Κι αν δυσκολεύεται το σύστημα με τη δημοκρατία, θα την καταργήσει μέχρι να συνετιστούν οι απείθαρχοι.
Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το αφήγημα που διακινούν οι οπαδοί του σκληρού νεοφιλελευθερισμού και εξεγείρονται κάθε φορά που η Αριστερά σ’ όλες τις εκδοχές της προτείνει την αύξηση των δημόσιων δαπανών, την ενίσχυση των δημόσιων συστημάτων Υγείας και Παιδείας, τη δημιουργία κοινωνικού κράτους. Χαρακτηρίζουν τις προτάσεις της παλιομοδίτικες και ανορθολογικές με το σκεπτικό ότι προσπαθούν να περάσουν χειροπέδες στο αόρατο χέρι της αγοράς, δηλαδή στη μοναδική δύναμη που πρέπει να λειτουργεί χωρίς καταναγκασμούς, χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς δουλείες για να ανακαλύπτει τις καλύτερες για όλους λύσεις. Ομως το χέρι της αγοράς παρέμεινε στην κυριολεξία άφαντο και στην οικονομική κρίση και στην πανδημία. Και στις δύο περιπτώσεις το ψάχναμε και δεν το βρίσκαμε.
Για να ακριβολογούμε, το είδαμε απλωμένο, όπως το χέρι των ζητιάνων στους δρόμους, να χτυπάει την πόρτα των κρατών, εκλιπαρώντας για βοήθεια. Ξέχασε τις επιθέσεις κατά του σπάταλου και γραφειοκρατικού Δημοσίου, καταχώνιασε τις θεωρίες περί ελάχιστου κράτους, παραδέχτηκε την ανημπόρια του και ζήτησε στήριξη για να μη χρεοκοπήσουν οι μεγάλες εταιρείες και να μην πτωχεύσουν οι μέτοχοί τους. Οι κυβερνήσεις ανταποκρίθηκαν. Με τα λεφτά των πολιτών έσωσαν επιχειρήσεις-κολοσσούς και τράπεζες, πλήρωσαν τα σπασμένα, χρεώθηκαν, ωστόσο δεν απαίτησαν ανταλλάγματα, όπως θα έκανε ένας νικητής ύστερα από τη συντριβή του αντιπάλου του στη μάχη.
Οι επιχειρήσεις επέστρεψαν καθαρές στους ιδιοκτήτες τους, οι τράπεζες στους μετόχους τους, ουδείς τιμωρήθηκε για την απληστία που πυροδότησε την έντονη κερδοσκοπία, κάποιοι εισέπραξαν μπόνους για τις εγκληματικές επιλογές τους, είδαν τις καταθέσεις τους στους φορολογικούς παραδείσους να αβγαταίνουν. Μετά το σοκ, με τη βοήθεια των δικτύων ενημέρωσης (όλως τυχαίως ανήκουν σε ολιγάρχες), επανήλθαν στο προσκήνιο οι λογικές περί δημοσιονομικής πειθαρχίας, ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, φορολογικών διευκολύνσεων στην εργοδοσία, οι ανισότητες εκτοξεύτηκαν, τα εργατικά δικαιώματα φασκιώθηκαν, η διαφορετική άποψη χλευάστηκε, η διαμαρτυρία δαιμονοποιήθηκε, η διεκδίκηση στιγματίστηκε, η αντίσταση ποινικοποιήθηκε, οι μηχανισμοί καταστολής ανέλαβαν να πείσουν τους ανυπάκουους με τη ράβδο – στο πεδίο αυτό η μεγέθυνση του κατά τ’ άλλα ασύμφορου κράτους είναι αναγκαία.
Δεν έχει καμιά σημασία που ο πλούτος συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια. Δεν έχει καμιά σημασία που στην κορυφή πολλών κρατών βρίσκονται πολιτικοί με τεράστιες περιουσίες. Δεν έχει καμιά σημασία που πολλοί απ’ αυτούς είναι μέχρι τον λαιμό στη διαφθορά. Δεν έχει καμιά σημασία που τα δημόσια αγαθά βγαίνουν στο σφυρί. Δεν έχει καμιά σημασία που οι υποτελείς τάξεις βλέπουν το μέλλον τους να κυματίζει μεσίστιο.
Δεν έχει καμιά σημασία που οι κυβερνήσεις δεν ακουμπάνε τους μεγιστάνες, που τυχαίνει να είναι και οι βασικοί χρηματοδότες τους. Πρόσφατη έρευνα της ProPublica δείχνει ότι ο επικεφαλής της Amazon, Τζεφ Μπέζος, δεν πλήρωσε κανέναν ομοσπονδιακό φόρο το 2007 και το 2011, ο επικεφαλής της Tesla, Ιλον Μασκ, δεν πλήρωσε το 2018, οι επιχειρηματίες Μάικλ Μπλούμπεργκ και Καρλ Αϊκαν, όπως και ο Τζορτζ Σόρος, κατάφεραν να μην πληρώσουν κανέναν ομοσπονδιακό φόρο κάποιες χρονιές. Τέλος, δεν έχει καμιά σημασία που η πανδημία σάρωσε όλα τα ιδεολογήματα του νεοφιλελευθερισμού. Οποιος τολμήσει να ασκήσει κριτική στο σύστημα χαρακτηρίζεται λαϊκιστής. Ο λαϊκισμός είναι ο νέος μεγάλος εχθρός, δεν έχει θέση στις σύγχρονες κοινωνίες και πρέπει να εξοβελιστεί.
Τάσος Παππάς
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
