Η ιδέα των κυβερνητικών πάρκων είναι τόσο παλιά όσο και οι πόλεις μας. Την λάτρεψαν οι μοντερνιστές, οι βασιλείς αλλά και οι δικτάτορες. Ποιος υπουργός δεν ονειρεύεται ένα λαμπρό υπουργείο, ποιος πρωθυπουργός δεν ονειρεύεται ακόμη ένα λαμπρότερο πρωθυπουργικό μέγαρο;
Στην Αθήνα τον καιρό που η επιστημονική κοινότητα και η πολιτική ηγεσία συνειδητοποιούσαν ότι η πρωτεύουσα εξελισσόταν σε τερατώδη μεγαλούπολη προτάθηκε η φυγή των υπουργείων από το κέντρο και η μεταφορά τους στο Τατόι. Δεν το πρότεινε κανένας τυχαίος αλλά ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, το μεγαλύτερο ελληνικό όνομα της διεθνούς πολεοδομίας. Και την ίδια εποχή έπεσε κι’ άλλη ιδέα: η μεταφορά ολόκληρης της πρωτεύουσας στον θεσσαλικό κάμπο. Δεν είχαν τρελαθεί ακριβώς, αλλά σκέπτονταν πως αντί να ασφυκτιά μία πόλη με όλες τις λειτουργίες, τα αυτοκίνητα, τη ρύπανση, τη βιομηχανία τότε μέσα στο περίκλειστο Λεκανοπέδιο ας τη μετακινήσουμε στη μέση της χώρας. Δεν τους ήρθε από το πουθενά το όραμα. Όλος ο τότε «Tρίτος Kόσμος» έχτιζε επεκτάσεις των πρωτευουσών του. Βόρεια Αφρική, Αραβία, Πακιστάν. Η Βραζιλία τόλμησε το άλμα-κατασκεύασε την κυβερνούπολη της στο πουθενά, μέσα στη ζούγκλα εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τις μεγάλες πόλεις της. Είναι η Μπραζίλια του Όσκαρ Νιμέγιερ, ενός σπουδαίου κομμουνιστή αρχιτέκτονα. Βέβαια δεν κέρδισαν τίποτα από αυτό οι γιγαντιαίες μητροπόλεις Σάν Πάολο ούτε το Ρίο ντε Τζανέϊρο αλλά η Βραζιλία δοκίμασε ένα παράτολμο πείραμα που έδειξε τα όρια του. Και η Μπραζίλια είναι μία πόλη των εργασίμων ωρών της εβδομάδας και μόνο.
Θυμάμαι πρόχειρα άλλες τρεις κραυγαλέες περιπτώσεις, όχι και τόσο καλές ως παραδείγματα. Τον δικτάτορα Φράνκο που έβγαλε αμέσως μετά τη νίκη του στον Ισπανικό Εμφύλιο τα υπουργεία έξω από την τότε Μαδρίτη σε μία νέα συνοικία με το όνομα Νουέβος Μινιστέριος. Τον Νικολάε Τσαουσέσκου που ισοπέδωσε βίαια το μισό παλιό Βουκουρέστι για να χτίσει ένα νέο κυβερνητικό σύμπλεγμα ισάξιο των Βερσαλλιών. Τέλος τη σύγχρονη αιγυπτιακή κυβέρνηση που μεταφέρει ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό έξω από το Κάιρο σε μία νέα γιγαντιαία πόλη με υπουργεία μαζί με κατοικίες για τα στελέχη και τους υπαλλήλους. Από ιδέες λοιπόν άλλο τίποτα. Άλλοι για να εξορθολογίσουν σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής τους, άλλοι γιατί έτρεμαν τις εξεγέρσεις και την τύχη τους, άλλοι πιο πρόσφατα γιατί ποντάρουν στο μεγάλο παιχνίδι της αγοράς γης το ρίσκαραν. Αλλού έγινε, αλλού διαλύθηκαν προϋπολογισμοί και αλλού είχαν την κατάληξη του Ρουμάνου δικτάτορα.
Εδώ τι ακριβώς κάνουμε με το περίφημο κυβερνητικό πάρκο της ΠΥΡΚΑΛ; Δεν πάει κάπου όπου υπάρχει άνετος χώρος, στο Ελληνικό για παράδειγμα. Είχε προταθεί κατ’ επανάληψη αντί να κτιστούν εκεί άχρηστα mall να πάνε κυβερνητικά κτίρια. Όχι στη θάλασσα προφανώς αλλά στη λεωφόρο Βουλιαγμένης δίπλα στους σταθμούς Μετρό. Ελεύθερα προς οικοδόμηση βρίσκονται σήμερα χιλιάδες στρέμματα με μόνη προοπτική ίσως ένα καζίνο. Δεν πάει κάπου μακριά, σε απόσταση 30-40 λεπτών από το κέντρο, στο στρατόπεδο Μπογιατίου για παράδειγμα δίπλα στον Προαστιακό και στον ΠΑΘΕ, όπως σήμερα θα μπορούσε να προτείνει ο Δοξιάδης, αντί για το δασωμένο Τατόι. Πεντακόσια στρέμματα μη δασικά και κατάλληλα για τα mega-project που φαντασιώνεται η κυβέρνηση.
Θα ρωτήσετε, μα δεν το μελέτησαν; Όχι. Κάποιος το σκέφτηκε, κάποιος το πρότεινε και ας δούμε τώρα τη συνέχεια. Μόλις ξεκινήσουν να «μελετούν» την ΠΥΡΚΑΛ θα ανακαλύψουν ότι υπάρχει μέσα μία ολόκληρη βιομηχανική πόλη, με περίτεχνα τεχνολογικά συστήματα που μέχρι να μετακινηθούν στο Λαύριο στην ΕΒΟ – αφού εκεί προετοιμαστούν άλλα κτίρια μέσα στον εθνικό δρυμό και τον αρχαιολογικό χώρο θα έχουν αλλάξει 5-10 κυβερνήσεις. Στη συνέχεια θα ανακαλύψουν ότι μέσα στο συγκρότημα της ΠΥΡΚΑΛ υπάρχουν και κτίρια που θα απαιτείται διατήρηση τους αλλά και ανάλογος εξοπλισμός καθώς μιλάμε για ένα από τα παλαιότερα εργοστάσια της Αθήνας. Το ίδιο συνέβη και με την ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα. Ακολούθως θα διαπιστωθεί ότι ο κοντινότερος σταθμός Μετρό απέχει από το κέντρο του κυβερνητικού πάρκου κάπου ένα χιλιόμετρο. Θα χρειαστούν λοιπόν και χώρους στάθμευσης. Για πόσους; Για 9 υπουργεία και 4 οργανισμούς. Υπολογίστε 5-10.000 υπαλλήλους, χώρια οι επισκέπτες. Θα σκεφτεί κάποιος, ας φτιάξουμε έναν σταθμό Μετρό πιο κοντά. Λογικό. Πάμε για άλλα δέκα χρόνια. Και τότε θα συνειδητοποιηθεί ότι όλη αυτή η κυβερνούπολη που ο Φράνκο ονειρεύτηκε έξω από τη Μαδρίτη, οι Βραζιλιάνοι στη ζούγκλα, οι Αιγύπτιοι στην έρημο και ο Δοξιάδης στο Τατόι όταν η Αθήνα έφτανε μόλις στη Νέα Φιλαδέλφεια, η κυβέρνηση μας σχεδιάζει να τη χτίσει καταμεσής σε μία πυκνοδομημένη συνοικία με αμιγή κατοικία, με χιλιάδες πολυκατοικίες, με τυπικά αθηναϊκά δρομάκια που αν έχουν παρκάρει και από τις δύο πλευρές αυτοκίνητα δεν μπορεί να περάσει λεωφορείο. Όταν λοιπόν θα ξεκινήσουν να στήνουν τα πραγματικά σχέδια επί χάρτου, τις πραγματικές μελέτες σε διαβούλευση με την αυτοδιοίκηση, την τροποποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας, τις ρυμοτομίες, τα περιβαλλοντικά και πολλά-πολλά ακόμη τότε θα βγαίνουν στον αέρα ένα-ένα τα πιο πάνω.
Συνεχίζοντας το παιχνίδια των ερωταπαντήσεων στο δίλημμα και πως θα εξοικονομήσουμε χρήματα από τις ενοικιάσεις κτιρίων για υπουργεία στο κέντρο, η απάντηση είναι: αξιοποιώντας τα εκατοντάδες δημόσια ακίνητα που σήμερα είναι κουφάρια στο κέντρο της Αθήνας. Στην ερώτηση και τι θα γίνει με την ΠΥΡΚΑΛ η απάντηση είναι να δούμε ακριβώς αυτό, πως και σε πόσο χρόνο μπορεί να μεταστεγαστεί η αμυντική βιομηχανία, τι απόθεμα και δεσμεύσεις κτιριακές, συμβατικές, επιχειρησιακές υπάρχουν εκεί και στο Λαύριο, τι χρήση μπορούν να πάρουν αυτά τα κτίρια και τι μπορεί να αποδοθεί στην κοινωνία, στην αυτοδιοίκηση.
Αν δεν ήταν τόσο πρόχειρο, θα μπορούσε να είναι ένα συμπαθές σχέδιο για τη δεκαετία του 1960 ή για δικτατορίες που δεν σηκώνουν αντίρρηση. Εδώ η σοβαρότητα του σχεδίου μάλλον προς το επίπεδο του Ελληνικού φέρνει. Για αυτό ας μην ανησυχούμε πολύ. Σαν και πολλά άλλα θα ξεφουσκώσει μόλις περάσει η προεκλογική περίοδος.
Νίκος Μπελαβίλας
(Ανάρτησή του στο Facebook)
