Είναι η δεύτερη φορά στη διάρκεια της πανδημίας που η λογική της εγκατάλειψης των δημοσίων αγαθών, όπως είναι και η υγεία, στη διάθεση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αποδεικνύεται όχι απλά ανεπαρκέστατη, αλλά και εγκληματική, γιατί κοστίζει ανθρώπινες ζωές.
Την πρώτη, τη βιώσαμε με την αποδεδειγμένη ανετοιμότητα του ΕΣΥ να αντιμετωπίσει με επάρκεια κυρίως το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Ανετοιμότητα που οφείλεται όχι στις έκτακτες συνθήκες και στο απρόβλεπτο τάχα του γεγονότος (οι πανδημίες γίνονται όλο και πιο συχνές σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης), αλλά στη μετά μανίας υπονόμευση του δημόσιου συστήματος υγείας και περίθαλψης τουλάχιστον από το 2000 και μετά, με την επικράτηση της αρχής της ιδιωτικοποίησης των πάντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τις όποιες προσπάθειες ανάταξης έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ- Οικολόγων, η ΝΔ τις αντιστρατεύτηκε ήδη από το προεκλογικό πρόγραμμά της και με τις προγραμματικές δηλώσεις της στη Βουλή, όταν έγινε κυβέρνηση. Για να αποδειχτεί έτσι ότι τα δήθεν απρόβλεπτα γεγονότα δεν αντιμετωπίζονται μόνο με έκτακτα μέτρα, αλλά κυρίως με τη μόνιμη και διαρκή πρόνοια ενίσχυσης του δημόσιου χαρακτήρα των συστημάτων που αναφέρονται σε δημόσια αγαθά.
Το εμβόλιο-εμπόρευμα
Τη δεύτερη φορά τη βιώνουμε από τις συνέπειες της διαχείρισης της μεγάλης μάχης του εμβολίου κατά του κορονοϊού (και των θεραπευτικών φαρμάκων επίσης) με τη λογική της αγοράς. Μια πολύ μεγάλη οικονομική – και πολιτική, γιατί όχι; – δύναμη όπως η ΕΕ, αναθέτει σε πολυεθνικές, ενισχύοντας και με σημαντική οικονομική προκαταβολή την έρευνά τους, την παραγωγή εμβολίου, υπογράφοντας μάλιστα συμφωνίες λεόντειες μαζί τους, στις οποίες αυτό που κυριαρχεί είναι το ιδιοτελές συμφέρον των εταιριών και η αποδοχή εκ μέρους της ΕΕ της αντίληψης ότι το εμβόλιο είναι ένα εμπόρευμα όπως όλα τ’ άλλα. Διαβάστε στο άκρως ενημερωτικό άρθρο του Κώστα Αργυρού, σ’ αυτό το φύλλο, τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες αυτής της κατάντιας του νεοφιλελευθερισμού.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, βρισκόμαστε σήμερα σ’ όλο τον κόσμο, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα μπροστά σε μια αδυναμία έγκαιρης κάλυψης των αναγκών σε εμβόλια, που δεν οφείλεται σε τεχνικές ή οικονομικές αδυναμίες, αλλά στην ιδεολογική εμμονή να δίνονται βορά στην ιδιωτική κερδοσκοπία ακόμα και τα κρισιμότερα δημόσια αγαθά. Η ΕΕ είναι τεχνολογικά και οικονομικά σε θέση όχι μόνο τις δικές της ανάγκες στο πεδίο της έρευνας και της παραγωγής εμβολίων να καλύψει, αλλά να καταστεί και παράγοντας απαλλαγής των όρων παραγωγής τους από τις ντροπιαστικές πατέντες, που καθιστούν τα εμβόλια για τέτοιου είδους πλανητικών διαστάσεων πανδημίες απαγορευμένο καρπό για πολύ μεγάλο ποσοστό τού παγκόσμιου πληθυσμού.
Πατέντες εναντίον δημόσιων αγαθών
Κι όμως, αυτή την απλή και εφικτότατη λογική, όταν εκφράστηκε με την πρόταση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στη σχετική συζήτηση στη Βουλή, ο κ. Μητσοτάκης έσπευσε να τη λοιδορήσει και να την απορρίψει σαν ιδέα που απορρέει τάχα από μια αναχρονιστική αντίληψη κρατισμού. Θυμόμαστε όλοι την αποστροφή του «σιγά μη μας ζητήσετε να κρατικοποιήσουμε τη Pfizer». Τι έχει, άραγε, να πει τώρα, η απόφαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο οποίο συμμετέχουν και εκπρόσωποι της ΝΔ, μετά από πρόταση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, αποδέχτηκε την ίδια πρόταση και χαρακτηρίζει το εμβόλιο δημόσιο αγαθό, που δεν επιτρέπεται η παραγωγή και η διάθεσή του να διέπεται από καθεστώς πατέντας σαν να είναι το οποιοδήποτε εμπόρευμα;
Το τι θα πει ο κ. Μητσοτάκης έχει πολύ μικρή σημασία. Τόσος ήταν, τόσος είναι. Νεοφιλελεύθερα πίτουρα έχει φάει ως πολιτικός και ως τρόφιμος του Χάρβαρντ, νεοφιλελεύθερα πίτουρα μολογάει. Σημασία μεγάλη έχει να μην τον αφήνουμε να μας ταΐζει με τα ληγμένα τρόφιμα του αποδεδειγμένα πια ανίκανου να προστατέψει τα δημόσια αγαθά νεοφιλελευθερισμού. Παρωχημένη πια αναδεικνύεται η δική του, των δασκάλων του δηλαδή, ιδεοληψία, ενώ εντελώς σύγχρονη και στο διηνεκές ισχυρή αποδεικνύεται η θέση πως τα δημόσια αγαθά απαιτούν δημόσια κατοχύρωση και διαχείριση, από τη σκοπιά του κοινού συμφέροντος, του συμφέροντος της τεράστιας πλειονότητας. Κι αυτό δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με οποιουδήποτε τύπου κρατισμό.
Σημασία έχει τι κάνει η αριστερά
Δεν θα πρέπει να περιμένουμε από έναν πολιτικό της ποιότητάς του να ηγηθεί εκστρατείας στο πλαίσιο της ΕΕ για την αλλαγή αντιλήψεων και, κυρίως, πολιτικών, παρόλο που η συγκυρία είναι ευνοϊκή, όπως έδειξε και η απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτή την πρωτοβουλία από την ευρωπαϊκή αριστερά οφείλουμε να την απαιτήσουμε, μαζί με όσες σύμμαχες δυνάμεις μπορεί να συναγείρει. Και φαίνεται ότι μπορεί, ιδίως τη στιγμή αυτή, μια τέτοια κίνησή της να έχει σημαντική ανταπόκριση.
Άλλωστε, σ’ αυτές τις κρίσιμες για την υγεία και τη ζωή όλων μας στιγμές, ο κ. Μητσοτάκης έδειξε για τι είναι ικανός. Η μεγάλη ευρωπαϊκής κλίμακας πρωτοβουλία που διαφημίστηκε ότι αναλαμβάνει, δηλαδή το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού ως διαβατήριο τουριστικών μετακινήσεων, όχι μόνο επιστημονικά ατεκμηρίωτο αποδεικνύεται, αλλά και πολιτικά και ηθικά προβληματικό, καθώς ανοίγει το δρόμο για διακρίσεις αθέμιτες και υγειονομικά άχρηστες. Γι’ αυτό, άλλωστε, απορρίφθηκε ως ιδέα μετά πολλών επαίνων και από το Συμβούλιο της Ευρώπης, με την ίδια απόφαση που έγινε δεκτή η ελληνική πρόταση του προέδρου τού ΣΥΡΙΖΑ, για την άρση των περιορισμών της πατέντας, όταν πρόκειται για δημόσια αγαθά. Είναι καιρός να υποχρεώσουμε, όσους ακόμα επιμένουν στην αναχρονιστική αντίληψη ότι το εμβόλιο μπορεί να είναι ένα εμπόρευμα, να αναδιπλωθούν και να αλλάξουν έστω και τη ρητορική τους. Όπως προσπαθούν να την αλλάξουν και ως προς το δημόσιο χαρακτήρα και την ενίσχυση του ΕΣΥ, έστω κι αν στην πράξη τα λόγια τους δεν ταιριάζουν με τα έργα τους. Κι αυτό ακόμα είναι μια πρώτη ήττα γι’ αυτούς.
