Εξετάσεις σε όλα τα μέτωπα (ΑΟΖ, Κυπριακό, Ευρωτουρκικά) δίνει αυτήν την περίοδο η κυβέρνηση του Ν. Αναστασιάδη για την ικανότητά της να ελίσσεται και να πείθει στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ομως, πόσο επαρκής είναι να χειριστεί το σύνθετο περιβάλλον των «27», να πείσει και να βγάλει αποτέλεσμα;
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, καθόρισε ειδική σύνοδο για την Τουρκία τον Σεπτέμβριο (24–25/9). Μετά την ειδική τηλεδιάσκεψη των ηγετών για τη Λευκορωσία (19/8), ο Μισέλ εξέφρασε την αλληλεγγύη της Ε.Ε. προς την Ελλάδα και την Κύπρο: «Ολα τα ενδεχόμενα [για την Τουρκία] είναι στο τραπέζι». Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συμφώνησε και συμπλήρωσε: «Θέλουμε διάλογο που να λύσει τα προβλήματα και θέλουμε να τα λύσουμε μαζί».
Στην τηλεδιάσκεψη ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης θεώρησε σκόπιμο να επικρίνει άλλους ηγέτες των κρατών-μελών για «δύο μέτρα και δύο σταθμά», αφήνοντας αιχμές για «χλιαρή αντίδραση στην κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας». Ο Σαρλ Μισέλ δεν έκρινε ώριμη τη διεξαγωγή συζήτησης για την Τουρκία και άφησε μόνο τη Λευκορωσία στην ατζέντα. «Η Ε.Ε. επιβάλλεται να είναι παρούσα όποτε παραβιάζονται δημοκρατικές αρχές και όχι κατ’ επιλογήν ή με βάση τα ειδικότερα συμφέροντα των κρατών-μελών», διαμαρτυρήθηκε ο Κύπριος πρόεδρος.
Για μήνες το «Γιαβούζ» διεξάγει γεωτρήσεις σε οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ και η Λευκωσία ζητά «κυρώσεις». Στην Ε.Ε. υπήρξε ουσιαστική διπλωματική κινητοποίηση όταν ο ανταγωνισμός για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών έφερε σε τροχιά σύγκρουσης την Ελλάδα με την Τουρκία.
Η κυπριακή διπλωματία διαμαρτύρεται και επιμένει σε κυρώσεις, μια προσέγγιση που ασπάζεται μια ισχνή μειοψηφία στο Συμβούλιο. Είναι η προσέγγιση του Κύπριου προέδρου στο αυστηρά πολιτικό περιβάλλον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποτελεσματική; Τους τελευταίους μήνες ανάλογα επεισόδια συμβαίνουν και στο Συμβούλιο Υπουργών.
Ο ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης «κακίζει» τους άλλους υπουργούς: «Δεν χαίρομαι να είμαι σε θέση να πω “εγώ τα έλεγα”, ούτε να επαναλαμβάνω ότι η Κύπρος υπογράμμιζε από τον Ιούλιο του 2019 ότι η πολιτική του κατευνασμού δεν θα δουλέψει με την Τουρκία» (14/8). Σε εκείνη τη σύνοδο, η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση ζήτησαν δυναμική αντίδραση της Ε.Ε. για την πλεύση του «Ορούτς Ρέις» σε διαφιλονικούμενα νερά, αλλά τέτοια απόφαση δεν υπήρξε, παρά μόνο, θα εξεταστεί μια «λίστα επιλογών».
Η σχολή διπλωματίας της Λευκωσίας έχει μακρά παράδοση. Αγνοεί τους συσχετισμούς, δεν λαμβάνει καν υπόψη τις θεσμικές δυνατότητες που έχει ένα κράτος-μέλος με τα χαρακτηριστικά της Κύπρου για να κάνει τη βέλτιστη χρήση της συμμετοχής της. Εξι κράτη-μέλη, ανάμεσά τους τα 3 από τα 4 πλέον ισχυρά –Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία– διαφωνούν με την επιλογή αντιμέτρων-κυρώσεων.
Ο φορτικός τόνος Αναστασιάδη – Χριστοδουλίδη παραπέμπει στη διπλωματία της εποχής των… Αδεσμεύτων. Αναπαράγεται στα κυπριακά ΜΜΕ ως «ξέσπασμα», αλλά στην πράξη είναι εντελώς απωθητικός για τους Ευρωπαίους.
Η καταπόνηση των θεσμικών διαδικασιών σε συμβούλια χωρίς προτάσεις, χωρίς λύσεις, με λογύδρια περί «επιμέρους συμφερόντων» συνιστά απόδειξη απομόνωσης. Πώς μπορεί ένα μικρό κράτος-μέλος, που επί των ημερών του Ν. Αναστασιάδη διακρίνεται για την ιδιοτελή πολιτική του (χρυσά διαβατήρια, κατάρρευση δεικτών διαφάνειας) να κάνει μαθήματα για συνεπή ευρωπαϊσμό; Ο
α την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Τουρκία. Αναμένω την ίδια (με τη Λευκορωσία) σθεναρή και αποφασιστική προσέγγιση…». Ομως, ο ίδιος ο πρόεδρος Αναστασιάδης σήμερα δεν έχει καμία έξωθεν καλή μαρτυρία. Η προσήλωσή του στις προσπάθειες του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού αμφισβητείται στις Βρυξέλλες και στη Νέα Υόρκη και το Συμβούλιο Ασφαλείας προειδοποιεί ότι «το status quo στην Κύπρο δεν είναι πλέον βιώσιμο…».
«Κακιά» Μέρκελ, «καλός» Μακρόν
Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δύο κορυφαίοι, η καγκελάριος Μέρκελ και ο πρόεδρος Μακρόν, την Πέμπτη (20/8) συνόψισαν την κοινή στάση τους για την Τουρκία: εκτόνωση των εντάσεων – σεβασμός του Δικαίου. Η Μέρκελ ηγείται μιας σοβαρής μεσολαβητικής προσπάθειας στον ελληνοτουρκικό διάλογο, ενώ ήταν πολύ σαφής όταν συναντήθηκε τον Ιούλιο με τον Κύπριο πρόεδρο: Η Κύπρος να ακολουθήσει, βάζοντας ξανά προτεραιότητα στον ΟΗΕ.
Ο Μακρόν, επί της ουσίας, συμφωνεί με το Βερολίνο για ενιαία θέση και «συνεκτική» σχέση με την Τουρκία: «Οι θέσεις μας δεν είναι αντικρουόμενες, είναι συμπληρωματικές…». «Αν η Γερμανία και η Γαλλία ενώσουν τις δυνάμεις τους θα έχουμε μια καλή λύση που θα κάνει εφικτή τη συνεργασία», συμπλήρωσε η Μέρκελ.
Η Λευκωσία δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται πώς λειτουργεί ο γαλλογερμανικός άξονας, ιδίως την περίοδο αυτή που διακυβεύονται πολύ περισσότερα για την Ε.Ε. (οικονομική ανάκαμψη, ενοποίηση, Brexit κτλ). Μονοθεματικός και απομονωμένος στη δική του αντίληψη περί διπλωματίας, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης θεώρησε ότι κερδίζει την εύνοια του Παρισιού (Open, 30/6): «Ο Μακρόν είναι μια αχτίδα ελπίδας… Γνωρίζω ότι ένα υποβρύχιο και άλλα έξι κατασκευάζονται από την Τουρκία με γερμανική βοήθεια. Αναλογίστηκε ποτέ η Γερμανία τι εκτρέφει;»
Κραυγαλέες αντιφάσεις
Ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας Ν. Δένδιας πραγματοποίησε επίσκεψη-αστραπή στην Κύπρο. Η δοκιμασία του «Ορούτς Ρέις» κάνει την ελληνική διπλωματία πιο ρεαλιστική και πιο λογική για τη συμφέρουσα οδό: «διάλογος και βλέπουμε»… Χάγη. Η Λευκωσία επιδιώκει αντίστοιχη Χάγη! Πλην όμως, η Αγκυρα δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχτεί: ας διαπραγματευτούν οι Ελληνοκύπριοι με τους Τουρκοκύπριους. Πολλοί στην Ε.Ε. αντιλαμβάνονται ότι το status quo στην Κύπρο δεν προσφέρεται για «σαλαμοποίηση». Ο ορθολογισμός δείχνει κατευθείαν την επανάληψη των διαπραγματεύσεων του ΟΗΕ για συνολική επίλυση. Τι θα γίνει αν η κυβέρνηση Μητσοτάκη εισέλθει στη διαδικασία διαλόγου, ενώ η κυβέρνηση Αναστασιάδη εμμένει στη γραμμή των κυρώσεων, ζητά Χάγη και αποφεύγει τον διάλογο στον ΟΗΕ;
Με την κεκτημένη ταχύτητα περί κυρώσεων, η Λευκωσία αυτοσχεδιάζει χωρίς στόχευση, με θέσεις για την Τουρκία που ασπάζεται μόνο η ακροδεξιά Αυστρία. Στο Politico (6/6) ο Κύπριος πρόεδρος επέσεισε μέχρι και την απειλή: «Η απόφαση να σταματήσουν επίσημα οι ενταξιακές συνομιλίες είναι ένα από τα βήματα που μπορούμε να κάνουμε για να στείλουμε ένα ισχυρό μήνυμα στην Τουρκία…».
Πρόσφατα, μιλώντας σε συγκέντρωση Αμμοχωστιανών, ο Ν. Αναστασιάδης προέβαλε… «βέτο», αν η Τουρκία προχωρήσει στο άνοιγμα των Βαρωσίων για εποικισμό. Τον Φεβρουάριο έκανε λόγο για «τερματισμό των χρηματοδοτήσεων προς την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους…» (22/2 Euronews). Τίποτε δεν ανταποκρίνεται στις θεσμικές δυνατότητες που έχει η Κύπρος και τους υφιστάμενους συσχετισμούς. Ούτε και έχει νόημα, αφού οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία παρέλυσαν εδώ και 10 χρόνια. Ούτε καν η Ελλάδα δεν συμφωνεί. Οι αντιφάσεις προκαλούν ιδιαίτερο προβληματισμό σε όσους στις Βρυξέλλες καλόπιστα στηρίζουν την προσπάθεια για επίλυση των προβλημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδίως αυτών που εκκινούν από την Κύπρο.
Κυριάκος Πιερίδης
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
