• Ο πλανήτης βιώνει μια νέα πραγματικότητα που μοιάζει λες κι έχει ξεπηδήσει από κάποιο δυστοπικό μυθιστόρημα. Πώς βιώνετε εσείς αυτή την κατάσταση; Τι είδους σκέψεις σας προκαλεί;
Μετά την οικονομική και την κλιματική κρίση, μια νέα κρίση με τη μορφή πρωτόγνωρης πανδημίας απειλεί τον πλανήτη και αποδιαρθρώνει τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Δείχνει τις επιπτώσεις της εκτεταμένης απορρύθμισης των οικονομιών και της υποβάθμισης των κοινωνικών υπηρεσιών στο όνομα της υπέρτατης αρχής, του ανταγωνισμού.
Η παγκόσμια πανδημία δεν ενεργοποίησε άμεσες παγκόσμιες πρωτοβουλίες (ούτε οι G20 δεν συνεννοήθηκαν), αλλά η αντιμετώπισή της αφέθηκε σε σπασμωδικές εθνικές πρωτοβουλίες ή και περιχαρακώσεις. Παρ’ ότι η κινητοποίηση των κρατών απαντά ώς ένα βαθμό στις αγωνίες και την πίεση των κοινωνιών τους, δεν μπορεί από μόνη της να αντιμετωπίσει ένα τέτοιας εμβέλειας παγκόσμιο γεγονός.
Ενα παράδειγμα: ποιος θα διαχειριστεί τα εμβόλια και τα φάρμακα όταν βρεθούν για τον κορονοϊό; Θα επιβιώσει το καθεστώς της πατέντας που αποκλείει τις φτωχότερες χώρες από την πρόσβαση σε αυτά; Η Ε.Ε. μπορεί να συνεννοηθεί τουλάχιστον σε αυτό το ζήτημα;
Αλλά και στο επίπεδο των αξιών, ας αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που κινεί την παγκόσμια ηρωική προσπάθεια των εργαζομένων στην Υγεία. Προφανώς όχι το κέρδος, η ανταγωνιστικότητα και η περίφημη «επιχειρηματικότητα», αλλά η υψηλή αίσθηση ευθύνης, ανθρωπιστικού καθήκοντος και αποστολής. Στο όνομα των πρωταγωνιστών αυτής της μάχης, αλλά και των θυμάτων, οφείλουμε να αγωνιστούμε για μεγάλες ανατροπές που θα κάνουν τον κόσμο πιο βιώσιμο και πιο δίκαιο.
Οσο περισσότερο διαρκέσει η υγειονομική κρίση τόσο μεγαλύτερη θα είναι η υποτίμηση των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων των πολιτών. Μέσα στην κρίση δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την επόμενη μέρα που η έκβασή της δεν θα είναι μονοσήμαντη, αλλά αντικείμενο μεγάλων κοινωνικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων. Περιέργως, οι ιδεολογίες επιστρέφουν, παρ’ ότι σε αυτή τη φάση οι κυρίαρχες δυνάμεις επιχειρούν να προσδώσουν στην αναγκαία επιστημονική γνώση μια μορφή αυτού που αποκαλείται «βιοπολιτική» οργάνωση και τεχνοκρατική διαχείριση των κοινωνιών (άρα η «πανδημία» έχει δρόμο…)
• Ο κόσμος ανησυχεί για το σήμερα, ωστόσο σκέφτεται και την επόμενη μέρα, γνωρίζοντας ότι τα δύσκολα έρχονται. Η Ευρώπη γι’ άλλη μια φορά δεν φαίνεται ότι μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Πώς σχολιάζετε αυτή τη στάση και τι βλέπετε να φέρνει το μέλλον;
Η Ε.Ε. έχει μπει σε αναπνευστήρα. Το αίτημα για ευρω-ομόλογο, δηλαδή για αμοιβαιοποίηση του χρέους, στην ουσία επαναφέρει με μεγαλύτερη ορμή τη συζήτηση για ριζική αλλαγή της οικονομικής πολιτικής. Θα επιμείνει η κυρία Μέρκελ στην άρνησή της, όπως έκανε στην ελληνική κρίση, ή θα υποχρεωθεί σε συμβιβασμό που θα δούμε πόσο βιώσιμος θα είναι. Ηγέτες εννέα χωρών που αντιπροσωπεύουν το 60% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ καλούν την καγκελάριο να υποχωρήσει.
Πρόκειται στην ουσία για ένα δεύτερο πολύ πιο ισχυρό αυτή τη φορά σύνθημα «Go back κυρία Μέρκελ», που τόσο είχε λοιδορηθεί στην ελληνική περίπτωση. Αυτή τη φορά όμως η αξίωση εδράζεται πάνω στο δράμα της Ιταλίας και της Ισπανίας, για το οποίο η Γερμανία και ο περίγυρός της επέδειξαν αδιαφορία, προξενώντας έτσι ένα βαθύ ψυχολογικό ρήγμα στην Ε.Ε., ένα τραύμα που δύσκολα θα επουλωθεί.
Καθώς μάλιστα ενεργοποιεί δυο αντίρροπες δυνάμεις που και οι δυο μάχονται τη σημερινή αδιέξοδη αρχιτεκτονική της Ευρώπης με διαμετρικά αντίθετους στόχους. Από τη μια η πολιτική για περισσότερη κοινωνική και δημοκρατική Ευρώπη με ανθρωπιά και αλληλεγγύη και από την άλλη οι εθνικοί απομονωτισμοί, οι ακροδεξιές πολιτικές, ακόμη και οι αντιδημοκρατικές εκτροπές, όπως έδειξαν οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουγγαρία του αποκρουστικού κυρίου Ορμπαν.
• Είδαμε το εξής παράδοξο το τελευταίο διάστημα: Δηλωμένους οπαδούς του νεοφιλελευθερισμού και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σχεδόν να αποτάσσονται τα πιστεύω τους και να απευθύνονται στο κράτος προκειμένου να τους σώσει. Αλλά είδαμε και υπουργούς να υπακούν στο «δόγμα» που λέει ότι «κάθε κρίση γεννάει ευκαιρίες». Θεωρείτε τέτοιες τοποθετήσεις ειλικρινείς ή καθαρά ευκαιριακές λόγω της κατάστασης που αντιμετωπίζουμε;
Με την πανδημία κλείνει ο κύκλος του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80. Ξαφνικά όλοι προσβλέπουν στον ρόλο του κράτους. Αντιγράφω τον διαπρεπή γεωγράφο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, ο οποίος σημειώνει: «Αν οι μόνες πολιτικές που αποδίδουν είναι οι σοσιαλιστικές, τότε η άρχουσα ολιγαρχία θα κινηθεί για να εξασφαλίσει ότι αυτές δεν θα είναι λαϊκές σοσιαλιστικές, αλλά εθνικές σοσιαλιστικές.
Καθήκον των δυνάμεων που προτείνουν μια αντικαπιταλιστική πολιτική είναι να εμποδίσουν μια τέτοια εξέλιξη» (ΕΠΟΧΗ, 29/3/2020). Στην ουσία επανέρχεται το φάντασμα του Μεσοπολέμου, σε μια περίοδο μάλιστα που ο ακροδεξιός ριζοσπαστισμός παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας σε Ε.Ε. και Αμερική. Η απάντηση δεν είναι η κεντρώα συναίνεση, αλλά ο αριστερός ριζοσπαστισμός που μπορεί να συναντηθεί με μια νέα κοινωνική εμπειρία και διαθεσιμότητα.
• Αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις, ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση έχουν πάρει καλό βαθμό στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Συμμερίζεστε αυτή την εικόνα που φαίνεται να έχουν οι πολίτες;
Η κυβέρνηση, με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων και με μοναδική αντίδραση εκείνη της Εκκλησίας, πήρε εγκαίρως μέτρα «κοινωνικής αποστασιοποίησης». Βέβαια, η γειτονική Ιταλία είχε λειτουργήσει ως πειραματόζωο. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση παρ’ ότι παραπλανητικά διά του κ. Κικίλια ισχυριζόταν τον Φεβρουάριο ότι είμαστε θωρακισμένοι απέναντι στον κορονοϊό, γνώριζε τις βλάβες που με τις επιλογές της είχε προκαλέσει στο ΕΣΥ.
Εχουμε, όμως, ακόμη δρόμο μπροστά μας, καθώς μας περιμένει μια μεγάλη οικονομική κρίση, ενώ το καθεστώς των έκτακτων μέτρων, αν παραταθεί ή πολύ περισσότερο ενισχυθεί, ακόμη και με την εμπλοκή του στρατού, όπως ανιστόρητα και «ασύμμετρα» σκέφτονται ορισμένοι υπουργοί, μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες «συνταγματικού μιθριδατισμού», όπως προειδοποιούν έγκριτοι συνταγματολόγοι. Προξενεί εντύπωση ότι ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομικών στη συζήτηση στη Βουλή άνοιξαν μέτωπο στην αντιπολίτευση, επιχειρώντας να χρησιμοποιήσουν μικροπολιτικά το όποιο πλαίσιο συναίνεσης.
Ορισμένοι αναλυτές, προβλέποντας τα χειρότερα στην κοινωνία και στην οικονομία, παροτρύνουν τον πρωθυπουργό να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές. Πρόκειται για τυχοδιωκτισμό και ως τέτοιος θα εκληφθεί από τους πολίτες, που θα δώσουν αποφασιστική απάντηση σε τέτοιου είδους ανευθυνότητες.
• Ο πρωθυπουργός κάλεσε τα μέλη της κυβέρνησης να προσφέρουν τον μισό μισθό τους για τους επόμενους δύο μήνες στον ειδικό λογαριασμό για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ακολούθησε ο ΣΥΡΙΖΑ, ανεβάζοντας την «προσφορά» σε 3 μήνες και μάλιστα όχι προαιρετικά αλλά υποχρεωτικά. Πολλοί λένε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να έχει προτείνει πρώτος κάτι τέτοιο και να μην είναι «ακολούθημα» της κυβέρνησης. Με αφορμή αυτό, ποια είναι η δική σας άποψη για τη στάση που κρατάει ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή τη συγκυρία;
Ο ΣΥΡΙΖΑ στην αντιμετώπιση της πανδημίας ακολουθεί στάση υπεύθυνης και εποικοδομητικής αντιπολίτευσης. Δεν πλειοδοτεί σε κανένα επίπεδο, ούτε σε αυτό της αποζημίωσης του μισθού των βουλευτών του, μέρος της οποίας (40%) παρακρατείται χρόνια τώρα για κομματικές δράσεις και κοινωνική αλληλεγγύη. Εμείς δεν θα πάρουμε από τον κ. Μητσοτάκη τη σκυτάλη μιας μαραθώνιας αντιπολιτευτικής αθλιότητας, που ακολούθησε τη διαδρομή Μάνδρα, Μάτι, Μακεδονία με διαρκή σύνδεση και χορηγό τη διακαναλική ολιγαρχία.
Προτείνουμε ένα πρόγραμμα με εμπροσθοβαρή μέτρα συνολικού ύψους 15% του ΑΕΠ, όσο και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Χρειάζεται τώρα η μέγιστη δυνατή ενίσχυση των εργαζομένων και των επιχειρήσεων για να αποφευχθεί η πιθανή καταστροφή. Οι πολίτες μπορεί και πρέπει να «μένουν σπίτι», έχοντας όμως επίγνωση ότι «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται» και επιχειρεί ήδη, αρχής γενομένης από τα εργασιακά, να βάλει τα δικαιώματά τους «στο ράφι».
Την ίδια στιγμή τα δώρα προς κολλητούς και ημετέρους δίνουν και παίρνουν κάνοντας την κρίση ευκαιρία (τους). Σημειώστε: Διπλασιασμός της ενοικίασης των ΜΕΘ στους κλινικάρχες, 30 εκατ. στα διαγνωστικά που χρεώνουν πανάκριβα τα τεστ για τον ιό, την ίδια ώρα που με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου μπορούν να μειώνονται 50% οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα. «Χάρισμα» 11+21 εκατ. ευρώ σε διαφημιστές και καναλάρχες. Πρωτοφανής ανοχή και ενθάρρυνση της αισχροκέρδειας με αυξήσεις 3.000% σε είδη πρώτης ανάγκης και σε σκευάσματα για τον κορονοϊό και άλλα πολλά και εξοργιστικά.
Αναφορικά με τον τομέα ευθύνης μου, την εκπαίδευση, αυτή την περίοδο γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικοί ζουν έναν πραγματικό Γολγοθά. Η πολυδιαφημισμένη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, με απαραίτητο υποστηρικτικό «μαϊντανό» μια μεγάλη ιδιωτική εταιρεία του εξωτερικού, δεν είναι τίποτα άλλο μέχρι στιγμής από μια εξ ανάγκης προχειροσχεδιασμένη τηλεκπαίδευση, βασισμένη σε ένα πεπαλαιωμένο δίκτυο που «σέρνεται» και αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες εκατοντάδων χιλιάδων μαθητών και εκπαιδευτικών.
Παρ’ όλα αυτά με συγκινητική αυταπάρνηση οι εκπαιδευτικοί μας ανταποκρίνονται στις ανάγκες εκπαίδευσης των μαθητών τους και δίνουν έτσι αποστομωτική απάντηση στον κοινωνικό στιγματισμό τους που επιχειρήθηκε σε βάρος τους από τα ίδια κέντρα που μέχρι χθες κατασυκοφαντούσαν οτιδήποτε δημόσιο και υποστήριζαν την ιδιωτικοποίηση της υγείας. Επίσης, παρά το γεγονός ότι εδώ και 10 ημέρες έχω θέσει προσωπικά το ζήτημα των παιδιών που στερούνται ηλεκτρονικών μέσων και σύνδεσης στο διαδίκτυο, το υπουργείο κωφεύει και δεν έχει ανακοινώσει την παραμικρή πρωτοβουλία.
Τέλος δεν γνωρίζω τι ακριβώς προτίθεται να πράξει το υπουργείο με τους εν εξελίξει διορισμούς. Σε κάθε περίπτωση εμείς επιμένουμε ότι οι 8.750 εκπαιδευτικοί της Ειδικής Αγωγής και της Γενικής Παιδείας που απομένει να προσληφθούν πρέπει τον Σεπτέμβριο να βρίσκονται στα σχολεία.
• Περιγράψτε μας λίγο τις δραστηριότητές σας σε αυτή τη φάση της απομόνωσης. Πώς περνάτε τον χρόνο σας; Τι προτείνετε στους αναγνώστες μας;
Οσο μπορούμε να μην παραδοθούμε στην καταδυνάστευση της εικόνας (τηλεόραση, υπολογιστές, τάμπλετ, κινητά κ.λπ.). Να φτιάξουμε μια διαφορετική καθημερινότητα, ανακαλύπτοντας βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει, μουσικές που δεν έχουμε ακούσει, φίλους από τους οποίους έχουμε απομακρυνθεί και βέβαια να ενδυναμώσουμε τις οικογενειακές σχέσεις.
Σε συνθήκες απροσδιόριστης διάρκειας «εγκλεισμού» οφείλουμε να υφάνουμε από τώρα τους κοινωνικούς δεσμούς για το «μετά». Κι αυτή η πρόκληση συνδυάζεται και με τη βίαιη επέλαση της τηλεργασίας, μια διαμορφούμενη πραγματικότητα με πολλές σκοτεινές πλευρές, που πρέπει να τεθεί στο επίκεντρο της σκέψης και της δράσης των συνδικάτων και της δικής μας Αριστεράς.
Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Τερζής
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
