ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΡΑΠΑΝΑΚΗ
* Η Ν.Δ. επένδυσε ως αντιπολίτευση σε ένα αφήγημα σύμφωνα με το οποίο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ “διέλυσε” τη μεσαία τάξη, την οποία θα αποκαθιστούσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Με βάση τον προϋπολογισμό και το νέο ασφαλιστικό που εξήγγειλε ο Γ. Βρούτσης, εκτιμάτε ότι δικαιώθηκε αυτή η προσδοκία;
Δεν θα το έλεγα. Όλα τα δεξιά κόμματα απευθύνονται στη μεσαία τάξη για να ενσωματώσουν στο δικό τους μπλοκ δυνάμεων. Μάλιστα κάνουν και κάτι παραπάνω. Θέλουν να ταυτοποιήσουν τη μεσαία τάξη και να πείσουν ότι ακόμα και άτομα και οικογένειες που στην πραγματικότητα είναι μέρος της εργατικής τάξης, που εξαρτώνται από σχετικά χαμηλούς μισθούς, ή έχουν μια μικρή επιχείρηση που έχει πολλά προβλήματα δεν έχουν καμία σχέση με τα λαϊκά στρώματα. Και να τους δημιουργήσουν τον φόβο ότι με αριστερές πολιτικές θα υποβαθμιστούν κοινωνικά.
Η Ν.Δ. δεν αποτελεί εξαίρεση. Μόνο που στον σύγχρονο καπιταλισμό το όλο εγχείρημα γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Τα «μεσαία» στρώματα ζορίζονται παντού και αντιμετωπίζουν χαμηλούς μισθούς, θέσεις εργασίας με ελάχιστη προοπτική κοινωνικής ανόδου, λιγότερη πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ως αποτέλεσμα πολιτικών φιλελευθεροποίησης και απορρύθμισης, απειλούνται ολοένα και περισσότερο από αλυσίδες και μεγαλύτερα συγκροτήματα. Και κάτι χειρότερο. Αισθάνονται ότι τα πράγματα θα είναι ακόμα χειρότερα για τα παιδιά τους. Με λίγα λόγια η ανισότητα πια αποτελεί ζήτημα πολύ πέραν των φτωχών και των αποκλεισμένων.
Και όταν τα δεξιά κόμματα αναλαμβάνουν την κυβέρνηση, οι αντιφάσεις δεν αργούν να έρθουν στην επιφάνεια, όπως βλέπουμε σε χώρες όπως η Χιλή, οι ΗΠΑ, και η Γαλλία. Δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι οι αλλαγές στον φόρο εισοδήματος που εισάγει η κυβέρνηση θα αντιμετωπιστούν από μισθωτούς και συνταξιούχους ως σημαντική βελτίωση. Ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν θα προσέξουν πως το κέρδος του μειωμένου συντελεστή αντισταθμίζεται εν πολλοίς από τις αναμενόμενες αλλαγές στις κοινωνικές εισφορές. Ότι δεν θα φανεί η συνεχόμενη, στην καλύτερη περίπτωση, στασιμότητα στους μισθούς και ως αποτέλεσμα των παρεμβάσεων στον εργασιακό τομέα. Ότι θα μείνει αδιάφορος ο κόσμος στην απουσία σχεδίου για να φτάσει η Ελλάδα στο μέσο όρο δημοσίων δαπανών της Ε.Ε. στην Υγεία και στην Παιδεία.
* Άλλη μια υπόσχεση ήταν η ισχυρή ανάπτυξη
Σχέδιο για την ανάπτυξη δεν έχουμε δει. Ακούμε το συνηθισμένο ευχολόγιο ότι, αν κάνουμε όλα τα χατίρια των επενδυτών, ε, τότε, πού θα πάει, θα έρθουν και οι επενδύσεις. Κάποιες θα έρθουν, αλλά όχι αρκετές και σίγουρα όχι ποιοτικές, με την έννοια ότι δεν θα συνοδεύονται με καλές θέσεις εργασίας, περιβαλλοντική ευαισθησία και περιφερειακή διάσταση. Η ποιότητα και ποσότητα των επενδύσεων επιτάσσει προτεραιότητες και προγραμματισμό. Το επιτελικό κράτος της Ν.Δ. κατασκευάστηκε για άλλους σκοπούς, όπως έχει ήδη φανεί.
* Μετά την ολοκλήρωση του Μνημονίου δρομολογήσατε και εφαρμόσατε μια διαφορετική πολιτική, ενώ δημιουργήθηκε και ένας δημοσιονομικός χώρος ασφαλείας. Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση “κλοτσάει” αυτή την παρακαταθήκη; Υπάρχει τελικά περιθώριο για άλλη πολιτική;
Η Ν.Δ. είτε δεν έχει καταλάβει ότι δεν χρειάζεται η συνέχιση των μνημονιακών πολιτικών είτε έχει καταλάβει και προσποιείται ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Είναι δεδομένη η παρακαταθήκη μας για την επόμενη κυβέρνηση, όποια και να ήταν αυτή -γιατί εμείς δεν είμαστε σαν τα μούτρα τους, να θέλουμε να υπονομεύσουμε την επόμενη κυβέρνηση αδιαφορώντας για τις συνέπειες στον κόσμο και την οικονομία.
Η παρακαταθήκη μας είναι: έξοδος από το Μνημόνιο, μια μεσοπρόθεσμη λύση για το χρέος που δίνει χώρο για αναπτυξιακές και κοινωνικές πολιτικές για τα επόμενα 10-15 χρόνια, ένα μαξιλάρι για να έχουμε πρόσβαση στις αγορές. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. εκμεταλλεύεται αυτή την παρακαταθήκη για μια εντελώς μεροληπτική ταξική πολιτική, που δεν έχει ούτε κοινωνική ούτε αναπτυξιακή προοπτική.
* Από την υλοποίηση της πολιτικής, στον απολογισμό της. Το εκλογικό αποτέλεσμα της 7ης Ιουλίου σίγουρα δεν συνιστά στρατηγική ήττα, του ΣΥΡΙΖΑ, παραμένει όμως μια ήττα με τη Ν.Δ. μάλιστα αυτοδύναμη. Έχετε βγάλει, ως κόμμα, συμπεράσματα για τα λάθη και τις αδυναμίες;
Ο απολογισμός πρέπει να γίνει και θα γίνει, στο πλαίσιο του συνεδρίου. Το έχει ανάγκη ο κόσμος μας, το έχουμε ανάγκη ως κόμμα για να πάμε μπροστά. Υπάρχουν αιτίες που δεν ήταν εύκολο να αποφευχθούν, όπως η ανάγκη συμβιβασμών για να βγούμε από το Μνημόνιο. Υπάρχουν και σωστές επιλογές που ξέραμε ότι θα έχουν πολιτικό κόστος, όπως η Συμφωνία των Πρεσπών, που είμαστε περήφανοι που δεν διστάσαμε. Αλλά βεβαίως υπήρχαν και λάθη, και παραλείψεις, και συμπεριφορές που πρέπει να συζητηθούν με συντροφικό τρόπο και με το βλέμμα προς το μέλλον.
* Συνεδριάζει από χθες πρώτη φορά η Κεντρική Επιτροπή Ανασυγκρότησης στον δρόμο για το συνέδριο. Βλέπουμε στην παρέμβαση της πρωτοβουλίας μελών “53+” να εκφράζονται επιφυλάξεις. Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι κρισιμότερες παράμετροι σε αυτή την, σε κάθε περίπτωση κρίσιμη και ιστορική, διαδικασία;
Η συνάντηση στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας των αντιπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ και της Προοδευτικής Συμμαχίας είναι ένα σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη του πολιτικού μας εγχειρήματος. Έχουν προηγηθεί μικρότερα αλλά εξίσου σημαντικά βήματα στην ίδια κατεύθυνση. Μιλάω για την εγγραφή ήδη χιλιάδων ανθρώπων στον ΣΥΡΙΖΑ, την επομένη μάλιστα μιας εκλογικής ήττας. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι οι οποίοι έβαλαν πλάτη για να κατακτήσει το, απροσδόκητο για τους αντιπάλους μας, ποσοστό του 31,5%.
Το κείμενο συμβολής των “53+” έχει αξία γιατί αποσαφηνίζει καίριες προϋποθέσεις του εγχειρήματος για την ανάπτυξη του ΣΥΡΙΖΑ και την ίδια στιγμή δίνει ιδέες για τον τύπο της αντιπολίτευσης που έχουμε ανάγκη. Και κατά τη δική μου γνώμη το βασικό είναι να βρούμε το βηματισμό μας στην αντιπολίτευση που θέλουμε, την αντιπολίτευση που έχει ανάγκη η χώρα απέναντι στη συντηρητική, νεοφιλελεύθερη παλινόρθωση και στην οικοδόμηση ενός κομματικού κράτους της Δεξιάς.
* Ποιον χαρακτήρα πρέπει να έχουν οι συμμαχίες; Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά τη διακυβέρνηση και με την προοπτική να ξανακυβερνήσει, να απευθυνθεί στα αριστερά του;
Οι συμμαχίες κατά κύριο λόγο έχουν κοινωνικό χαρακτήρα, δηλαδή ποιες κοινωνικές τάξεις θέλεις να εκπροσωπήσεις, με ποιες κοινωνικές κατηγορίες πρέπει να συμμαχήσεις. Η προτεραιότητα είναι στον κόσμο της εργασίας και στον κόσμο της δημιουργίας, με έμφαση στην πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία. Αυτό δεν σημαίνει ότι μας αφήνουν αδιάφορους οι πολιτικές συμμαχίες, οι συνεργασίες με όμορους κομματικούς χώρους. Αλίμονο αν κυριαρχούσε η άποψη ότι τις συμμαχίες θα τις εξαντλήσουμε στο εσωτερικό του κόμματός μας.
* Ο ΣΥΡΙΖΑ εκ των πραγμάτων θα καλύψει τον χώρο, εκτός της Αριστεράς, και της Κεντροαριστεράς. Μπορεί αυτό να γίνει χωρίς να μετατοπιστεί ιδεολογικά;
Δεν χρειάζεται να μιλάμε με όρους της προηγούμενης δεκαετίας, με τη γλώσσα των εποχών πριν από την κρίση. Με την πολιτική γεωγραφία της εποχής της «ευημερίας» για κάποιους, μιας ευημερίας με δανεικά και πολλούς και πολλές απέξω. Η Κεντροαριστερά και η Σοσιαλδημοκρατία ηττήθηκαν στην κρίση και σήμερα αναζητούν τρόπους να δραπετεύσουν από το υπαρξιακό αδιέξοδο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε υπόσταση στους ηττημένους των αγορών, φρόντισε τα πιο αδύναμα οικονομικά στρώματα και έδωσε ελπίδες για μια δίκαιη -ταξικά- οικονομική και κοινωνική πρόοδο στους άλλους. Με αυτή την έννοια προσέγγισε κοινωνικούς χώρους «ομήρους» του δικομματισμού και επιβραβεύτηκε. Πάλι με αυτή την έννοια όσοι μας προσκαλούν να διεκδικήσουμε κοινωνικούς χώρους που ήδη εκπροσωπούμε, πόσο μάλλον να μιμηθούμε τον Ανδρέα Παπανδρέου της δεκαετίας του 1980, δεν ξέρουν πού πατούν και πού βρίσκονται.
* Τελικά η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει; Ποιος ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ στη νέα συγκυρία; Συμμαχίες με τι όρια;
Ο Αλτουσέρ έγραψε πριν από χρόνια ότι «το μέλλον διαρκεί πολύ». Από αυτή τη σκοπιά ζούμε μια τραγική αντίφαση: από τη μια μεριά η σημερινή Ευρώπη διαψεύδει τις προσδοκίες ακόμα και των πιο πεπεισμένων ευρωπαϊστών, από την άλλη οι δράσεις για τον μετασχηματισμό της σημερινής Ε.Ε., δράσεις στο πολιτικό και κοινωνικό – κινηματικό επίπεδο προχωρούν αργά, πολύ αργά, με πισωγυρίσματα.
Ο νεοφιλελευθερισμός έχει ποτίσει όλα τα πεδία άσκησης της πολιτικής και την ίδια στιγμή οι πιο αποκρουστικές ακροδεξιές και μισάνθρωπες ιδεολογίες δραπετεύουν από τα χρονοντούλαπα της Ιστορίας και είναι παρούσες παντού. Δεν είμαι σίγουρος αν αυτή η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει ή θα καταρρεύσει από τις εσωτερικές της αντιφάσεις.
Είμαι όμως σίγουρος πως εμείς πρέπει να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να αλλάξει. Γι’ αυτόν τον λόγο παλεύουμε να δημιουργηθεί μια πλατιά συμμαχία, η κοκκινο-κοκκινο-πράσινη συμμαχία, δηλαδή συμμαχία της Ριζοσπαστικής Αριστεράς με τους Οικολόγους και την αριστερή Σοσιαλδημοκρατία προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες, η οικολογική κρίση και η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση.
Βλέπουμε με αισιοδοξία την προοπτική, όπου η Σοσιαλδημοκρατία εγκαταλείπει τη συμμαχία της με τον νεοφιλελευθερισμό και προσχωρεί με μια προοδευτική ατζέντα σε συμμαχία με την Αριστερά, όπως στην Ισπανία. Χρειαζόμαστε πολλά περισσότερα παρόμοια εγχειρήματα και την ίδια στιγμή χρειαζόμαστε έναν πανευρωπαϊκό συντονισμό των κινημάτων και των κοινωνικών αντιστάσεων με ριζοσπαστική ατζέντα.
* Πως βλέπετε την “επαναφορά της κανονικότητας” που επιχειρεί η κυβέρνηση;
Η κανονικότητα της Ν.Δ. είναι η κανονικότητα της κρίσης. Είναι η κανονικότητα του κομματικού κράτους, η ανάπτυξη με μπετά και εξυπηρετήσεις σε κολλητούς, οι εργασιακές σχέσεις της γαλέρας και τα κοινωνικά δικαιώματα προσφορά -ως λάφυρο- στις ασφαλιστικές, στις ιδιωτικές εταιρείες υγείας, στα ιδιωτικά κολέγια.
Στα ζητήματα της ιδεολογίας και των ελευθεριών πάει ακόμα πιο πίσω, στο μετεμφυλιακό κράτος του αστυνόμου, του χωροφύλακα και του Νόμου 4000 περί τεντιμποϊσμού. Χωρίς αστεία, η κυβέρνηση ανασύρει τις πιο αντιδραστικές ιδεολογίες, το Νόμο και την Τάξη, με την αστυνομική βία και την προληπτική καταστολή. Με τη διαχείριση του φόβου απέναντι στον άλλο, τον μετανάστη και τον πρόσφυγα, τον νεανικό ριζοσπαστισμό, τον διαφορετικό ερωτικό προσανατολισμό, προκειμένου να ομογενοποιήσει το εκλογικό της σώμα και να ελαχιστοποιήσει τις διαρροές από ανεκπλήρωτες υποσχέσεις.
* Αν και προεκλογικά ο Κ. Μητσοτάκης υποσχόταν λύση στο προσφυγικό, βλέπουμε την κατάσταση να επιδεινώνεται, τόσο στο εσωτερικό όσο και σε σχέση με την Τουρκία και την Ευρώπη…
Το προσφυγικό χρειάζεται ανθρωπισμό, προσκόλληση στα ανθρώπινα δικαιώματα και αποφασιστικότητα να υποστηρίζεις τις θέσεις και τις αξίες σου. Χρειάζεται και σοβαρή συζήτηση για τα οικονομικά οφέλη για τις χώρες που υποδέχονται πρόσφυγες και μετανάστες.
Η εξωτερική πολιτική χρειάζεται να μην έχει κύριο γνώμονα την εσωτερική κατανάλωση, αλλά πυγμή για το πώς αναβαθμίζεις τη γεωστρατηγική θέση της χώρας σου συμβάλλοντας συγχρόνως στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών και τη συνανάπτυξη. Και στα δύο η κυβέρνηση της Ν.Δ. παίρνει πολύ χαμηλή βαθμολογία.
Και αυτό δεν περιορίζεται στο προσφυγικό. Δύσκολα κατανοεί κανείς τη στάση της Ν.Δ. ακόμα και για το στρατηγικό της όραμα για την Ευρώπη, για την οικονομική και χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης. Αν θεωρείς ότι για όλα έφταιγε, και ακόμα φταίει, ο ΣΥΡΙΖΑ, δύσκολα μπορείς να σκεφτείς σοβαρά για τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής, όχι μόνο για τα γεωστρατηγικά και τα θεσμικά ζητήματα της Ευρώπης, αλλά και για τις ανισότητες, την πράσινη ατζέντα, τα δικαιώματα, που συζητούνται σε όλη την υφήλιο.
Πηγή: Η Αυγή
