Τη συνέντευξη πήρε η Τζέλα Αλιπράντη
Οι κινήσεις της κυβέρνησης στο προσφυγικό έχουν προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων, πρώτα με τις εκκενώσεις καταλήψεων και τώρα με το νόμο, πια, για τη διεθνή προστασία. Εσείς πώς τις κρίνετε και πού αποσκοπεί η συντηρητική της προσέγγιση κατά τη γνώμη σας;
Ορθά συνδέετε τις επιχειρήσεις εκκένωσης κτιρίων στα Εξάρχεια, στα οποία κατοικούσαν οικογένειες προσφύγων, με το νόμο για τη διεθνή προστασία. Στόχος, η θεσμική κάλυψη -θεσμική σφραγίδα- απ’ τη μεριά του κράτους, του συντηρητισμού και της ξενοφοβίας, που χαρακτηρίζει όντως τη σκέψη και τη συμπεριφορά ενός -όχι μικρού- τμήματος της ελληνικής κοινωνίας. Συγκροτείται, δηλαδή, και θεσμικά το συντηρητικό και ξενοφοβικό κράτος. Πιο σωστά, ανασυγκροτείται μετά από τη δημοκρατική-προοδευτική διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για πολύ αρνητική εξέλιξη. Ελπίζω και εύχομαι να υπάρξουν πραγματικά γενικευμένες και αξιόπιστες δημοκρατικές αντιδράσεις, ώστε το σχέδιο Μητσοτάκη-Χρυσοχοΐδη να αποτύχει. Οι μέχρι τώρα αντιδράσεις είναι όντως πολύ σημαντικές, αλλά ακόμα είναι λίγες, συγκριτικά με τις δυσκολίες και τις ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών. Χρειάζεται πανευρωπαϊκή κινητοποίηση.
Κυβερνητική προχειρότητα και ιδεοληψία
Το νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε αυτή τη βδομάδα, είχε δεχθεί κριτική πέραν από ζητήματα ουσίας και για νομοτεχνικά θέματα. Είναι δυνατόν να εφαρμοστεί και τι επιπτώσεις θα έχει;
Το νομοσχέδιο επιχειρεί, σε κρίσιμα και σοβαρά ζητήματα, να ακροβατήσει ανάμεσα στο δραστικό περιορισμό των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών και στον εξορθολογισμό της διαχείρισης των πολλαπλών και σύνθετων προβλημάτων. Αυτό δεν γίνεται. Για να έχεις αποτελέσματα στη διαχείριση τόσο σύνθετων ζητημάτων, πρέπει να στηρίζεσαι στη διεθνή νομιμότητα και στις Συνθήκες που αποτελούν ιστορικές κατακτήσεις της ανθρωπότητας. Νομιμότητα και Αλληλεγγύη. Μόνο αυτά τα δυο εργαλεία φέρνουν αποτέλεσμα. Όλα τα άλλα, εκτός από απάνθρωπα, είναι και αναποτελεσματικά. Σύντομα, οι βασικές διατάξεις που εισάγει ο νέος πια νόμος για τη διεθνή προστασία, θα αποδειχθούν απλές ψευδαισθήσεις μιας πανικόβλητης κυβέρνησης. Το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα είναι και περίπλοκο και πολύπλοκο, για να υπόσχεται η κυβέρνηση ΝΔ ότι θα το επιλύσει δια της καταστολής και του περιορισμού των δικαιωμάτων των προσφύγων. Δέσμια της πολεμικής που άσκησε, και συνεχίζει να ασκεί, ενάντια στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, αναζητά απεγνωσμένα ένα αξιόπιστο αφήγημα. Με την προχειρότητα που νομοθετεί, αναδεικνύονται όλες οι αντιφάσεις της πολιτικής της. Με κάθε δήλωσή της, είτε για τον έλεγχο των θαλασσίων συνόρων, είτε με την μετατροπή του προσφυγικού σε μεταναστευτικό, είτε με το σχέδιο για δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης, είτε με την αστυνομική αντίληψη που έχει για τη διαδικασία ασύλου, παράγονται παρενέργειες, που θα τις βρει μπροστά της.
Εν τω μεταξύ, ο πρωτοφανής υπερπληθυσμός στα ΚΥΤ των νησιών συνεχίζεται. Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Πρόκειται για ανικανότητα της κυβέρνησης ή αδιαφορία και σκοπιμότητα;
Είμαστε ειλικρινείς στον ΣΥΡΙΖΑ και, γι’ αυτό, ποτέ δεν κρύψαμε ότι ο υπερπληθυσμός στα νησιά οφείλεται και στις δομικές παρενέργειες της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας ή πρωτίστως σε αυτές. Επειδή τα προβλήματα που δημιουργούσε η εφαρμογή της, ήταν πάντα οριακά, δεν εφησυχάζαμε στιγμή. Η κυβέρνηση της ΝΔ, με την ιδεοληψία της ότι τα προσφυγικά ρεύματα τα γεννάει η Αριστερά (!!!), έχασε πολύτιμο χρόνο και, μέχρι να καταλάβει τί της γίνεται, της έφυγε ο έλεγχος. Και πώς να μην της ξεφύγει, όταν ανθρώπους κλειδιά στη διοίκηση, με τεράστια εμπειρία και επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, έσπευσαν εκδικητικά να τους διώξουν, απογυμνώνοντας τις υπηρεσίες από στελέχη που είχαν γνώση και εμπειρία. Πώς να μην τους ξεφύγει, αφού πίστευαν, ως αφελείς, ότι αρκεί να δηλώσουν ότι θα ελέγχονται τα σύνορα, για να μειωθούν οι ροές; Φαίνεται ότι τη γελοία κριτική που άσκησαν κατά του ΣΥΡΙΖΑ και εναντίον μου, ως αναπληρώτριας υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, ότι εμείς καλέσαμε τους πρόσφυγες στη χώρα, την έχουν τελικά πιστέψει. Η ιδεολογία τους και η υποκρισία τους δεν τους επιτρέπει ούτε γεωπολιτικές αναλύσεις, ούτε βαθυστόχαστες προσεγγίσεις, ούτε καν μια απλή αξιολόγηση της πραγματικότητας και γι’ αυτό είναι και επικίνδυνοι. Το κορυφαίο είναι πως μας καταγγέλλουν ότι το 2015, όχι μόνο καλέσαμε τους πρόσφυγες στη χώρα, αλλά και τους επιτρέψαμε να…. φύγουν. Λέτε να ήθελαν να μείνει το 1 εκατ. πρόσφυγες στην Ελλάδα, για να μην στενοχωρήσουμε τους Ευρωπαίους; Μπορεί, αρκεί να μην παραδεχτούν τίποτα που να μπορεί να πιστωθεί στον ΣΥΡΙΖΑ και στις επιλογές του.
Φόβος για κύμα ρατσισμού
Για την αποσυμφόρηση των νησιών κεντρικό ρόλο έχουν και οι τοπικές κοινωνίες και οι δήμοι που θα υποδεχθούν τους πρόσφυγες. Παρατηρούνται, όμως, ξενοφοβικές αντιδράσεις. Μπορεί η ΝΔ, που τις εξέθρεψε τόσο καιρό, να τις αμβλύνει τώρα και να υπάρξει ισότιμη και ειρηνική συμβίωση;
Αυτό είναι ίσως το πιο κρίσιμο ζήτημα. Εάν δεν υπάρξει ανακατανομή και συνευθύνη σε όλη την Ελλάδα, δεν μπορεί να υπάρξει αλληλεγγύη και επομένως δεν μπορεί να υπάρχει αποτέλεσμα. Φοβάμαι πως εδώ η ακαταλληλότητα της κυβέρνησης ΝΔ είναι δομική. Εάν η κυβέρνηση δεν αναλάβει συγκροτημένη και αποφασιστική δράση και υποκλιθεί στο συντηρητισμό και στην ξενοφοβία των τοπικών κοινωνιών, τότε ένα νέο κύμα ρατσισμού φοβάμαι ότι θα ενισχυθεί. Προφανώς και η πλειοψηφία όσων αντιδρούν είναι πολιτικό ακροατήριο και εκλογική πελατεία της ΝΔ. Φοβούνται τον πρόσφυγα, το μετανάστη, ακόμα και τα ασυνόδευτα ανήλικα. Ποιος καλλιέργησε το φόβο; Ποιος υποσχέθηκε ότι θα λύσει το προσφυγικό ζήτημα με μαγικό και ανώδυνο τρόπο; Η πολιτική εκδικείται τις μεγαλοστομίες και την υποκρισία. Δεν μπορεί σαν χώρα να διεκδικούμε ανακατανομή και συνευθύνη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά στο εθνικό επίπεδο να χαϊδεύουμε τον κοινωνικό εγωισμό και την ξενοφοβία. Η ΝΔ βρίσκεται τώρα μπροστά σε σοβαρό δίλημμα, αν θα υποκύψει στις πιέσεις ή θα συγκρουστεί με τις κοινωνικές της αναφορές. Το νομοσχέδιο για τη διεθνή προστασία, που είναι πλέον νόμος, δεν θα βοηθήσει να επιλυθεί το δίλημμα. Στην καλύτερη περίπτωση θα λειτουργήσει ως δόλωμα, για να κερδίσει χρόνο, λόγω της αναμονής της επιτυχημένης εφαρμογής του.
Μια άλλη προσφυγική πολιτική δεν είναι ουτοπία
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είχε ευαισθητοποιήσει τις τοπικές κοινωνίες όσο θα έπρεπε στο ζήτημα, είχε προχωρήσει επαρκώς την ένταξη των προσφύγων κατά τη γνώμη σας; Τώρα υπάρχει πολιτική για αυτήν; Μπορεί να ξαναϋπάρξει ένα ισχυρό κίνημα αλληλεγγύης που θα την διεκδικήσει και τι ρόλο μπορεί να έχει σε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ;
Η ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών, αλλά και μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας, είναι ένα μεγαλειώδες έργο ανάτασης, με ιστορικές διαστάσεις, στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ πρωταγωνίστησε ως κόμμα και ως κυβέρνηση. Πρωταγωνίστησε, αλλά δεν μονοπώλησε το έργο αυτό. Γι’ αυτό πέτυχε, αν και προφανώς με μεγάλες αδυναμίες. Η πλειοψηφία της κοινωνίας έδειξε αντανακλαστικά ευαισθησίας και γνήσιας ανιδιοτέλειας. Χωρίς αυτά θα είχαμε αποτύχει. Μετά το μετεκλογικό αποτέλεσμα έχουμε πισωγύρισμα. Δεν ήρθε αιφνιδιαστικά. Είχε… προαναγγελθεί. Παρά ταύτα, πιστεύω πως τίποτα δεν έχει κριθεί τελεσίδικα. Εμπιστεύομαι τις υγιείς δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας. Στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στην ελληνική διοίκηση, υπάρχει πλούσια θεσμική μνήμη απέναντι στο ζήτημα. Το 2015 δεν καταγράφηκε μια κατ’ εξαίρεση θετική αντίδραση της πλειοψηφίας απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αλλά μια αυθεντική συλλογική έκφραση αισθημάτων αλληλεγγύης. Αυτό που συνέβη στη χώρα μας, και συγκίνησε όλο τον κόσμο, δεν ήταν ένα εφήμερο επεισόδιο που καταγράφηκε άπαξ και δεν θα επαναληφθεί. Καταγράφηκε στις συνειδήσεις των ανθρώπων που συμμετείχαν και είναι βέβαιο ότι θα εκφραστεί πάλι. Μπορεί οι συσχετισμοί να έχουν αλλάξει και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Μπορεί η ξενοφοβία να ηγεμονεύει και να αποπροσανατολίζει τις κοινωνίες. Μπορεί η ακροδεξιά να κερδίζει έδαφος. Όμως δεν λύνει τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων, για να είναι η κοινωνία, για πολύ καιρό, όμηρος τέτοιων απάνθρωπων ιδεολογιών. Το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι πολύ σοβαρό ζήτημα. Υπερβαίνει τα ελληνικά και ευρωπαϊκά σύνορα και αναζητείται επειγόντως ένα πολιτικό σχέδιο για τη διαχείρισή του. Αν είναι ουτοπία ότι μπορούν να σταματήσουν άμεσα οι πόλεμοι, η φτώχεια και η κλιματική παρακμή, δεν είναι ουτοπία ότι οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μπορούν να επιβάλουν μια άλλη πολιτική στο προσφυγικό.
Πηγή: Η Εποχή
