Κερδίζοντας το 10% των εδρών του Ευρωκοινοβουλίου στις πρόσφατες εκλογές, οι Οικολόγοι ξανάφεραν στην επιφάνεια μια παλιά διαμάχη για την πολιτική τοποθέτηση του κινήματός τους. Κλίνει πιο πολύ προς τα αριστερά, όπως δείχνει η πλειονότητα των συμμαχιών που έχει κάνει μέχρι σήμερα, ή είναι μάλλον φιλελεύθερο, όπως δείχνουν ταυτόχρονα η συμμαχία του Εμανουέλ Μακρόν με πολλούς πρώην οικολόγους ηγέτες (Ντανιέλ Κον – Μπεντίτ, Πασκάλ Κανφάν, Πασκάλ Ντιράν) και κάποιοι συνασπισμοί που, στη Γερμανία, συμπεριλαμβάνουν και τη Δεξιά και τους Πράσινους;
Εξ ορισμού, φιλελευθερισμός και προστασία του περιβάλλοντος θα έπρεπε να φτιάχνουν ένα εκρηκτικό δίδυμο. Πράγματι, το 2003, ένας ιδιαίτερα σημαντικός φιλελεύθερος θεωρητικός όπως ο Μίλτον Φρίντμαν συμπέραινε: «Το περιβάλλον είναι ένα πρόβλημα βαθιά υποτιμημένο. (…) Μολύνουμε ακόμα και όταν αναπνέουμε. Δεν θα κλείσουμε τα εργοστάσια με το πρόσχημα ότι θέλουμε να εξαλείψουμε όλες τις αποθέσεις του μονοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Καλύτερα να τα κλείσουμε όλα από τώρα να τελειώνουμε!»1. Και δέκα χρόνια πριν από τον Φρίντμαν, ο Γκάρι Μπέκερ, άλλος σφαγέας εκείνου που ακόμα δεν ονόμαζαν «τιμωρητική οικολογία», κάτοχος «Νόμπελ Οικονομίας» κι αυτός, έκρινε ότι «το εργατικό δίκαιο και η προστασία του περιβάλλοντος έχουν φτάσει σε υπερβολικά επίπεδα στην πλειονότητα των αναπτυγμένων χωρών». Αλλά ήδη ήλπιζε ότι «το ελεύθερο εμπόριο θα καταργήσει κάποιες από τις υπερβολές αυτές, υποχρεώνοντας τον καθένα να παραμείνει ανταγωνιστικός απέναντι στις εισαγωγές από τις αναπτυσσόμενες χώρες»2.
Κατανοούμε συνεπώς ότι οι σχετικές με το μέλλον του πλανήτη αγωνίες έχουν αποκαταστήσει τον, για πολύ καιρό ντροπιαστικό, όρο του «προστατευτισμού». Σε σημείο που στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια ενός ντιμπέιτ για τις ευρωπαϊκές εκλογές, οι επικεφαλής των συνδυασμών των Σοσιαλιστών και των Οικολόγων απαίτησαν, σχεδόν με τους ίδιους όρους όπως και η Μαρίν Λεπέν, «προστατευτισμό στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης»3. Οι δυνητικές συνέπειες μιας τέτοιας αλλαγής πορείας είναι προφανείς, αφού το ελεύθερο εμπόριο αποτελεί την ιστορική θεμέλια αρχή της Ένωσης, ενώ ταυτόχρονα είναι και η κινητήρια δύναμη της πιο ισχυρής της χώρας, της Γερμανίας.
Από δω κι εμπρός, καταλαβαίνουμε ότι το εγκώμιο, που πλέον είναι συναινετικό, των τοπικών παραγωγών, της διανομής με ελάχιστους μεσάζοντες, της τοπικής επεξεργασίας των σκουπιδιών είναι ασύμβατο με ένα τρόπο παραγωγής και εμπορίου που πολλαπλασιάζει τις «αξιακές αλυσίδες», δηλαδή οργανώνει το πηγαινέλα των φορτωμένων με εμπορευματοκιβώτια πλοίων, πάνω στα οποία τα εξαρτήματα του ίδιου προϊόντος «διασχίζουν τρεις ή τέσσερις φορές τον Ειρηνικό πριν φτάσουν στα ράφια ενός καταστήματος»4.
Οι ευκαιρίες να επιβεβαιώσουν στην πράξη την άρνηση του οικολογικά καταστροφικού «ελεύθερου εμπορίου» δεν θα λείψουν τις ερχόμενες εβδομάδες. Πράγματι, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να επικυρώσουν -ή μάλλον, ας το ελπίσουμε, να απορρίψουν- μια συμφωνία εμπορικής φιλελευθεροποίησης με τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής, ανάμεσά τους η Βραζιλία και η Αργεντινή (EU-Mercosur), μία άλλη με τον Καναδά (CETA), μία τρίτη με την Αλγερία (DCFTA / Aleca). Θα δούμε τότε εάν ένα «πράσινο κύμα» πράγματι σάρωσε τη Γηραιά Ήπειρο.
1 Συνέντευξη του Henri Lepage, «Politique internationale», αρ. 100, Παρίσι, καλοκαίρι 2003.
2 Gary Becker, «Nafta: The pollution issue is just a smokescreen», «Business Week», 9 Αυγούστου 1993. Αναφέρεται στο «Le Grand Bond en arrière», Agone, Μασσαλία, 2012.
3 France 2, 22 Μαΐου 2019.
4 Ben Casselman, «Manufacturers adapt to trade war, but the cost could be steep», «The New York Times», 31 Μαΐου 2019.
Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της «Le Monde diplomatique»
Επιμέλεια: Βάλια Καϊμάκη
Πηγή: Η Αυγή από Le Monde Diplomatique
