«Σήμερα, είναι μια χαρούμενη μέρα αφού σήμερα ο Χένρι Κίσινγκερ τίναξε τα πέταλα». Έτσι είχε ξεκινήσει, στις 30 Νοεμβρίου, ο σεναριογράφος Πολ Λάβερτι το masterclass, την κουβέντα του με τον Νίνο Φένεκ Μικελίδης, στο Άστορ, με αφορμή την προβολή της ταινίας «Η τελευταία παμπ», πιθανότατα και τελευταία ταινία του διδύμου Κεν Λόουτς – Πολ Λάβερτι. Μια συνεργασία που ξεκίνησε το 1996 με το Τραγούδι της Κάρλα, μια ερωτική ιστορία που διαδραματίζεται στη Νικαράγουα, την περίοδο του εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στους Σαντινίστας και τους Κόντρας. Ο Λάβερτι εργαζόταν στη Νικαράγουα ως δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπήρξε μάρτυρας των φρικαλεοτήτων που είχαν διαπραχθεί εκεί. Με τον Λόουτς συναντήθηκαν, όπως έχει πει, γιατί αντιμετωπίζουν τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. «Προσπαθούσαμε να καταλάβουμε γιατί οι ΗΠΑ ήταν αποφασισμένες να συνθλίψουν μια τόσο μικρή χώρα». Δεν φανταζόταν ότι, μετά από εκείνη την ταινία, θα ακολουθούσαν τόσες άλλες.
Τις τρεις ταινίες, «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (2016), «Συγγνώμη, απουσιάζατε» (2019), «Η τελευταία παμπ» (2023), τις συνδέει το σκηνικό της Βόρειας Αγγλίας. Ο Λάβερτι επισημαίνει ότι δεν ήταν πρόθεσή του να γράψει τρεις ταινίες που να συνδέονται μεταξύ τους, αλλά η περιοχή χρησίμευσε ως ένας μικρόκοσμος μεγάλων κοινωνικών ζητημάτων, ώστε ο ίδιος και ο Λόουτς ένιωσαν την ανάγκη να επιστρέψουν εκεί.
«Αφού ολοκληρώσαμε το “Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ”, αισθανθήκαμε, ωστόσο, ότι ήταν ημιτελής δουλειά και ότι ήταν ζωτικής σημασίας να συνεχίσουμε», λέει ο Λάβερτι. «Αισθανθήκαμε ότι υπήρχαν τόσες πολλές ιστορίες να πούμε, όπως να μιλήσουμε και να καταγγείλουμε την επισφαλή εργασία και πώς οι άνθρωποι κατέληξαν να δουλεύουν δεκαοκτώ ώρες την ημέρα. Λοιπόν, κάναμε το “Συγγνώμη, απουσιάζατε”. Όμως, ακόμα και τότε, νιώθαμε ότι υπήρχαν θέματα που έπρεπε να θίξουμε. Ήταν σημαντικό να επιστρέψουμε και πάλι στην απεργία των ανθρακωρύχων το 1984, και σε αυτές τις ζωντανές κοινότητες πολιτισμού και αλληλεγγύης μέχρι και την τωρινή αποσύνθεση. Υπάρχει μια σειρά από πολιτικές αποφάσεις και ήττες. Πώς καταλήγεις από το οκτάωρο εργασίας στις δεκατέσσερις ώρες του “Συγγνώμη, απουσιάζατε” και στην τεχνολογία που συντρίβει τους ανθρώπους; Όπως και στο “Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ”, στην εφιαλτική γραφειοκρατία και την απάνθρωπη σκληρότητα;» αναρωτιέται ο Λάβερτι. «Ελπίζω αυτές τις τρεις ταινίες να τις δουν οι θεατές ως μία, γιατί αλληλοτροφοδοτούνται».
Το παρόν, όπως το αντιλαμβάνονται ο Κεν Λόουτς, ο Πολ Λάβερτι αλλά και η «σταθερή» και πολύτιμη παραγωγός του βρετανού σκηνοθέτη Ρεμπέκα Ο Μπράιεν, δεν είναι ποτέ δεδομένο, παρότι και οι τρεις τους γνωρίζουν πάντα ποια πλευρά υποστηρίζουν. Αλλά αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι το να δίνουν φωνή στις ιστορίες που είναι μέρος της πραγματικότητας που ζούμε. Να διαμορφώνουν έναν οδηγό που, σε κάθε ταινία, με ακρίβεια, να εγκαλεί αυτήν την αδιάφορη πολιτική τάξη που ολοένα βρίσκεται πιο μακριά από τις ανάγκες των πολιτών, μιαν αριστερά που έχει απολέσει τους δεσμούς της με αυτούς που οφείλει να αντιπροσωπεύει – ενώ η απελπισία αυτού του αθέατου πλήθους συχνά μετατρέπεται σε οργή ή άλλες φορές σε αίσθημα ματαίωσης και παραίτησης. Στην προβολή της Τελευταίας παμπ στις Κάνες και, στη συνέχεια, στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, η ταινία έγινε δεκτή από το κοινό με μεγάλη συγκίνηση.
Μιλώντας ο Λόουτς για την επιστροφή στους ίδιους τόπους των δύο προηγούμενων ταινιών, ανέφερε ότι, με το «Eγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» και το «Συγγνώμη, απουσιάζατε», πρόθεσή τους ήταν να καταγγείλουν τη στυγνή πραγματικότητα που η πολιτεία έχει επιβάλει και που αρνείται σε αυτούς που υποφέρουν στοιχειώδη στήριξη, προκειμένου να μην πεθάνουν της πείνας. Στο «Συγγνώμη, απουσιάζατε» ο πρωταγωνιστής δουλεύει δώδεκα ώρες τη μέρα και αντιμετωπίζει, παρόλα αυτά, ακόμη και την ακραία φτώχεια. Στην τελευταία του ταινία στην αρχή, τονίζεται ότι η αλληλεγγύη, που κάποτε ήταν σημαντική στην πόλη των ανθρακωρύχων, έχει εξαφανιστεί και η Σύριοι πρόσφυγες μένουν εκτεθειμένοι, πριν η πόλη «ξαναβρεί» το αίσθημα ενότητας και αλληλοϋποστήριξης.
Ο Λόουτς δεν παραλείπει να καταγγείλει και τη συμπεριφορά του πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ ο οποίος, παρόλο που προέρχεται από ινδούς γονείς, και, θεωρητικά, θα έπρεπε να αντιμετωπίζει με ευαισθησία τη συνθήκη των προσφύγων, τους αντιμετωπίζει με ρατσισμό, επιβαρύνοντας την κατάστασή τους, καθώς η μόνη έγνοια είναι το πώς να προστατευτεί η αγορά.
Ο Κεν Λόουτς δήλωσε, όπως επιβεβαίωσε και ο Πολ Λάβερτι στην Αθήνα, ότι πιθανότατα αυτή ήταν η τελευταία του ταινία, καθώς η ηλικία του, είναι πια 87 ετών, αλλά και η προβληματική πλέον όρασή του καθιστούν δύσκολη τη διαδικασία μιας ταινίας αλλά και της τρίχρονης, κάθε φορά, προετοιμασίας. Βέβαια, συμπλήρωσε, ένα μόνο μάτι χρειάζεσαι για να βλέπεις, όπως πρέπει, μέσα από τον φακό!
Πηγές:
www.hotpress.com/film-tv/paul-laverty-on-the-old-oak-our-fear-is-if-there-is-no-progressive-political-representation-for-young-people-and-for-older-people-and-the-ill-the-right-will-move-into-that-vacu-22989494
ilmanifesto.it/ken-loach
Σοφία Ξυγκάκη
