Δυόμισι χρόνια νωρίτερα από το ξέσπασμα του σκανδάλου των υποκλοπών, το Ινστιτούτο Διεθνών Ευρωπαϊκών & Αμυντικών Αναλύσεων (ΙΔΕΑΑ) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας δημοσίευσε μια σειρά αναλύσεων με γενικό τίτλο “Εμείς και ο Κόσμος το 2020”. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης θεματικής, ο καθηγητής Νίκος Ζαχαριάδης, στη συμβολή του με τίτλο “Εμπιστοσύνη, Πολίτης και Πολιτεία στη Σύγχρονη Ελλάδα” (https://idea.uom.gr/trust/) επισήμανε πως “η μεγαλύτερη πρόκληση της κυβέρνησης Μητσοτάκη -και όχι μόνον- είναι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης του Έλληνα πολίτη προς το κράτος”. Προς τούτο, ο Ν. Ζαχαριάδης υπενθύμισε τη θεμελιώδη σημασία της έννοιας της εμπιστοσύνης για το κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο αποτελεί το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των νεωτερικών κοινωνίων ως προς την πολιτική τους λειτουργία, μνημονεύοντας τόσο τον Τζον Λοκ όσο και τον Ζαν Ζακ Ρουσσώ: “Το τελευταίο (σ.σ κοινωνικό συμβόλαιο) θέτει ως βάση της δημοκρατίας όχι την ισχύ, αλλά την εμπιστοσύνη του πολίτη προς στην πολιτεία ότι θα δομηθεί και θα ισχύσει το κράτος δικαίου”.
Σύμφωνα λοιπόν με το παραπάνω άρθρο, κομβικό σημείο για την επιτυχία της κυβέρνησης Μητσοτάκη αποτελεί η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς, η οποία, όπως διαπιστώνει ο συντάκτης του, έχει κλονιστεί λόγω της παρατεταμένης κρίσης. Το συγκεκριμένο άρθρο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου στις 15 Ιανουαρίου 2020, πολύ πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο των υποκλοπών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στο ζήτημα αυτό δεν έχουν να κάνουν με πολιτικά πρόσωπα από αντίπαλους πολιτικούς χώρους ή δημοσιογράφους, αλλά αφορούν υπουργούς της κυβέρνησης, ανώτατους υπηρεσιακούς παράγοντες της δημόσιας διοίκησης αλλά και τον πρώην πρωθυπουργό και βουλευτή της ΝΔ, Αντώνη Σαμαρά.
Ως προς το ίδιο το γεγονός των υποκλοπών, οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης είναι αφενός παιδαριώδεις και, αφετέρου, δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη. Κι αυτό για δύο λόγους: 1.Πώς είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός, ο οποίος προΐσταται πολιτικά της ΕΥΠ, να μη γνωρίζει ποιες ήταν οι κινήσεις της; Αν δεν γνώριζε, ποια εμπιστοσύνη μπορεί να εμπνεύσει ως πολιτικό πρόσωπο κάποιος που δηλώνει άγνοια για την υπηρεσία στην οποία, με βάση τον νόμο που ο ίδιος ψήφισε, προΐσταται; 2. Πώς είναι δυνατόν μια κυβέρνηση που έχει ως σημαία το επιτελικό κράτος και την αποτελεσματικότητά του να ισχυρίζεται ότι υπάρχουν ιδιώτες που παρακολουθούν τους υπουργούς της; Πού βρισκόταν άραγε η ΕΥΠ του Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2019 μέχρι και σήμερα για να το αντιμετωπίσει; Τηρουμένων των αναλογιών, ο ισχυρισμός περί “ιδιωτών” (ή ακόμα και ξένων υπηρεσιών) που παρακολουθούν υπουργούς είναι σαν να δηλώσει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας πως δεν αντιλήφθηκε έλευση τουρκικής φρεγάτας στο λιμάνι του Πειραιά…
Είναι προφανές λοιπόν πως τα ρεπορτάζ που “δείχνουν” το Μαξίμου ως χρήστη του λογισμικού παρακολούθησης Predator δεν μπορεί παρά να είναι αληθή. Και εδώ τίθεται το κομβικό στοιχείο της εμπιστοσύνης: Τι είδους εμπιστοσύνη στους πολίτες μπορεί να εμπνεύσει μια κυβέρνηση που ο επικεφαλής της, δηλαδή ο πρωθυπουργός, παρακολουθεί τους υπουργούς του, άρα είτε δεν τους εμπιστεύεται είτε επιδιώκει να τους εκβιάσει; Με ποιο τρόπο οι συγκεκριμένοι υπουργοί είναι σε θέση να εκτελούν τα καθήκοντα τους όταν γνωρίζουν πως γίνονται αντικείμενο παρακολούθησης, η οποία αφορά και την ιδιωτική τους ζωή; Και κατά συνέπεια, πώς μπορούν να εμπιστευτούν τον πρωθυπουργό τους, όταν γνωρίζουν πως ο ίδιος δεν τους εμπιστεύεται;
Η κρίση εμπιστοσύνης που ενεργοποιεί η υπόθεση των υποκλοπών έχει κι άλλες πλευρές. Τι είδους θεσμική εμπιστοσύνη μπορεί να εμπνεύσει μια κυβέρνηση που, όπως όλα τα στοιχεία δείχνουν, έχει προβεί σε χιλιάδες παρακολουθήσεις πολιτών. Σε τι καθεστώς προσομοιάζει άραγε η πρακτική της παρακολούθησης δημοσιογράφων αλλά και πολιτικών αντιπάλων; Και βέβαια, πώς μπορούν οι πολίτες να εμπιστευτούν μια κυβέρνηση όταν μετά από τις συγκεκριμένες αποκαλύψεις, οι ίδιοι οι υπουργοί που φέρονται να έχουν αποτελέσει στόχους του
Predator δεν κάνουν ούτε το στοιχειώδες, δεν καταφεύγουν δηλαδή στη Δικαιοσύνη προκειμένου να διαλευκανθεί η συγκεκριμένη υπόθεση;
Με άλλα λόγια, “η ανάκτηση της εμπιστοσύνης”, την οποία ο Ν. Ζαχαριάδης θέτει ως κεντρικό στόχο για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, φαίνεται να μετατρέπεται σε συνολικό πολιτικό διακύβευμα. Το οποίο προϋποθέτει την πτώση της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Για λόγους εμπιστοσύνης.
Χρήστος Σίμος
