Εννέα εργαζόμενοι σε καταστήματα εστίασης στα Χανιά συνελήφθησαν πριν δύο εβδομάδες με την κατηγορία της έλλειψης άδειας εργασίας για απασχόληση σε κέντρα διασκέδασης, καταστήματα πώλησης ή κατανάλωσης ποτών, τροφίμων ή αναψυκτικών. Πρόκειται για μια παλαιά ανενεργή αστυνομική διάταξη με το πδ 180/1979. Ανενεργή, καθώς ως προς το ποινικό της σκέλος, ως πταισματική παράβαση, έχει καταργηθεί τουλάχιστον από την εφαρμογή του νέου Ποινικού Κώδικα από το 2019, ενώ ως προς τη συνέπεια της ακυρότητας της σύμβασης εργασίας έχει ήδη κριθεί από το 2008 με απόφαση του Αρείου Πάγου ως ανίσχυρη, ελλείψει νομοθετικής εξουσιοδότησης.
Παρόλα αυτά, συνεχίζει να ισχύει ως διοικητική παράβαση και έτσι έδωσε αφορμή στον τουλάχιστον υπερβάλλοντα ζήλο της τοπικής Αστυνομικής Διεύθυνσης να συλλάβει με τη διαδικασία του αυτόφωρου τους 9 εργαζόμενους και να τους κρατήσει για τουλάχιστον 8 ώρες, έως ότου ενημερωθεί ο τοπικός εισαγγελέας και διατάξει την άρση της κράτησης.
Το πρώτο ζήτημα που αναδεικνύεται είναι η προβληματική διάσταση της ποινικοποίησης της εργασίας με την επίκληση αστυνομικών διατάξεων. Συναφές ως προς αυτό είναι και το ζήτημα των άθλιων συνθηκών κράτησης σε αστυνομικά τμήματα, όπως καταγγέλθηκε από τους ίδιους τους εργαζόμενους, όσο και η αδιαφορία των αστυνομικών οργάνων στην καταγγελία σεξουαλικής παρενόχλησης γυναικών εργαζομένων από συγκρατούμενούς τους, καθώς βέβαια και το ίδιο το γεγονός της αυθαίρετης κράτησης επί 8 τουλάχιστον ώρες.
Οι εργαζόμενες υπέβαλλαν μηνύσεις, που μέλλει να αποδειχθεί αν αυτή τη φορά εξεταστούν και δεν καταλήξουν στο καλάθι της αστυνομικής ατιμωρησίας, που καλά κρατεί στο ποινικό μας σύστημα.
Πέρα όμως από αυτή τη διάσταση, η συγκεκριμένη υπόθεση αναδεικνύει ξανά όλο το προβληματικό πλαίσιο της εργασίας σε καταστήματα εστίασης στη χώρα. Η εστίαση και το τουρισμός αποτελούν πλέον, ελλείψει άλλων κλάδων, τη βαριά βιομηχανία της χώρας, όπου η εργοδοτική ασυδοσία βασιλεύει ανεξέλεγκτη.
Έτσι στη συγκεκριμένη υπόθεση, απορίας άξιο είναι γιατί δεν συνελήφθησαν οι εργοδότες, που εξίσου, αν όχι κατεξοχήν, υποχρεούνται στον εφοδιασμό του προσωπικού με άδειες εργασίας. Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε για αυτό, αλλά είναι κοινώς γνωστό ότι στους μεγάλους χώρους εστίασης και στις αλυσίδες τέτοιων μαγαζιών, που δημιουργούνται σιγά σιγά, οι πραγματικοί ιδιοκτήτες πολύ συχνά δεν είναι αυτοί που εμφανίζονται στα χαρτιά. Η εργασιακή αυθαιρεσία συμβαδίζει με τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή, έτσι ώστε πολύ συχνά ο φερόμενος εργοδότης να είναι κάποιο φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο του εργοδότη, ή ενίοτε κάποιος αλλοδαπός, συνήθως Βούλγαρος ή Ρουμάνος, και συχνά ανύπαρκτος. Η ευκολία ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων εστίασης, όσο και η ευκολία ίδρυσης εταιρειών πάσης νομικής μορφής, έχουν πλέον εξαφανίσει το φαινόμενο του αυτοφωράκια – αγορανομικά υπεύθυνου. Εξάλλου το πρόβλημα πλέον στα καταστήματα εστίασης δεν είναι η τήρηση των αγορανομικών διατάξεων, αλλά η αποφυγή πληρωμής φόρων και εισφορών που συνδυάζεται και με την εργασιακή αυθαιρεσία.
Στη συγκεκριμένη πάλι υπόθεση, το Συνδικάτο Τροφίμων και Ποτών Νομού Χανίων κατήγγειλε ακόμη ότι για όλο τον νομό αναλογούν 2,5 μόνο επιθεωρητές Εργασίας, κάτι το οποίο αποτελεί κανόνα για όλη τη χώρα. Η Επιθεώρηση Εργασίας είναι αποδεκατισμένη και παραμελημένη. Η προ διετίας δε αναβάθμισή της σε Ανεξάρτητη Αρχή όχι μόνο τίποτε δεν εισέφερε στην ενδυνάμωσή της, αλλά συντέλεσε ίσως ακόμη περισσότερο στις γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες που χαρακτηρίζουν την εν λόγω υπηρεσία, παρά ενίοτε τον επιμέρους ζήλο υπαλλήλων της. Οι συνεχείς δε γραφειοκρατικές υποχρεώσεις που τίθενται στους εργοδότες, μόνο επικοινωνιακούς σκοπούς μπορούν να επιτελέσουν. Από τις 1-3-2025 εφαρμόζεται η ψηφιακή κάρτα εργασίας και στον τουρισμό και την εστίαση, δημιουργώντας ακόμη μία εικονική πραγματικότητα. Είναι απορίας άξιο αν θα υπολογιστεί έστω και μία ώρα υπερεργασία ή υπερωρία στον κλάδο εστίασης και τουρισμού, όταν το σύνολο σχεδόν αυτού λειτουργεί στην πραγματικότητα με 12ωρα, σεζόν χωρίς ρεπό και άδειες, και στα χαρτιά με 4ωρα ή 6ωρα πενθήμερης δήθεν εργασίας, ενίοτε χωρίς δηλωμένο εργαζόμενο Σάββατο ή Κυριακή, παρότι βέβαια λειτουργεί κανονικά.
Ο εργαζόμενος στην εστίαση και τον τουρισμό γνωρίζει ότι αμείβεται με την ώρα ή με τη σεζόν, όλα τα άλλα δε είναι μάλλον αδιάφορα. Για συλλογικές συμβάσεις ούτε λόγος, έχουν συρρικνωθεί αν όχι καταργηθεί από τα μνημόνια και εδώ. Ως προς την υποχρέωση δε με την πρόσφατη Ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2041/ΕΕ να προωθήσει τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και να εφαρμόσει σχέδιο δράσης, έτσι ώστε να μεριμνήσει για την κάλυψη με ελάχιστα όρια αμοιβών ποσοστού άνω του 80% των εργαζομένων της χώρας, η κυβέρνηση σφυρίζει αδιάφορα. Πανηγυρίζει μόνο για την πενιχρή αύξηση στα κατώτερα ημερομίσθια, όταν ο εργαζόμενος στην εστίαση και τον τουρισμό αυτό που μετράει πλέον είναι τα tips (φιλοδώρημα). Η δε κοινωνική ασφάλιση παραπαίει σε επίπεδα φτώχειας, και η μέριμνα και πάλι της κυβέρνησης είναι να φέρει ιδιώτες στην είσπραξη των εισφορών που έχουν βεβαιωθεί στα ΚΕΑΟ της χώρας. Φοβούμαστε μάταιος κόπος, αν όχι πρόθεση ιδιωτικοποίησης ακόμη μιας κρατικής υπηρεσίας.
Ο έλεγχος της αγοράς εργασίας απαιτεί ενοποίηση και ενδυνάμωση των οικείων ελεγκτικών μηχανισμών, ελάφρυνση του γραφειοκρατικού βάρους (ακόμη και στις επιχειρήσεις), εκσυγχρονισμό, απλοποίηση και όχι κωδικοποιήσεις μιας απαρχαιωμένης νομοθεσίας, εφαρμογή κατώτερων ορίων και αμοιβών, διαφάνεια ως προς τη λειτουργία των επιχειρήσεων και κρατικό (όχι αστυνομικό) έλεγχο.
