Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο έντονης κριτικής λόγω των πρακτικών της στα σύνορα, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να διερευνά σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος μεταναστών. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, η Frontex, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, εξετάζει δώδεκα ανοικτές υποθέσεις για πιθανές παραβιάσεις στα ελληνικά σύνορα — ο μεγαλύτερος αριθμός ενεργών ερευνών στην ΕΕ.
Οι περισσότερες από αυτές τις υποθέσεις σχετίζονται με τις φερόμενες επαναπροωθήσεις (pushbacks), μια παράνομη πρακτική που παραβιάζει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το διεθνές δίκαιο. Ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex, Κρις Μπορόφσκι, ανέφερε ότι η Ελλάδα καλείται να εφαρμόσει προτάσεις του οργανισμού για την αποτροπή τέτοιων περιστατικών, με επιπτώσεις στη χρηματοδότηση της ελληνικής ακτοφυλακής αν αυτές αγνοηθούν.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε καταδικάσει την Ελλάδα για την πρακτική των «συστηματικών» απωθήσεων μεταναστών και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΕ έχει επανειλημμένα ζητήσει από την Ελλάδα να διερευνήσει τις καταγγελίες για παραβιάσεις, όπως η εγκατάλειψη μεταναστών στη θάλασσα και οι απελάσεις.
Αξιοσημείωτο είναι το ναυάγιο της Πύλου, το οποίο είχε τραγικές συνέπειες με εκατοντάδες θύματα. Η ελληνική ακτοφυλακή αρνήθηκε να διενεργήσει έρευνα για το περιστατικό, παρά τις πιέσεις από την Frontex, και ο Έλληνας Διαμεσολαβητής, Ανδρέας Ποττάκης, πρότεινε ανεξάρτητη έρευνα, η οποία κατέληξε σε πειθαρχική δίωξη για οκτώ λιμενικούς.
Ο επικεφαλής θεμελιωδών δικαιωμάτων της Frontex, Τζόνας Γκρίμχεντεν, πρότεινε την προσωρινή αναστολή των δραστηριοτήτων της Frontex στην Ελλάδα, κάτι που η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε. Η κατάσταση της μετανάστευσης στην Ευρώπη παραμένει αμφιλεγόμενη, με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει εντείνει την αντιμεταναστευτική ρητορική και να έχει αναθέσει στον πρώην ακροδεξιό ακτιβιστή Μάκη Βορίδη τη θέση του υπουργού Μετανάστευσης. Στην ίδια συνάντηση, ο Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Ελλάδα θα αναλάβει ηγετικό ρόλο στην εντατικοποίηση των επιστροφών μεταναστών.
Τα προκαταρκτικά στοιχεία της Frontex δείχνουν σημαντική μείωση των παράτυπων διελεύσεων στα ελληνικά σύνορα το 2024, το χαμηλότερο επίπεδο από το 2021. Ωστόσο, ο Μπορόφσκι τόνισε ότι η αποδοχή της χρηματοδότησης της Frontex είναι μια δύσκολη απόφαση, με τη μείωση των πόρων να παραμένει μια πιθανή συνέπεια. Η ασφαλής προσέλευση των προσφύγων δεν είναι απλώς μια ηθική υποχρέωση, αλλά και μια αναγκαία προϋπόθεση για την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όταν οι πρόσφυγες καταφεύγουν σε χώρες για να διαφύγουν από πολέμους, διωγμούς και ανθρωπιστικές κρίσεις, είναι κρίσιμο οι διαδικασίες ασύλου να είναι διαφανείς και ασφαλείς, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων ή να τους στερούν τα βασικά τους δικαιώματα.
Οι πολιτικές επαναπροώθησης και οι αυστηρές πολιτικές κλεισίματος των συνόρων όχι μόνο οδηγούν σε βαρβαρότητα, αλλά ενισχύουν και την αίσθηση αδικίας, αντί να προάγουν την αλληλεγγύη. Μια προσέγγιση που επικεντρώνεται στην ασφαλή προσέλευση των προσφύγων ενισχύει τις αρχές της διεθνούς αλληλεγγύης και του σεβασμού της ανθρώπινης αξίας, δίνοντας στους πρόσφυγες τη δυνατότητα να ζητήσουν προστασία χωρίς τον φόβο της βίας ή των παράνομων απελάσεων. Αυτό όχι μόνο συμβάλλει στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και στην προώθηση μιας πιο δίκαιης και ανθρώπινης μεταναστευτικής πολιτικής σε επίπεδο κρατών και κοινωνιών. Η στήριξη σε μια τέτοια προσέγγιση είναι μια επένδυση στην κοινή μας ανθρωπιά και στο μέλλον της ειρηνικής συνύπαρξης.
