Η ιστορία την πυρηνικών εργοστασίων θυμίζει τα παλιρροϊκά κύματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατασκευάστηκαν στα πλαίσια του Σχεδίου Μανχάταν, με μόνο στόχο την παραγωγή πρώτης ύλης για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Ακολούθησε μια εντατική διαφήμιση των «θετικών» ιδιοτήτων της ραδιενέργειας, μέχρις ότου παρατηρήθηκαν οι δυσμενείς της δράσεις στην υγεία και το περιβάλλον. Έκτοτε το πυρηνικό λόμπι προβάλλει με ποικίλους τρόπους την καθαρή, φθηνή και ασφαλή ενέργεια, ενώ αναδιπλώνεται μετά από κάθε πυρηνικό ατύχημα, για να επιστρέψει λίγα χρόνια μετά, με νέες προφάσεις.
Με αυτό το δεδομένο, η πρόσφατη απογοητευτική ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο δεν αποτελεί έκπληξη. Μετά τη Φουκουσίμα και τη δέσμευση της Γερμανίας να εγκαταλείψει τα πυρηνικά, πολλοί πίστεψαν ότι το παιχνίδι τελείωσε, λησμονώντας τη στενή σχέση της πανίσχυρης πολεμικής βιομηχανίας με την κατασκευή των πυρηνικών εργοστασίων.
Από τον Οκτώβρη του 2021, παρακολουθώντας τα πολλά προπαγανδιστικά δημοσιεύματα στα ΜΜΕ της Ελλάδας, είχαμε εκδώσει με άλλες ΜΚΟ κοινή ανακοίνωση, επισημαίνοντας ξανά τους κινδύνους. Ακολούθησε στα τέλη Δεκεμβρίου 2021 η απόφαση της Κομισιόν, που παρουσίασε τις προτάσεις της για την ταξινομία σε μια λίστα στην οποία κατέταξε την πυρηνική ενέργεια και τις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στις βιώσιμες πηγές, πριμοδοτώντας τη χρηματοδότησή τους και η συγκινητική έκκληση 5 τέως πρωθυπουργών της Ιαπωνίας προς την ΕΕ κατά αυτής της απόφασης, η οποία αγνοήθηκε πλήρως και από τα ελληνικά ΜΜΕ. Οι συσχετισμοί στην ΕΕ είχαν αλλάξει υπέρ του πυρηνικού λόμπι, πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και το ενεργειακό αδιέξοδο, που προκάλεσε η εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Παρότι ο πόλεμος στην Ουκρανία υπογράμμισε τραγικά πόσο επικίνδυνα γίνονται τα πυρηνικά εργοστάσια σε εμπόλεμες περιοχές, οι υπέρμαχοι της πυρηνικής ενέργειας συσπειρώθηκαν και προκάλεσαν την πρόσφατη απογοητευτική απόφαση στο Ευρωκοινοβούλιο.
Η απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου να βαφτίσει «πράσινα» τα πυρηνικά είναι παράλογη και προβληματική και πρέπει σύντομα να ανατραπεί.
Παρά όσα συνεχίζουν να διαφημίζονται:
1) Η πυρηνική ενέργεια παραμένει ακριβή ακόμη και σε χώρες όπως η Γαλλία, στην οποία λειτουργούν πολλά γερασμένα πυρηνικά εργοστάσια, ενώ το κόστος των ανανεώσιμων πηγών είναι τώρα ίσο ή κάτω από το κόστος των παραδοσιακών πηγών ενέργειας, δηλαδή των ορυκτών καυσίμων και πολύ χαμηλότερο από την πυρηνική.
2) Η πολυδιαφημισμένη αυτάρκεια είναι μύθος, αφού οι αντιδραστήρες και η καλή τους λειτουργία εξαρτώνται από την τεχνογνωσία άλλων ισχυρότερων κρατών.
3) Τα καταστροφικά πυρηνικά ατυχήματα, αν και σπάνια, μπορούν να προκαλέσουν σε τεράστια επίπεδα σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες και η Ιατρική βεβαιώνει ότι οι καθυστερημένες συνέπειες της ραδιενέργειας ισχύουν. Οι βελτιώσεις στον σχεδιασμό δεν μπορούν να εξαλείψουν την πιθανότητα θανάσιμων καταρρεύσεων. Τέτοιες πιθανότητες είναι αποτέλεσμα εξαιρετικών καιρικών συνθηκών, γεωφυσικών συμβάντων, όπως σεισμοί, ηφαίστεια, και τσουνάμι (όπως αυτό που προκάλεσε την καταστροφή στη Fukushima), πόλεμος, τρομοκρατική ενέργεια, τεχνικά προβλήματα και τα αναπόφευκτα ανθρώπινα λάθη. Η ίδια η κλιματική αλλαγή εργάζεται κατά των πυρηνικών εργοστασίων, αφού η σοβαρή ξηρασία οδηγεί σε κλείσιμο των αντιδραστήρων, καθώς τα περιβάλλοντα ύδατα γίνονται πολύ ζεστά για να ψύξουν τον πυρήνα.
4) Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες εγείρουν επίσης το πρόβλημα των πυρηνικών αποβλήτων, για τα οποία δεν έχει βρεθεί επαρκής λύση παρά τις επιστημονικές και τεχνολογικές προσπάθειες επί μισό αιώνα. Επειδή δεν υπάρχει λύση, τα πυρηνικά απόβλητα στην Ευρώπη μεταφέρονται μυστικά με τρένα μέχρι τα ιταλικά λιμάνια προς μεταφορά στην Αφρική, αλλά τις περισσότερες φορές βυθίζονται σκόπιμα στη Μεσόγειο, κυρίως στην περιοχή του Ιονίου. Μια λύση που δοκιμάστηκε ήταν η χρησιμοποίηση τους για την κατασκευή όπλων απεμπλουτισμένου ουρανίου, τα οποία παρά την ελάχιστη σχετικά δόση ραδιενέργειας προκάλεσαν προβλήματα υγείας στους αμερικανούς στρατιώτες (Σύνδρομο του Κόλπου) και μόλυναν το περιβάλλον όπου χρησιμοποιήθηκαν, τόσο που τελικά απαγορεύθηκαν και εγκαταλείφθηκαν.
5) Τον μεγαλύτερο κίνδυνο αποτελούν το πλουτώνιο και το εμπλουτισμένο ουράνιο, που λαμβάνονται από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες και είναι η βάση κατασκευής πυρηνικών όπλων. Οπουδήποτε ξεκινά εκτεταμένο πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας, υπάρχει πιθανότητα της κατασκευής πυρηνικών όπλων.
Σήμερα λειτουργούν 435 πυρηνικοί αντιδραστήρες σε 36 χώρες στον κόσμο, στη μεγάλη τους πλειοψηφία γηρασμένοι, που παράγουν το 16% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Αν η πυρηνική ενέργεια υιοθετηθεί σαν τεχνολογική λύση, αυτός ο αριθμός θα πολλαπλασιασθεί και θα δημιουργήσει μια θανάσιμη ζώνη πυρηνικών κινδύνων. Είναι παράλογο να επιμένουμε μετά από πείρα άνω του μισού αιώνα ότι μια «τέταρτη γενιά» πυρηνικών εργοστασίων θα αλλάξει κάτι.
Συμπερασματικά, τα πυρηνικά δεν είναι η λύση, διότι είναι υπερβολικά επικίνδυνα, υπερβολικά ακριβά, πολύ καθυστερημένα. Στον Δυτικό κόσμο ο σχεδιασμός και το χτίσιμο ενός πυρηνικού εργοστασίου παίρνει 20-30 χρόνια.
Πολύ ανεπαρκή, καθώς ακόμη και αν χτιζόντουσαν χιλιάδες πυρηνικά εργοστάσια, το μερίδιο τους στην παραγωγή ενέργειας το 2050 θα ήταν μόνο 10%.
Τα πυρηνικά δεν είναι η λύση για κανένα ανθρώπινο πρόβλημα σε πόλεμο ή ειρήνη. Όσο νωρίτερα απαλλαγούμε από αυτά, τόσο καλύτερα –αν θέλουμε να υπάρξει μέλλον για την ανθρωπότητα. Για κάθε ενεργό πολίτη και υπεύθυνο άνθρωπο ο αγώνας συνεχίζεται.
Το αντιπυρηνικό κίνημα στην Ελλάδα έχει καταφέρει με μεσογειακή και ευρωπαϊκή συνεργασία να σταματήσει την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην Εύβοια, τη δεκαετία του 1960, και κατάφερε να σταματήσει κατά τη δεκαετία του 1980 την κατασκευή τόσο του πυρηνικού εργοστασίου στο σεισμογενές Ακούγιου της Τουρκίας, όσο και κατά το 2010 στο Μπέλενε της Βουλγαρίας.
Ελπίζουμε ότι και αυτή τη φορά η λογική θα επικρατήσει και δεν θα δούμε ένα χειρότερο του Τσέρνομπιλ πυρηνικό ατύχημα να καταστρέφει το κοινό μας σπίτι, την Ευρώπη, από λάθη των βουλευτών που εμείς ψηφίσαμε.
Η Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου είναι πρόεδρος του ελληνικού κλάδου της IPPNW, αντιπρόσωπος της ICAN στην Ελλάδα
