Δύο μόνο μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας η δυναμική της καμπάνιας είναι τόσο χαοτική που κανείς δεν μπορεί πλέον να προβλέψει όχι τον νικητή αλλά ούτε καν τους δύο διεκδικητές του 2ου γύρου. Μέχρι στιγμής όλα τα προγνωστικά έχουν διαψευσθεί, υπό το βάρος σκανδάλων και αποκαλύψεων που ενισχύουν την γενικότερη δυσπιστία των πολιτών απέναντι στο δικομματισμό και τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Η εμπιστοσύνη των Γάλλων στα ΜΜΕ στο χαμηλότερο επίπεδο
Όλοι συμφωνούν ότι οι επερχόμενες εκλογές θα σηματοδοτήσουν σίγουρα μια νέα πολιτική εποχή για τη χώρα αλλά κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι αυτή. Η ξενοφοβική και μισαλλόδοξη δεξιά βρίσκεται προ των πυλών της εξουσίας, παραδόξως όμως η γενικευμένη αβεβαιότητα δίνει και στην αριστερά μια ιστορική ευκαιρία. θα μείνει άραγε μετέωρη;
Το ναυάγιο του δικομματισμού
Οι προεδρικές του 2017 προορίζονταν να αποτελέσουν τη ρεβάνς του ματς Ολάντ-Σαρκοζύ του 2012. Όμως η κοινή γνώμη απέβαλλε και τους δύο από το παιχνίδι τιμωρώντας τον πρώτο γιατί πρόδωσε τις προεκλογικές υποσχέσεις του και τον δεύτερο για την αλαζονεία και τα αλλεπάλληλα ψεύδη του. Οι έτεροι αγαπημένοι υποψήφιοι των ΜΜΕ, ο Ζιπέ για τη δεξιά και ο πρώην πρωθυπουργός Βαλς για το Σοσιαλιστικό κόμμα, έχασαν και οι δύο τις εσωτερικές εκλογές των κομμάτων τους παρά τις θετικές δημοσκοπήσεις.
Οι δημοσκοπικές διακυμάνσεις των βασικών υποψήφιων
Πλέον αντιπρόσωποι του δικομματισμού είναι τα αουτσάιντερ Αμόν και Φιγιόν. Ο πρώτος έχει σαν προτεραιότητα να διασώσει το Σοσιαλιστικό ακόμα από πασοκοποίηση (pasokisation) ενώ ο δεύτερος καταρρέει δημοσκοπικά εν μέσω σκανδάλου. Κανείς από τους δύο δεν είναι σίγουρο ότι θα βρίσκεται στον 2ογύρο απέναντι στη Λεπέν.
Το σκάνδαλο Φιγιόν
Η περίπτωση Φιγιόν είναι χαρακτηριστική του τέλματος στο οποίο βρίσκεται το πολιτικό σύστημα της Γαλλία. Ο πρώην πρωθυπουργός, χρόνια υπουργός και βουλευτής από το 1981 εμφανίστηκε στην εσωτερική εκλογή του υποψήφιου της δεξιάς με σκληρή ακραία νεοφιλελεύθερη γραμμή στα οικονομικά και συντηρητισμό στα όρια της αντίδρασης σε ότι αφορά τα κοινωνικά ζητήματα.
Δεν δίστασε μάλιστα να στηλιτεύσει όλους αυτούς που «ζουν με δημόσιο χρήμα» (δημόσιους υπαλλήλους, άνεργους, βοηθούμενους κλπ.), προετοιμάζοντας το έδαφος για «αίμα και δάκρυα» (απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 500 000 κλπ.).
Ενώ αρχικά η σκληρή αυτή στάση του έδωσε πόντους στα δεξιά και έκανε τους συστημικούς παρατηρητές να προεξοφλήσουν τη νίκη του απέναντι στην Μαρίν Λεπέν μέσα σε λίγες μέρες όλα άλλαξαν. Αποκαλύφθηκε ότι η οικογένεια Φιγιόν έχει τσεπώσει ένα εκατομμύριο ευρώ από δημόσια κονδύλια μέσω πλασματικών θέσεων απασχόλησης συζύγου και παιδιών.
Η υπερασπιστική γραμμή του Φιγιόν είναι ότι πρόκειται περί πλεκτάνης εναντίον του αφού όλα είναι νόμιμα, άρα και ηθικά. Πέραν του ότι κάτι τέτοιο μένει να αποδειχτεί, με πολιτικούς όρους οι εξελίξεις αυτές είναι καταστροφικές για τα συμφέροντα της ελίτ. Το σκάνδαλο Φιγιόν αποκαλύπτει με τον πιο ωμό τρόπο το πως το γαλλικό κεφάλαιο και οι σύμμαχοι του εκμυζούν το κράτος ενώ ταυτόχρονα επιβάλλουν ακραία και τιμωριτική λιτότητα στον κόσμο της εργασίας.
Οι παράγοντες της δεξιάς πλέον βρίσκονται σε αδιέξοδο και πανικό: αν συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον Φιγιόν ταυτίζονται με το σκάνδαλο ενώ αν τον αντικαταστήσουν την τελευταία στιγμή θα οδηγηθούν σίγουρα σε συντριβή.
Η εύθραυστη κυριαρχία της Λεπέν
Η πρώτη που επωφελείται από τα βάσανα της δεξιάς είναι η Μαρίν Λεπέν και το Εθνικό Μέτωπο. Το κόμμα είναι πλέον πρώτο σε αριθμό ψήφων στη Γαλλία (30% στις περιφερειακές εκλογές του 2015), διαθέτει μεγάλο αριθμό εκλεγμένων στην τοπική αυτοδιοίκηση και σαφώς επωφελείται από το γενικότερο πολιτικό κλίμα (Brexit, Trump κλπ.). Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η υποψηφιότητα Λεπέν θα κερδίσει κατά πάσα πιθανότητα τον πρώτο γύρο.
Το πρόβλημα της είναι ο δεύτερος γύρος. Θέλει να αποφύγει το μέτωπο εναντίον της για αυτό και έχει αμβλύνει πολλές από τις κεντρικές θέσεις της (έξοδος από το Ευρώ και την ΕΕ, ρατσιστικές διακρίσεις στην εργασία, ακύρωση του ομόφυλου γάμου κλπ.) τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής.
Υπό την επήρεια του συμβούλου της Φλοριάν Φιλιπό, ανοιχτά ομοφυλόφιλου και προερχόμενου από την πατριωτική δεξιά, η Λεπέν έχει στρογγυλέψει τον ρατσιστικό λόγο της – επικεντρώνοντας τον στους μετανάστες – και έχει αποδυθεί το ακραία νεοφιλελεύθερο οικονομικό πρόγραμμα του πατέρα της.
Όμως η κυριαρχία της είναι εύθραυστη. Καταρχάς έχει και η ίδια αρκετά δικαστικά προβλήματα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για παράδειγμα της ζητά να δώσει πίσω 300 000 ευρώ που αντιστοιχούν σε μισθούς υπαλλήλων που υποτίθεται ότι τη βοηθούσαν στα καθήκοντα ευρωβουλευτή, ενώ στην πραγματικότητα δούλευαν για το κόμμα ή ως σωματοφύλακες. Το ίδιο συμβαίνει με όλους τους ευρωβουλευτές του Εθνικού Μετώπου.
Παράλληλα, η Λεπέν εμπλέκεται σε υποθέσεις παράνομης χρηματοδότησης του κόμματος μέσω εταιρειών που ανήκουν στο πρώτο κύκλο φίλων και συμβούλων της. Οι διασυνδέσεις της οικογένειας Λεπέν με την υψηλή κοινωνία, με ακροδεξιούς χρηματιστές και φορολογικούς παραδείσους είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Τώρα όμως έρχεται σε αντίθεση με τη νέα πολιτική γραμμή της υποτιθέμενης υπεράσπισης του απλού λαού.
Σε τοπικό επίπεδο, το Εθνικό Μέτωπο έχει το μεγαλύτερο ποσοστό παραιτήσεων εκλεγμένων συμβούλων και δημάρχων. Τα νέα μέλη του κόμματος που υπέκυψαν στο πολιτικό μάρκετινγκ της Μαρίν Λεπέν « ανακαλύπτουν» τις μαφιόζικες πρακτικές των απαρατσίκ αλλά και τη σκληρή ιδεολογία που διατρέχει μεγάλο κομμάτι του κόμματος. Αυτός ο φασιστικός κορμός του Εθνικού Μετώπου εκπροσωπείται από την «ανιψιά», την 27χρονη Μαριόν Μαρεσάλ Λεπέν που εξελίσσεται στον πιο επικίνδυνο εσωτερικό αντίπαλο της προεδρικής ομάδας.
Σε τελική ανάλυση αυτό που κρατάει μαζί όλο αυτό το συνονθύλευμα είναι η προοπτική της εξουσίας. Αν η Μαρίν χάσει της εκλογές είναι σίγουρο ότι η «μετριοπαθής » γραμμή θα δεχτεί κριτική και δεν αποκλείεται νέα διάσπαση, στην οποία η γαλλική ακροδεξιά έχει ούτως ή άλλως παράδοση.
Μακρόν: ο πολιτικός θερμοκηπίου
Η φθορά του δικομματισμού, που προδιαγράφεται για πρώτη φορά τόσο σημαντική από το 1974, αναδεικνύει προσωπικότητες και οργανώσεις απροσδιόριστου πολιτικού στίγματος όπως ο πρώην υπουργός οικονομικών Εμμανουέλ Μακρόν και το κίνημα του En Marche !
Ο Μακρόν, ο οποίος παραιτήθηκε από την κυβέρνηση Βαλς το καλοκαίρι του 2016 για να θέσει σε τροχιά την υποψηφιότητα του στις προεδρικές εκλογές, αποτελεί την χρυσή εφεδρεία του συστήματος μετά το ναυάγιο του Φιγιόν. Χωρίς να έχει εκλεχθεί ποτέ σε καμία πολιτική θέση, ο πρώην τραπεζίτης και οικονομικός σύμβουλος του Ολάντ έχει αναπτύξει μεγάλη δυναμική υποστηριζόμενος από τα κυρίαρχα ΜΜΕ και χρηματοδοτούμενος από σημαντικά κέντρα του γαλλικού κεφαλαίου.
Το αφήγημα του Μακρόν επικεντρώνεται στη «Γαλλία που κερδίζει» και υπόσχεται μια νέα διακυβέρνηση μακριά από τις αγκυλώσεις δεξιάς κι αριστεράς. Όμως ο πολιτικός του λόγος είναι κούφιος και στερεότυπος. Προς το παρόν επαναλαμβάνει διαφημιστικά σλόγκαν και δεν έχει παρουσιάσει κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η θητεία του στο υπουργείο οικονομικών σημαδεύτηκε από τις πιο νεοφιλελεύθερες απορρυθμίσεις της πενταετίας Ολάντ.
Επίσης το κοινό που ακολουθεί τον Μακρόν φαίνεται να διακατέχεται από μια σχετική προσωπολατρεία προς τον υποψήφιο κάτι που προδίδει το απολίτικο στίγμα της υποψηφιότητας του. Μένει λοιπόν να φανεί κατά πόσο το φαινόμενο Μακρόν θα επιβιώσει στην τελική ευθεία της προεκλογικής εκστρατείας, όπως έκανε για παράδειγμα το Κίνημα Πέντε Αστέρων στην Ιταλία, ή θα εξατμιστεί σαν το Ποτάμι.
Η διελκυστίνδα Αμόν-Μελανσόν
Ένα από τα πιο απροσδόκητα γεγονότα της προεκλογικής περιόδου ήταν η νίκη του Μπενουά Αμόν στις προκριματικές εκλογές των Σοσιαλιστών. Η αριστερίζουσα ρητορική του βρήκε απήχηση στο προοδευτικό ακροατήριο που θέλησε επίσης να τιμωρήσει με την ψήφο του το φαβορί Βαλς. Ο Αμόν κατάφερε να επιβάλλει νέα θέματα στην ατζέντα όπως το βασικό εισόδημα για όλους, η οικολογική προτεραιότητα, η νομιμοποίηση της χρήσης και πώλησης της κάνναβης κλπ.
Θεωρητικά το πρόγραμμα του είναι συμβατό με αυτό του Μελανσόν. Το ιδανικό σενάριο θα ήταν λοιπόν μια συμμαχία μεταξύ των δύο, με τον ένα να αποσύρει την υποψηφιότητα του στις προεδρικές και τη συγκρότηση κοινής λίστας για τις βουλευτικές εκλογές. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η διεκδίκηση της προεδρίας απέναντι στην Λεπέν και της πλειοψηφίας στην Εθνοσυνέλευση θα ήταν εφικτή.
Πρόκειται περί ιστορική ευκαιρίας συγκρότησης ενός αριστερού μετώπου κατά της ξενοφοβικής ακροδεξιάς και ενάντια στους νεοφιλελεύθερους αντιπρόσωπους της κυρίαρχης τάξης.
Όμως η ελπίδα ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί μάλλον θα διαψευσθεί οικτρά. Ο Αμόν είναι γέννημα θρέμμα των σοσιαλιστών και το πρώτο που τον ενδιαφέρει είναι η επιβίωση του κόμματος. Έσπευσε λοιπόν μετά την εκλογή του να συμφιλιωθεί με όλους αυτούς που ευθύνονται για τις καταστροφικές πολιτικές των τελευταίων πέντε χρόνων στο όνομα της “συσπείρωσης”. Από την άλλη η ανοδική δυναμική του Μελανσόν ανακόπηκε αφού πολλοί απογοητευμένοι ψηφοφόροι του Σοσιαλιστικού κόμματος επέστρεψαν.
Νίκος Σμυρναίος
Πηγή: Ephemeron
