Τα λάθη στην παιδική προστασία επαναλαμβάνονται
Αυτές τις μέρες η κοινή γνώμη συγκλονίζεται εκ νέου με περιπτώσεις ανήλικων κοριτσιών, θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης. Αυτή τη φορά όμως τα παιδιά ζούσαν σε δημόσια δομή φιλοξενίας υπό την άμεση ευθύνη και εποπτεία του κράτους. Μια ιδιαίτερη δομή που φιλοξενεί αποκλειστικά κορίτσια 12-18 χρόνων που εισάγονται εκεί με εισαγγελική παραγγελία και προέρχονται από κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον.
Η δομή είναι κλειστής φροντίδας, δηλαδή τα παιδιά μένουν και το βράδυ, και όχι ανοιχτής, όπως ισχυρίστηκε η υφυπουργός, αλλά βέβαια δεν είναι έγκλειστα. Εχουν αυξημένες ανάγκες κοινωνικοποίησης. Είναι έφηβες που πρέπει να μετέχουν ενός κοινωνικού γίγνεσθαι, σχολικού, πολιτιστικού, ψυχαγωγικού, που προϋποθέτει προσδιορισμό και έλεγχο των ορίων για το κάθε παιδί ξεχωριστά, με κριτήριο την ικανότητά του να προστατεύει τον εαυτό του. Προϋποθέτει οικοδόμηση σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης διαρκείας με το εξειδικευμένο προσωπικό που πρέπει να είναι μόνιμο, έμπειρο και εκπαιδευμένο.
Στη συγκεκριμένη δομή, παρά τις διαβεβαιώσεις της κ. Μιχαηλίδου ότι οι εργαζόμενοι υπερκαλύπτουν τις ανάγκες, η πλειονότητά τους έχει προσληφθεί για την κάλυψη αναγκών Covid-19, είτε μέσω της κοινωφελούς εργασίας. Ομως στη δομή δεν λειτουργεί, όπως φαίνεται, ούτε ο θεσμός που ψήφισε πριν από 1,5 χρόνο η κυβέρνηση της Ν.Δ., ο «υπεύθυνος παιδικής προστασίας», ο οποίος μάλλον δεν ενημέρωσε εδώ και μήνες ότι τα δύο κορίτσια δεν επέστρεφαν το βράδυ ή ότι αναζητούνταν. Αν ενημέρωσε, τότε οι ευθύνες βαρύνουν όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας μέχρι την υφυπουργό, που δεν απαντά αν και πότε είχε λάβει γνώση της κατάστασης. Αντίθετα, επιμένει ιδιαίτερα ότι τα φιλοξενούμενα παιδιά έχουν βεβαρημένο παρελθόν και είχαν υποστεί κακοποίηση από το οικογενειακό τους περιβάλλον, υπονοώντας ίσως ότι το γεγονός αυτό προκαθορίζει ένα δυσοίωνο αντίστοιχο μέλλον.
Δυστυχώς, και στην περίπτωση της 14χρονης επαναλήφθηκαν τα λάθη που έγιναν με τη 12χρονη στον Κολωνό. Η δημοσιοποίηση στοιχείων της δομής επιφέρει αναμφίβολα δευτερογενή κακοποίηση των παιδιών-θυμάτων στο σχολικό και κοινωνικό τους περιβάλλον. Ευτυχώς, για τη 14χρονη πληροφορούμαστε ότι κατέθεσε στο «Σπίτι του Παιδιού», σε εξειδικευμένους επιστήμονες και σε κατάλληλο, προστατευμένο περιβάλλον και όχι στη ΓΑΔΑ. Τα «Σπίτια του Παιδιού» ήταν μια μεγάλη θεσμική πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ. Δυστυχώς, έξι χρόνια μετά, λειτουργούν μόνο δύο, στην Αθήνα και στον Πειραιά.
Ίσως λίγοι γνωρίζουν ότι σε αυτήν την ιδιαίτερη δομή φιλοξενίας διαμένουν περίπου 10 κορίτσια. Και η ερώτηση που προκύπτει είναι αν θα υπήρχε άλλη πρόταση φροντίδας γι’ αυτά τα παιδιά. Πράγματι, υπήρχε η δυνατότητα εφαρμογής της επαγγελματικής αναδοχής που θεσπίστηκε το 2018 με τον νόμο 4538 για την αναδοχή και υιοθεσία. Όμως δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη διότι εκκρεμούσε η έκδοση ΚΥΑ που υπογράφτηκε πριν από είκοσι μόλις μέρες. Στην επαγγελματική αναδοχή, οικογένειες που υπήρξαν ανάδοχες ή έχουν ειδική επιστημονική κατάρτιση αναλαμβάνουν αυτά τα παιδιά μέχρι την ενηλικίωσή τους με την εποπτεία των κοινωνικών υπηρεσιών των περιφερειών ή δημόσιων δομών. Είναι ένας θεσμός που συμβάλλει στην αποϊδρυματοποίηση και εμποδίζει την εισροή νέων παιδιών προς τα ιδρύματα.
Σήμερα είναι η ώρα να κάνουμε την αποϊδρυματοποίηση πράξη. Να θέσουμε χρονικό ορίζοντα (10 χρόνια;) μετατροπής όλων των κλειστών δομών φιλοξενίας σε ανοιχτές που θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην κοινότητα έπειτα από αξιολόγηση. Και να καταργήσουμε την πρόσφατη νομοθεσία που επιτρέπει τη λειτουργία νέων ιδρυμάτων δυναμικότητας έως 20 παιδιών, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση θέτει όρια συμβίωσης 4-6 παιδιών το πολύ.
Η μεγάλη όμως έλλειψη είναι η απουσία εκτεταμένου δικτύου δομών στους δήμους για την έγκαιρη και έγκυρη ανίχνευση και διάγνωση περιστατικών κακοποίησης. Πρόκειται για τα 100 Κέντρα Στήριξης Οικογένειας και Παιδιού (ΚΕΣΟΙΠ) που είχε ιδρύσει και χρηματοδοτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, με εξειδικευμένους επιστήμονες (παιδοψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, νομικούς κ.λπ.). Η Ν.Δ. τα πάγωσε ή άλλαξε τον ρόλο τους. Τα ΚΕΣΟΙΠ είναι οι δομές βοήθειας στην οικογένεια, τον έφηβο, το κορίτσι της γειτονιάς, για να προλάβουμε το πρόβλημα στη γέννησή του, να συντονιστούμε και να το αντιμετωπίσουμε έγκαιρα. Το δίκτυο αυτό πρέπει να πολλαπλασιαστεί φτάνοντας παντού. Απαιτείται γενναία χρηματοδότηση, κάτι που η Ν.Δ. δεν κάνει.
Με την περίπτωση της 14χρονης αναδεικνύεται και πάλι το μεγάλο πρόβλημα της παιδικής προστασίας. Οφείλουμε να μεταβούμε από το αστυνομικό και ποινικό μοντέλο στο κοινωνικό μοντέλο προστασίας του παιδιού. Αυτό ακριβώς θα επιχειρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ με μια προοδευτική κυβέρνηση συνεχίζοντας τις πολιτικές του, παράλληλα με την ενημέρωση, την πρόληψη και την εκπαίδευση.
Είναι χρέος μας στη νέα γενιά να δημιουργήσουμε μια κοινωνία αλληλεγγύης που θα νοιάζεται και θα σώζει το παιδί της διπλανής πόρτας. Να σπάσουμε το δόγμα της ατομικής ευθύνης, να μη θεωρήσουμε αυτή την τερατώδη πραγματικότητα ως νέα κανονικότητα. Με εγρήγορση, έγερση της κοινωνίας και δέσμευση μπορούμε να αλλάξουμε το μέλλον.
Η Θεανώ Φωτίου είναι Βουλευτής Β3 Νότιου Τομέα Αθήνας ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αναπλ. τομεάρχης για την Κοινωνική Αλληλεγγύη
