Το 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την κυβέρνηση, η κατάσταση ήταν απελπιστική. Ο πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, από 28,1% το 2008, έφτασε το 2014 στο 36%, δηλαδή 3.900.000 άνθρωποι. Η Ελλάδα τότε είχε ήδη χάσει το 25% του ΑΕΠ της και είχε 1.300.000 ανέργους (27%), με χιλιάδες εξώσεις και νεοάστεγους. Δεν υπήρχε κανένα δίχτυ ασφαλείας για 700.000 πολίτες σε ακραία φτώχεια, για 90.000 νοικοκυριά που τους είχε κοπεί το ρεύμα από την τότε «ευημερούσα» ΔΕΗ (και με πολλούς θανάτους εξ αυτού).
Τι υπήρχε; Ένα πιλοτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ), που τέθηκε σε εφαρμογή δύο μήνες πριν από τις εκλογές του 2015 για ένα έτος και αφορούσε 30.000 ανθρώπους, με την υποχρέωση να αξιολογηθεί από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ). Το ΕΕΕ ήταν μνημονιακή υποχρέωση που είχε αναλάβει η τότε κυβέρνηση το 2012. Η αξιολόγησή του στο τέλος του 2015 ήταν αρνητική και από τους δύο φορείς.
Ήταν ένα πρόγραμμα κακοσχεδιασμένο, κακέκτυπο προγραμμάτων άλλων χωρών που έχουν ποσοστά ακραίας φτώχειας 6%-7%, πολύ χαμηλά ποσοστά ανεργίας, καλά οργανωμένες υπηρεσίες πρόνοιας και υψηλά ποσοστά κοινωνικών μεταβιβάσεων. Χωρών, δηλαδή, που τα συστήματα πρόνοιάς τους ανήκαν σε διαφορετικό προνοιακό μοντέλο από το δικό μας, που ανήκει στις χώρες του Νότου. Το χαρακτήριζαν κατακερματισμένες κοινωνικές παροχές, με περιορισμένη καθολικότητα, πελατειακές σχέσεις και διαφθορά.
Ένα πρόγραμμα «ιδανικό» για να γίνει παγίδα της φτώχειας και από δίχτυ ασφάλειας να μετατραπεί σε «δίχτυ του ψαρά» που εγκλωβίζει τους φτωχούς και τους άνεργους.
Έτσι λοιπόν, το 2015, μέσα σε έναν μήνα ψηφίσαμε τον νόμο για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, που τον εμπνευστήκαμε από το πρωτοφανές κίνημα αλληλεγγύης (κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, αγορές χωρίς μεσάζοντες) που αναπτύχθηκε στη χώρα μας. Καινοτομία υπήρξε η Κάρτα Αλληλεγγύης (μια προπληρωμένη τραπεζική κάρτα), που έδωσε αξιοπρέπεια στον πολίτη και ενίσχυσε τις τοπικές αγορές. Δόθηκαν δωρεάν 300 KW ηλεκτρικού ρεύματος ανά μήνα σε κάθε νοικοκυριό και δωρεάν επανασύνδεση ρεύματος, καθώς και επιδότηση ενοικίου που πιστωνόταν απευθείας στον ιδιοκτήτη. Η Κάρτα Αλληλεγγύης σήμερα υιοθετείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντικαταστήσει τον τρόπο παροχής τροφίμων σε άπορους σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη για τη νέα περίοδο 2021 – 2027.
Με αυτόν τον τρόπο καλύψαμε το 2015 και 2016 τις ανάγκες των ανθρώπων σε ακραία φτώχεια που είχαν αφεθεί στην τύχη τους από το 2009 έως το 2015. Παράλληλα, σχεδιάσαμε από την αρχή ένα Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης που θα ταίριαζε στις ειδικές συνθήκες της χώρας μας.
Γνωρίζαμε βέβαια την κριτική στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα γενικά, την οποία και συμμεριζόμασταν. Ότι δηλαδή λειτουργεί ως παγίδα της φτώχειας αν δεν συνδεθεί με την εύρεση εργασίας, ότι αν η χρηματική επιδότηση είναι εξαιρετικά χαμηλή, πιέζει τον κατώτατο μισθό προς τα κάτω, ότι αν δεν υπάρχει αναπτυγμένο κράτος κοινωνικής προστασίας, με υπηρεσίες αξιόπιστες και καθολικές κοινωνικές παροχές και επιδόματα, δημιουργεί μαύρη εργασία και διαφθορά.
Όλοι αυτοί οι κίνδυνοι ήταν υπαρκτοί για την Ελλάδα του 2015. Διότι υπήρχε τεράστια ανεργία, ο κατώτατος μισθός είχε ήδη μειωθεί κατά 22% και είχε καθιερωθεί ο υποκατώτατος, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας είχε διαλυθεί, η μερική και αδήλωτη εργασία κυριαρχούσαν με ανεξέλεγκτους εργοδότες.
Όσο για το κράτος πρόνοιας, το χαρτοφυλάκιο Κοινωνικής Αλληλεγγύης αριθμούσε 54 υπαλλήλους, δεν υπήρχε κανένα σύστημα εποπτείας ή ελέγχου, ενώ υπήρχαν επιδόματα που δίνονταν από 120 πηγές με ανισοτιμία και αδιαφάνεια, καθώς και χιλιάδες ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου που κανείς τότε δεν γνώριζε πόσα παιδιά βρίσκονταν σ’ αυτά. Ένα ιδρυματικό επιδοματικό κράτος σε όλο του το μεγαλείο.
Με την απειλή του ΔΝΤ
Το ΔΝΤ τότε απαιτούσε την εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με τον όρο να κόψουμε από τα επιδόματα για το παιδί και την αναπηρία ώστε να εξοικονομήσουμε 1 δισ. για τη χρηματοδότησή του. Εκεί, έλεγαν, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα επιδόματα που θα είχαν περικοπεί, αλλά μόνο για όσους ήταν άποροι. Αυτή την πρόταση επαναφέρουν σήμερα ο κ. Βρούτσης και η κ. Μιχαηλίδου. Εμείς δεν κόψαμε ούτε ένα ευρώ από τις κοινωνικές παροχές και τα επιδόματα. Αντίθετα, τα αυξήσαμε γιατί πιστεύουμε ότι είναι αναπτυξιακά και αφορούν τους πολλούς, κυρίως τα μεσαία στρώματα, δηλαδή όχι μόνο τους αδύναμους.
Με το πιστόλι του ΔΝΤ στον κρόταφο, λοιπόν, κερδίσαμε χρόνο ολοκληρώνοντας μια τεράστια μεταρρύθμιση στο προνοιακό κράτος. Δημιουργήσαμε ένα νέο υποδειγματικό ψηφιακό κράτος πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης με δύο ψηφιακούς πυλώνες, από τη μια το κράτος, οι περιφέρειες και τα 242 Κέντρα Κοινότητας. Από την άλλη, ο ΟΠΕΚΑ, που δίνει όλα τα επιδόματα με διασταύρωση έξι βάσεων δεδομένων, χωρίς ύποπτες διαμεσολαβήσεις, καταργώντας τις πελατειακές σχέσεις και τη διαφθορά. Έτσι, οι πολίτες απολαμβάνουν με αξιοπρέπεια τα δικαιώματά τους. Αυτά όλα η Ν.Δ. τα καταψήφισε.
Σχεδιάσαμε τότε το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης αντί για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Οι ίδιοι αξιολογητές το έκριναν εξαιρετικά θετικό και το εφαρμόσαμε σε εθνικό επίπεδο το 2017.
Σε αυτόν τον σχεδιασμό έπρεπε αντιμετωπίσουμε τρία ζητήματα:
* Να διαπιστώνεται η ανάγκη για το ΚΕΑ τη στιγμή που δημιουργείται στον πολίτη. Ενώ λοιπόν με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα η υποβολή της αίτησης γινόταν μία φορά τον χρόνο για το διάστημα ενός μήνα και το εισόδημα του πολίτη υπολογιζόταν με βάση τη φορολογική δήλωση του προηγούμενου έτους, δηλαδή ενάμιση με δύο χρόνια πριν από την υποβολή της αίτησης, το πρόγραμμα του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) έχει τις εξής καινοτομίες:
– Είναι πάντα ανοιχτό για την υποβολή αιτήσεων.
– Με την υποβολή της αίτησης το σύστημα συνδέεται με έξι βάσεις δεδομένων του κράτους και υπολογίζει το εισόδημα του πολίτη τους τελευταίους έξι μήνες πριν από την αίτηση.
– Το ηλεκτρονικό σύστημα επιτρέπει να κάνει ο πολίτης την αίτηση από το σπίτι του και δίνει απάντηση αυτοστιγμεί.
* Να δημιουργούνται δυνατότητες άμεσης εύρεσης εργασίας. Αυτό το πετύχαμε συνδέοντας τους δικαιούχους του ΚΕΑ με το πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας του ΟΑΕΔ και το 10% των δικαιούχων άνεργων βρίσκουν δουλειά.
* Να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει ηλεκτρονικό σύστημα που διασταυρώνει όλες τις πηγές εισοδημάτων και επιδομάτων. Αυτό επιτεύχθηκε με την ίδρυση του ΟΠΕΚΑ και τον εξοπλισμό του με ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό σύστημα.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι μέσα σε δυόμισι χρόνια, με το πρόγραμμα καταπολέμησης της ανθρωπιστικής κρίσης και το ΚΕΑ, ρίξαμε τη φτώχεια και την παιδική φτώχεια στα προ της κρίσης επίπεδα.
Το ΚΕΑ, πέρα από την οικονομική ενίσχυση, περιλαμβάνει:
– Υποχρεωτική ένταξη του 10% στην αγορά εργασίας ώστε να μη γίνει παγίδα φτώχειας.
– 7% έκπτωση στο ρεύμα και δωρεάν ποσότητα νερού.
– Δωρεάν ένταξη στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.
– Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
– Δωρεάν τρόφιμα.
Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για το ΚΕΑ προέβλεπε να αυξηθεί το χορηγούμενο ποσό κατά 11%, εναρμονιζόμενο με την αύξηση του κατώτατου μισθού καθώς και να αυξηθεί στο 20% το ποσοστό των άνεργων δικαιούχων που βρίσκουν εργασία.
Ονομάσαμε το πρόγραμμα Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης γιατί, εκτός από τις δομικές αλλαγές που κάναμε, θεωρούσαμε ότι ο όρος Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα είναι υπερφίαλος με δεδομένη την πολύ χαμηλή μηνιαία οικονομική ενίσχυση που παρείχε.
Με την ανάληψη της κυβέρνησης από τη Δεξιά, μπήκαμε στη νέα εποχή των fake news. Τώρα δεν μας κατηγορούν ψευδώς για τα όσα τάχα έχουμε ή δεν έχουμε κάνει, τώρα ανακοινώνουν ως δικά τους εκείνα που εμείς κάναμε.
Έτσι, λοιπόν, εμβληματικά έργα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζονται είτε ως έργα της κυβέρνησης των δέκα ημερών του κ. Μητσοτάκη -όπως η πλήρης κάλυψη των αιτήσεων για θέσεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς- είτε ως έργα που δήθεν μας παραδόθηκαν το 2015 και εμείς τα εφαρμόσαμε με άλλο όνομα (είναι η περίπτωση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σε αντιπαράθεση με το ΚΕΑ).
Καλώς ήλθατε στα fake news της νέας εποχής.
Η Θεανώ Φωτίου είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Η Αυγή
