«Οπως αποδείχτηκε στον 20ό αιώνα, διά του νόμου και στο όνομα του λαού, μπορούν να γίνουν τα πάντα. Οι κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες, που πολλές φορές προκύπτουν τεχνητά από τους ίδιους τους εκλογικούς νόμους, μπορούν να γίνουν το ίδιο τυραννικές με έναν απολυταρχικό ηγεμόνα που εκδίδει διατάγματα». Αυτή τη διαπίστωση κάνει ο Ιταλός καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Κάρλο Γκάλι, στο εξαίρετο βιβλίο του «Η αμηχανία της Δημοκρατίας» (εκδόσεις Πόλις).
Στην Ελλάδα το διαπιστώνουμε καθημερινά με την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Οι περισσότεροι από τους νόμους που ψηφίζονται από την κυβερνητική πλειοψηφία μοιάζουν με διατάγματα ενός απολυταρχικού ηγεμόνα, αφού περάσουν μέσω outsourcing (εξωτερικής ανάθεσης) από εξειδικευμένα νομικά γραφεία και μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες. Στη δε Βουλή έρχονται έτοιμα και το μόνο που έχουν να κάνουν οι βουλευτές είναι να τα ψηφίσουν.
Αυτό χαρακτηρίζει ο Γκάλι ως «τυραννικές» αποφάσεις, καθώς πάντα υπάρχει ένας υπουργός ειδικών αποστολών για να επιτελέσει την καταστροφή: ο Αδωνις Γεωργιάδης για να κατεδαφίσει το ΕΣΥ, η Νίκη Κεραμέως πρώτα την παιδεία και στη συνέχεια τα εργασιακά δικαιώματα, ο Θόδωρος Σκυλακάκης για να εξυπηρετήσει τα μεγάλα ενεργειακά καρτέλ με την ακρίβεια και να τους εξασφαλίσει τα «αναλογούντα» υπερκέρδη, ο Χρήστος Στυλιανίδης για να εξασφαλίσει τα κέρδη των εφοπλιστών, ο Τάκης Θεοδωρικάκος για το καρτέλ των σούπερ μάρκετ και πάει λέγοντας.
Και όποιος τολμήσει να αντιδράσει, μαύρο φίδι που τον έφαγε: τον περιμένει ένας αυταρχισμός που όμοιό του βλέπουμε μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα. Το δόγμα του Μητσοτάκη είναι «Οποια και εάν είναι η ερώτηση, η απάντηση είναι ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ!».
Αυτό το μοντέλο ο Γκάλι το χαρακτηρίζει «κοινοβουλευτικό δεσποτισμό της κυβέρνησης και του υπουργικού συμβουλίου»! Και συνεχίζει διευκρινίζοντας ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: «Δεν υπάρχει δημοκρατία, εκεί όπου απουσιάζουν οι αντίρροπες κοινωνικές εξουσίες, όπου το κράτος –παρότι αναγνωρίζει την τυπική τριχοτόμηση των κυρίαρχων εξουσιών και έχει την τυπική εκλογική νομιμοποίηση– είναι ο μοναδικός πολιτικός φορέας και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει στην κοινωνία και στα άτομα, χωρίς να συναντήσει την παραμικρή αντίσταση».
Αυτός ο αυταρχισμός είναι και ο πυρήνας του νεοφιλελευθερισμού, αφού το νεοφιλελεύθερο δόγμα πρεσβεύει πως «εάν η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται το “συμφέρον της”, τόσο το χειρότερο για την κοινωνία. Εμείς που ξέρουμε ποιο είναι αυτό, θα της το επιβάλλουμε ακόμα και με το ζόρι!».
Ο μεγάλος απών της νεωτερικής δημοκρατίας είναι εκ των πραγμάτων ο λαός και η κοινωνία των πολιτών. Αυτή η νεωτερική δημοκρατία δεν μπορεί να είναι συμμετοχική, ακριβώς επειδή είναι αντιπροσωπευτική. Η αποστροφή που εκδηλώνουν σήμερα οι πολίτες κατά των κομμάτων και η οποία ανοίγει τον δρόμο στους λαϊκιστές ηγέτες δεν εξηγείται αποκλειστικά και μόνο από την παρακμή τους, αλλά και τη «ζοφερή αίσθηση», όπως λέει ο Γκάλι, «και απογοήτευση, των ορίων που συναντά αναπόφευκτα η δράση τους – όρια που είναι σήμερα πιο προφανή από ποτέ».
Ως εκ τούτου, είναι φανερό ότι η δημοκρατία στις μέρες μας περνάει μια άνευ προηγουμένου κρίση, ίσως τη μεγαλύτερη στην ιστορία της, και εμείς θα πρέπει να αναλάβουμε το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί, διότι αυτή η κρίση δεν αφορά κάποιους άλλους, αλλά εμάς τους ίδιους και εάν δεν «σηκωθούμε από τον καναπέ, δεν έχουμε καμία ελπίδα».
Τάσος Τσακίρογλου
