Αν για τις επικείμενες ευρωεκλογές ένα πράγμα θεωρείται δεδομένο, αυτό δεν είναι άλλο από την ανάδυση μιας ισχυρής Aκροδεξιάς σε όλες σχεδόν τις χώρες. Σε ορισμένες μάλιστα, όπως η Ιταλία, η ακροδεξιά κατέχει και την κυβέρνηση, ενώ σε άλλες αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα και την αξιωματική αντιπολίτευση (Γαλλία). Το φαινόμενο που πριν την κρίση πίστευαν όλοι ότι έχει εκλείψει ουσιαστικά από την πολιτική ζωή της Ευρώπης, παρά τις κατά καιρούς εκλάμψεις του, πλέον βρίσκεται δυναμικά στο προσκήνιο. Ποια είναι όμως αυτή η νέα ακροδεξιά και γιατί μπορεί να βρίσκει τέτοια δυναμική στα λαϊκά στρώματα;
Ο ιταλός ιστορικός Έντσο Τραβέρσο στο έργο του για τον σύγχρονο φασισμό, εκφράζοντας μια αδυναμία να τον περιγράψει, χρησιμοποιεί τον όρο μεταφασισμός. Η αδυναμία του έγκειται στο γεγονός ότι από τη μία πλευρά αναγνωρίζει πολλά στοιχεία που υιοθετεί η σύγχρονη ακροδεξιά τύπου Μελόνι και Λεπέν από τον ιστορικό φασισμό, σε επίπεδο συμβόλων, πρακτικής, ιδεολογίας και ρητορικής, ωστόσο παρατηρεί ότι λείπει η ιμπεριαλιστική του διάσταση. Η ακροδεξιά σήμερα θέτει ως θέμα το μεταναστευτικό, την ασφάλεια, τα σύνορα, τις αμβλώσεις, κανείς όμως δεν μπορεί να φανταστεί να ξεκινήσει μια εκστρατεία κατάκτησης της Αφρικής. Αν από τη μία πλευρά έχει εκλείψει η ιμπεριαλιστική διάσταση, οφείλει κανείς να αναγνωρίσει ότι η σύγχρονη άκρα δεξιά, όπως και ο ιστορικός φασισμός, έχει μια μεγάλη αφήγηση για την αναμόρφωση της Ευρώπης. Αυτή δεν είναι άλλη από την προώθηση ενός συντηρητικού οράματος μιας λευκής χριστιανικής Ευρώπης, η οποία υποτίθεται ότι κάποτε υπήρξε και πλέον δεν υπάρχει πια. Αυτή η μεγάλη αφήγηση είναι μια προσπάθεια εύρεσης νοήματος, επαναμάγευσης του κόσμου, η οποία φαίνεται να απηχεί ιδιαίτερα σε ανθρώπους που αισθάνονται απογοητευμένοι από την εργασία και το επίπεδο της ζωής τους, πέρα από τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της άκρας δεξιάς.
Απέναντί της δεν υπάρχουν εναλλακτικές πειστικές αφηγήσεις. Από την μία η Αριστερά θέτει το ζήτημα του κοινωνικού κράτους, ωστόσο σε μεγάλο βαθμό ο λόγος της είναι κυρίως τεχνικός και όχι πολιτικός. Λέει τι μπορεί να κάνει μέσα σε ασφυκτικά οικονομικά δεδομένα, πώς μπορεί να εξασφαλίσει λίγη παραπάνω χρηματοδότηση για το σύστημα υγείας, πως μπορεί να βελτιώσει λίγο το σύστημα παιδείας, ωστόσο δεν λέει ποτέ τι θέλει να κάνει, καθώς η δική της μεγάλη αφήγηση, αυτή του σοσιαλισμού κατέρρευσε τον προηγούμενο αιώνα και δεν αντικαταστάθηκε. Το ίδιο αποτυχημένη είναι και η υπόσχεση του νεοφιλελευθερισμού, αυτή των trickle-down economics, η οποία όχι απλώς δεν επαλήθευσε την αφήγηση ότι όλοι θα πλουτίζουν, αλλά οδήγησε στην όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Αν η Αριστερά θέλει να αποτρέψει μια μεγάλη στροφή της Ευρώπης στην Ακροδεξιά, οφείλει να απαντήσει στο ερώτημα ποια είναι η αφήγηση της για την Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα ποιος πιστεύει ότι πρέπει να είναι ο ρόλος της Ευρώπης στον σύγχρονο κόσμο. Για να το κάνει όμως πειστικά μάλλον πρέπει να ξανασκεφτεί το τι σημαίνει να κερδίζεις όχι μόνο το μυαλό των ανθρώπων με υλοποιήσιμες προτάσεις αλλά και το τι σημαίνει να κερδίζεις τις καρδιές τους. Με λίγα λόγια να επαναμαγεύσει τον κόσμο.
Ο Τάσος Φίντζος-Βαβλής είναι υποψήφιος δρ Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ
