Η νίκη του Λούλα θα βοηθήσει τη λατινοαµερικανική ολοκλήρωση και θα αµβλύνει διαφορές όπως αυτή του Μπόριτς µε τον Μαδούρο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα
Στη Λατινική Αµερική η συνεχής κρίση δεν µετατόπισε µαζικά το εκλογικό σώµα προς τα δεξιά ή άκρα δεξιά, αλλά αντιθέτως παρατηρείται µία αριστερή, σχεδόν γενικευµένη µετατόπιση
Η κρίση του 2008 επηρέασε δραστικά την περιοχή, µε αποτέλεσµα αυτή η δυναµική να ανακοπεί από τη «δεξιά παλινόρθωση» µε τη σαφή στήριξη των ΗΠΑ.
Οι λατινοαµερικανικές κοινωνίες είναι διχασµένες πολιτικά (αυτό φάνηκε στις πρόσφατες εκλογές στη Βραζιλία) µε τεράστιες ανισότητες και χαµηλή κοινωνική κινητικότητα
∆εν θα είναι εύκολο το έργο των προοδευτικών κυβερνήσεων σε µια διεθνή συγκυρία πολέµου και κερδοσκοπίας των πολυεθνικών
Μετά από µία τετραετία διακυβέρνησης του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο λαός της Βραζιλίας µπορεί να ελπίζει και πάλι, αφού ο Λούλα ντα Σίλβα είναι εκείνος ο πολιτικός που µπορεί, σε κάποιο βαθµό, να επαναφέρει βασικά δικαιώµατα και αξίες στους Βραζιλιάνους και τις Βραζιλιάνες.
Οι χώρες της Λατινικής Αµερικής στρέφονται η µία µετά την άλλη στα αριστερά, µετά από µία οµολογουµένως σκοτεινή περίοδο, όπου δεξιά και ακροδεξιά µορφώµατα ανέβηκαν στην εξουσία, είτε µετά από επικαλυµµένα πραξικοπήµατα είτε εξαιτίας των συνεχών κρίσεων, οικονοµικών και πολιτικών.
Πάντως, το παράδειγµα της Ευρώπης µάς δείχνει ότι -και αυτό δεν συµβαίνει µόνο στην εποχή µας- η αυξανόµενη ανισότητα, η φτώχεια και η κρίση σε όλα τα επίπεδα δίνουν µία ώθηση στην ακροδεξιά, η οποία βρίσκει το κατάλληλο έδαφος για να παίξει το πολιτικό της παιχνίδι, µε όλα τα συνεπακόλουθα.
Τα «ροζ κύµατα» και η δεξιά παλινόρθωση
Στη Λατινική Αµερική, ωστόσο, συµβαίνει το αντίθετο, ίσως και κάπως παράδοξα. Η συνεχής κρίση δεν µετατόπισε µαζικά το εκλογικό σώµα προς τα δεξιά ή άκρα δεξιά, αλλά αντιθέτως βλέπουµε το λεγόµενο «ροζ κύµα» να επεκτείνεται.
Ποιο ρόλο, όµως, έπαιξαν πολιτικοί αλλά και οικονοµικοί παράγοντες ώστε να δούµε αυτό το κύµα;
Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» ο οικονοµολόγος Λευτέρης Στουκογεώργος, βλέπουµε τη δεύτερη στροφή προς τα αριστερά της Λ. Αµερικής. Η πρώτη ήταν την περίοδο 2000-2014 (Τσάβες, Λούλα, Μοράλες, Ραούλ Κάστρο, Κίρχνερ, Κορέα κ.λπ.) µε τη µείωση των ανισοτήτων, ενίσχυση της δηµοκρατίας και προσπάθεια χειραφέτησης της Λ. Αµερικής.
Η κρίση όµως του 2008, εξήγησε ο οικονοµολόγος, επηρέασε δραστικά την περιοχή, µε αποτέλεσµα αυτή η δυναµική να ανακοπεί από τη «δεξιά παλινόρθωση» µε στήριξη των ΗΠΑ. «Οι δίκες/παρωδίες του Λούλα από τον Μπολσονάρο, η αυτοανακήρυξή του Γουαϊδό ως Προέδρου στη Βενεζουέλα, το πραξικόπηµα κατά του Μοράλες στη Βολιβία, ο Πινιέρα κληρονόµος του Πινοτσέτ στη Χιλή, η Αργεντινή ξανά στη µέγγενη του ∆ΝΤ από τον Μάκρι και οι βίαιες διακυβερνήσεις τύπου Ουρίµπε στην Κολοµβία, ενέχουν τον αµερικάνικο δάχτυλο».
Η νίκη των δεξιών µε την εφαρµογή του νεοφιλελευθερισµού προκάλεσε τεράστια αύξηση των ανισοτήτων, πλήρη διάλυση του κοινωνικού κράτους, ιδιωτικοποιήσεις των «φιλέτων» της δηµόσιας περιουσίας, ανεξέλεγκτη διαφθορά, άθλια αντιµετώπιση της πανδηµίας, άρνηση της κλιµατικής κρίσης και ωµές παραβιάσεις των δηµοκρατικών θεσµών. Κοινά τα παραπάνω αποτελέσµατα της πολιτικής των δεξιών καθεστώτων, µε χειρότερο το καθεστώς του φασίστα και φανατικού ευαγγελιστή Μπολσονάρο, υποστηρικτή της Alt.Right του Τραµπ.
Οι οικονοµικοί και πολιτικοί παράγοντες
Σήµερα το δεύτερο «ροζ κύµα», από το Μεξικό του «AMLO» (Λόπεζ Οµπραδόρ) ώς την Αργεντινή του Φερνάντες, ολοκληρώνεται ουσιαστικά µε τη νίκη του Λούλα, λόγω της παγκόσµιας επιρροής της Βραζιλίας. Η νίκη του Λούλα θα βοηθήσει τη λατινοαµερικάνικη ολοκλήρωση και θα αµβλύνει διαφορές όπως αυτή του Μπόριτς µε τον Μαδούρο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα.
«Η νέα αριστερή µετατόπιση στον πολιτικό άξονα της Λ. Αµερικής έχει πολλές αποχρώσεις του κόκκινου, είναι λιγότερο οραµατική, περισσότερο πραγµατιστική, αλλά έχει την πρότερη εµπειρία και έχει προσθέσει χώρες µε ειδικό βάρος (Χιλή του Μπόριτς, Κολοµβία του Πέτρο, Ονδούρα της Κάστρο), ενώ διαφαίνεται ήττα του δεξιού Λάσο στο Εκουαδόρ. Η στρατηγική των διευρυµένων κοινωνικοπολιτικών συµµαχιών των ηγεσιών της Αριστεράς/Κεντροαριστεράς και οι προγραµµατικές προτάσεις µείωσης των ανισοτήτων ήταν κύριος παράγοντας αυτής της επιτυχίας», τόνισε ο Λευτέρης Στουκογεώργος.
Πάντως, οι συνεχώς µεταβαλλόµενες οικονοµικές συµµαχίες αλλά και ρήξεις διαδραµατίζουν τον δικό τους ρόλο στη Λατινική Αµερική ως προς την πολιτική µετατόπιση των µαζών.
H σύναψη στενότερων σχέσεων µε την ΕΕ και την Αφρική, υπέδειξε ο οικονοµολόγος, αλλά κυρίως το ενδιαφέρον συµµετοχής στα BRICS, είναι τα κοινά στοιχεία στρατηγικής, σε διεθνές επίπεδο, των αριστερών κυβερνήσεων.
«Ταυτόχρονα, στον λατινοαµερικανικό καµβά εκτυλίσσεται ο ανταγωνισµός ΗΠΑ – Κίνας και παρότι η αµερικανική κυριαρχία δεν απειλείται, οι εµπορικές σχέσεις της περιοχής µε την Κίνα έχουν απογειωθεί, µε το Πεκίνο να είναι ο νούµερο ένα δανειστής της περιοχής. Φυσικά οι σχέσεις µε την Αµερική έχουν ιστορικό βάθος στον 19ο αιώνα, που οδήγησε σε ένα µακροχρόνια ανθεκτικό πλαίσιο διασφάλισης των συµφερόντων του αµερικανικού καπιταλισµού».
∆ιχασµός, προπαγάνδα και η επόµενη… αβέβαιη µέρα
Οι λατινοαµερικανικές κοινωνίες είναι διχασµένες πολιτικά (αυτό φάνηκε στις πρόσφατες εκλογές στη Βραζιλία) µε τεράστιες ανισότητες και χαµηλή κοινωνική κινητικότητα. Για ένα µέρος τους η καθηµερινή τροφή προς επιβίωση δεν είναι δεδοµένη, ενώ η φτώχεια, εν µέσω διεθνών κρίσεων και πολέµου, διευρύνθηκε σε ευρύτερα µικροαστικά στρώµατα.
«Η προπαγάνδα της Αlt.Right, µε τη βοήθεια του τραµπισµού, εκµεταλλεύεται την κρίση ταυτότητας µέρος των χαµηλότερων στρωµάτων, ενώ πολλά µεσοστρώµατα νιώθουν ότι απειλούνται από την πολιτική αναδιανοµής εισοδήµατος της Αριστεράς. Η ψήφος όµως της πλειοψηφίας των φτωχών εργαζοµένων και σύσσωµα των προοδευτικών και δηµοκρατών, είναι αυτή που µετουσίωσε την ελπίδα για ευηµερία, στην πραγµατικότητα τής δεύτερης «στροφής αριστερά», υπογράµµισε ο κ. Στουκογεώργος, επισηµαίνοντας πως ο µπολιβαρισµός και η θρησκευτική πίστη είναι βασικές προσλαµβάνουσες στο φαντασιακό των Λατινοαµερικάνων.
«Οι προοδευτικές αντιλήψεις του Πάπα Φραγκίσκου για τη µείωση των ανισοτήτων και η στήριξή του στους φτωχούς ευνόησε την Αριστερά, ενώ λειτούργησε ως αντίβαρο στην ακραία συντηρητική Καθολική ελίτ που στηρίζει πάγια Ακροδεξιά/Δεξιά, όπως άλλωστε και οι Ευαγγελικοί-συντηρητικοί Προτεστάντες (70% υπέρ του Μπολσονάρου) που δυστυχώς συνεχώς διευρύνονται», εξήγησε.
Ο κ. Στουκογεώργος κατέληξε µε µία πολιτικο-οικονοµική πρόβλεψη: δεν θα είναι εύκολο το έργο των προοδευτικών κυβερνήσεων σε µια διεθνή συγκυρία πολέµου και κερδοσκοπίας των πολυεθνικών, µε αυξήσεις τιµών ενέργειας, αγροτοδιατροφικών και ενδιάµεσων προϊόντων, στασιµοπληθωρισµό και υφεσιακές πολιτικές, υπό γεωπολιτική µετάβαση, αλλά είναι µια ευκαιρία για τη ριζική αλλαγή υποδείγµατος από το νεοφιλελευθερισµό στην κοινωνική και κλιµατική δικαιοσύνη.
Κυριάκος Λοΐζου
