Το πολυδιαφημισμένο από την κυβέρνηση «καλάθι του νοικοκυριού» εφαρμόζεται από την Τετάρτη 2/11 σε όλες τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, με τζίρο άνω 90 εκατ. ευρώ ετησίως. Αυτό σημαίνει πως μένουν εκτός τοπικά καταστήματα και μικρές αλυσίδες.
Στόχος της κυβέρνησης, οι τιμές σε 51 κατηγορίες βασικών προϊόντων να μην καταγράψουν περαιτέρω αύξηση. Δεν τίθεται –ούτε στα αισιόδοξα σενάρια του υπουργείου– ζήτημα επιστροφής των τιμών στα επίπεδα του φθινοπώρου 2021, όταν υπήρξαν οι πρώτες σημαντικές αυξήσεις. Αντιθέτως, οι ελεγκτικές υπηρεσίες λαμβάνουν ως σημείο σύγκρισης των τιμών την 3η Οκτωβρίου 2022. Δηλαδή, αν το x προϊόν αυξήθηκε εκ νέου 10% στις 03/10, αλλά καταγράψει μείωση τιμής 2% μόλις μπει στο «καλάθι του νοικοκυριού» ένα μήνα μετά, θα θεωρηθεί επιτυχία! Μήπως τελικά οι διαρκείς πομπώδεις ανακοινώσεις για την εφαρμογή του μέτρου αξιοποιήθηκαν από τις μεγάλες αλυσίδες, ώστε να αγγίξουν «ταβάνι» τιμών έως τις 03/10 και να καταγράψουν ελάχιστες μειώσεις στις 02/11; Το ζητούμενο είναι πώς/πότε θα επιστρέψουμε σε τιμές προ πληθωρισμού και με τί αγοραστική δύναμη.
«Το πρόστιμο μπαίνει στο πλαφόν του περιθωρίου κέρδους. Δεν αλλάζει αυτό για το καλάθι. Δεν μπορώ να επιβάλλω σε κάποιον να πουλάει με ζημία», σχολίασε ο υπουργός Ανάπτυξης Α. Γεωργιάδης. Επομένως εάν υπάρξουν αυξήσεις στη χονδρική και στις πρώτες ύλες, κανείς δεν απορρίπτει νέες αυξήσεις στις τιμές της λιανικής τους επόμενους μήνες. Αν τα σούπερ μάρκετ δεν υπερβούν και τα περιθώρια κέρδους, δεν τίθεται ζήτημα προστίμου για αισχροκέρδεια.
«Όλοι έχουν πέσει πάνω στη λιανική. Θα έπρεπε οι έλεγχοι να πάνε και λίγο πιο πίσω. Στη χονδρική, στις εισαγόμενες πρώτες ύλες, ό,τι συνθέτει το καλάθι του αγρότη για να παράξει», επεσήμανε στην ΕΡΤ ο πρόεδρος ΣΕΛΠΕ, Αντώνης Μακρής.
«Αυτή η προσπάθεια δεν θα φέρει αποτέλεσμα. Υπάρχει και μία μετατόπιση κύκλου εργασιών προς τα σούπερ μάρκετ, ξεχνώντας τα μικρά καταστήματα, παντοπωλεία, οπωροπωλεία, κρεοπωλεία, αρτοποιεία. Οδηγούμε τους καταναλωτές εκεί που ελέγχεται το 85% του τζίρου της λιανικής και αφήνουμε να κλείνουν οι επιχειρήσεις. Έχουμε 205 αρτοποιεία που έκλεισαν και εμείς οδηγούμε τους καταναλωτές στο σούπερ μάρκετ», σχολίασε στην ΕΡΤ ο πρόεδρος ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργος Καββαθάς.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι περισσότερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής του μέτρου επέλεξαν να βάλουν «στο καλάθι» προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, no name προϊόντα που φέρουν την ονομασία του σούπερ μάρκετ και ήταν πάντα φθηνότερα συγκριτικά με τα brands. Άρα τι αλλάζει;
Την Τετάρτη, ο υπουργός πήγε για «ελέγχους» στην αγορά. «Ελέγχους» που ανακοίνωνε πως θα κάνει από το Σαββατοκύριακο… Φυσικά, δεν επρόκειτο για ελέγχους, τον υπουργό δεν συνόδευαν ελεγκτικές υπηρεσίες, αλλά κάμερες και τηλεοπτικά συνεργεία. Τα σχόλια πολιτών έξω από τα σούπερ μάρκετ ακύρωσαν από την πρώτη κιόλας ημέρα τις προσπάθειες ωραιοποίησης της κατάστασης από την κυβέρνηση. Χαρακτηριστικές και οι φωτογραφίες στα κοινωνικά δίκτυα με ελληνικό καφέ εκτός καλαθιού, που έχει χαμηλότερη τιμή από ελληνικό καφέ εντός καλαθιού. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει υποτιμητικά και αλαζονικά την κοινωνία.
Την ίδια στιγμή, η αγοραστική δύναμη των μισθών υποχώρησε τρομακτικά από τον Αύγουστο 2021 έως τον Σεπτέμβριο 2022. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεσης ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, η μείωση της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού έφτασε το 19% και το 9-14% για τους μισθούς έως 1.100 ευρώ, ενώ αγγίζει το 40% για εισοδήματα χαμηλότερα των 750. Όσο μικρότερο είναι το εισόδημα, τόσο μεγαλύτερη και η απώλεια αγοραστικής δύναμης. Στοιχείο που επιβεβαιώνει πως η ακρίβεια είναι σκληρότερη για τα φτωχότερα πρόσωπα.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού επισημαίνει όσα θα ακολουθήσουν, καταρρίπτοντας τα αισιόδοξα σενάρια του υπουργείου, αλλά και τον τρόπο που σχεδιάστηκε το μέτρο. «Το γεγονός ότι οι εταιρείες σούπερ μάρκετ θα επιλέγουν τα προϊόντα που επιθυμούν να εντάξουν στο καλάθι του νοικοκυριού, ενδέχεται να τους δώσει τη δυνατότητα μόχλευσης στις διαπραγματεύσεις τους με τους προμηθευτές των προϊόντων αυτών[…] Για παράδειγμα, δύνανται οι εταιρείες σούπερ μάρκετ να απαιτήσουν υψηλότερες προμήθειες[…] Είναι ιδιαιτέρως σημαντικό η συγκεκριμένη πρωτοβουλία να μην οδηγήσει σε πρακτικές συστηματικής αυτοπροτίμησης (self-preferencing) από τα σούπερ μάρκετ σε προϊόντα δικής τους ιδιωτικής ετικέτας, εις βάρος προϊόντων σήματος, τα οποία ενδεχομένως να προσφέρονται σε φθηνότερες τιμές για τους καταναλωτές, αλλά επί των οποίων το περιθώριο κέρδους των σούπερ μάρκετ να είναι ενδεχομένως υψηλότερο[…] Άλλη πιθανή επίπτωση της πρωτοβουλίας είναι οι αυξήσεις τιμών σε προϊόντα ή κατηγορίες προϊόντων εκτός του καλαθιού (από τον ίδιο ή διαφορετικούς προμηθευτές), προκειμένου να αντισταθμίσουν τυχόν απώλειες από τη διάθεση των προϊόντων εντός του καλαθιού[…] Στο καλάθι του νοικοκυριού θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα να συμμετέχει κάθε είδους επιχείρηση που δραστηριοποιείται στη λιανική αγορά, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, ή/και με οποιοδήποτε τρόπο (π.χ. πώληση μέσω e-shop)», σημειώνει χαρακτηριστικά η Επιτροπή.
Στρατής Ηλιάκης
